Misverstand over vierde wethouder

Op dinsdag 5 juli werden de nieuwe wethouders Velten (Borne-Nu), Geerdink (CDA) en Vermorken VVD) door de gemeenteraad aangesteld. Daaraan vooraf ging echter een discussie over de procedure. Dat had te maken met het feit dat er een vierde kandidaat was, namelijk Jaap Engelsman van GrLi/PvdA. Burgemeester Jan Pierik stelde voor om alle vier kandidaten gelijkwaardig te behandelen in de stemprocedure, waardoor er theoretisch een kans bestond dat er vier wethouders benoemd zouden kunnen worden. Het leek erop dat Pierik aanstuurde op vier wethouders, maar dat was volgens hem beslist niet het geval.

“De kans dat de procedure tot vier wethouders zou leiden was heel klein. Dat zou ook niet logisch zijn. Het ging mij erom de procedure zo in te richten dat het zo objectief mogelijk was naar álle kandidaten.” Pierik heeft er behoefte aan om uit te leggen wat zijn rol was en voor welk dilemma hij kwam te staan.

Geen rol in formatieproces

“Voor de verkiezingen was al afgesproken dat de burgemeester verantwoordelijk zou zijn voor de integriteitstoets van kandidaat wethouders. In het formatieproces heeft de burgemeester geen rol, maar ik had wel de hoop dat er een nieuwe coalitie zou zijn tegen de tijd dat de jaarstukken en kaderbrief besproken zouden gaan worden. Dat zijn belangrijke documenten. Dat zou betekenen dat op 21 juni de nieuwe wethouders moesten aantreden. In juni bleek het echter een hele andere kant op te gaan en was duidelijk dat dit niet haalbaar was.” VVD, CDA en Borne-Nu namen de regie over in het proces en kondigden aan samen een minderheidscoalitie te willen gaan vormen.
 

‘Geen toestanden’

“Het streven van die partijen werd om op 5 juli de wethouders te benoemen. Ik heb toen op 20 juni alle fracties een bericht gestuurd dat uiterlijk de volgende dag kandidaten voor het wethouderschap moesten worden doorgegeven, want anders zouden we 5 juli niet gaan redden. Naar alle fracties, omdat we op dat moment niet wisten of er een meerderheid voor de beoogde coalitie zou zijn. Ik heb een indringend gesprek gevoerd met CDA, VVD en Borne-Nu, want ik wilde op 5 juli geen toestanden en een enorme zeperd. Dat zou voor iedereen slecht zijn. Er werd mij gezegd dat ‘het wel goed kwam’, maar ik kan ook tellen. Drie keer drie is negen en zeker was het niet.”
 

Dilemma

Ondertussen was Pierik, vanwege de integriteitsprocedure, al op de hoogte van de vierde kandidaat. “Maar het was niet aan mij om dat te delen. Dat is aan de fracties zelf. Als burgemeester sta je helemaal buiten het proces.” Maar het maakte het hem wel lastig. “Ik heb de Griffie gevraagd uit te zoeken wat de spelregels zijn voor de procedure en kreeg terug dat er eigenlijk weinig regels zijn.” Er waren grofweg twee keuzes: drie kandidaten en één tegenkandidaat presenteren, of vier (volwaardige) kandidaten. “Dat eerste plaatste mij in een lastige positie, omdat ik dan een uitspraak moest doen over het actief naar voren brengen van drie kandidaten en de vierde niet.”
 

Hij koos voor de laatste optie - "Ook omdat dit in Borne de procedure was in 2014 en 2018 en gebruikelijk is in andere gemeenten" - en deelde dat vorige week vrijdag met VVD, Borne-Nu en CDA. Op dat moment was hen ook duidelijk dat er een vierde kandidaat was. “Ik heb toen ook GrLi/PvdA geïnformeerd en hen verzocht hun kandidaat aan de hele raad te presenteren.” VVD, Borne-Nu en CDA waren het er niet mee eens en wilden drie stemrondes waarbij ook telkens een tegenkandidaat (Engelsman) opgeschreven kon worden. “Nu wordt dat geframed alsof ik vier wethouders voorstelde, maar dat is dus niet zo. Een gemeente als Borne mag volgens de wet tussen de twee en vier wethouders hebben, maar nergens lag een uitspraak van de raad over het aantal wethouders. Daarom heb ik gezegd dat er dus twee uitspraken nodig waren op de stembriefjes: de keuze voor wel of niet de bewuste wethouders én drie of vier wethoudersposten.”
 

Mailwisselingen leidden uiteindelijk niet tot overeenstemming, waardoor het aankwam op een ordevoorstel in de gemeenteraad. Pierik trok aan het kortste eind. Hoe de uitkomst volgens zijn methode was geweest blijft gissen. “Waarschijnlijk hetzelfde”, denkt Pierik. (AJ/BM)