Truien, werkkleding voor vissers
22-01-2017
Stella Ruhe brengt erfgoed visserstruien tot leven

Truien, werkkleding voor vissers

Truien waren geen normale kleding voor mannen in de vorige eeuwen. Maar in een beroepsgroep zijn truien als werkkleding een uitkomst: ze zijn warm, gemakkelijk draagbaar en goed te vervaardigen. De vissers droegen ze als ze op zee waren.

Stella Ruhe heeft een jarenlange studie aan dit kledingstuk geweid en inmiddels zijn drie boeken over visserstruien, inclusief telpatronen, van haar hand verschenen. In de Synagoge vertelt ze hierover.

 

Wie is Stella Ruhe

Van huis uit docente met een textielachtergrond is ze in 1983 begonnen als uitgever bij uitgeverij Cantecleer. Toenmalig bekend als uitgever van handwerkboeken. Op haar bureau lag een manuscript over visserstruien. De uitgever wilde het terugsturen. Toch raakte Stella Ruhe geïnteresseerd in de inhoud, ze wist het uit te geven en binnen de kortste keren waren 30.000 boeken verkocht. Maar helaas stortte toen de markt in breien in, was ouderwets.

 

In 2012 belde uitgeverij Forte met het verzoek weer een boek over dit onderwerp te maken. Na enige aarzelingen startte zij het project op en verbaasde zich onmiddellijk: geen van de museummensen die zij benaderde, wist ook maar iets over het onderwerp; “Visserstruien bestaan niet,” waren de antwoorden. Stella Ruhe kon echter aan de hand van oude foto’s bewijzen dat vissers inderdaad truien droegen. Van ongeveer 1850 tot 1945 waren truien de normale werkkleding voor bemanningen van vissersschepen.

 

Het project visserstruien

Stella Ruhe gaat op zoek naar oude foto’s waar de kleding van vissers op te zien zijn. De truien waren werkkleding, nooit onderdeel van een kostuum. Ze komt erachter dat op 55 plaatsen in Nederland truien gedragen werden, de vissers waren de enigen die truien als bovengoed droegen. Niet verwonderlijk want een trui is warm, wol is waterafstotend en hun vrouwen konden een trui gemakkelijk maken van sajet. De wolsoort `sajet`is gemaakt van buikwol van het Texelschaap, de goedkoopste wol. De vrouwen konden ook hun eigen patronen in de truien breien: geloof, het weer, zee, strand, schepen, visserij en het dagelijks leven waren zo de onderwerpen. Ze werden gebreid op vier dunne naalden, zodat een koker ontstond. Bij de mouwinzet werd voor- en achterpand los gebreid en de schoudernaden werden aan elkaar vast gebreid. Voor de mouwen werden steken opgenomen en ook de mouwen waren kokers. Naden waren taboe: Christus had immers ook geen naden in zijn kleding. De truien waren zeer praktisch.

 

Op de Kanaaleilanden Yersey en Guernsey werden de eerste truien door mannen gebreid en de truien vonden hun weg via de zuidkust van Engeland naar het noorden en de landen rondom de Noordzee.

 

 

Verspreiding van patronen via opheffing haringkaakverbod

Werd voor 1857 de patronen in de truien meer plaatsgebonden doordat vissers binnen hun eigen plaatsen aan de kust voeren, daarna veranderde dat. Haringkaken mocht op volle zee gebeuren en dat betekende dat de schepen groter werden en lang van huis waren. Uit allerlei plaatsen monsterden mannen in de grote haven Vlaardingen aan. Hun truien namen ze mee. Dat brengt ook wel vermenging.

Toch zijn er weinig truien uit de vroegere tijd overgebleven. Niet verwonderlijk als men bedenkt dat een trui dag en nacht gedragen werd. Immers moest men dag en nacht klaar zijn om aan dek te komen. Vielen er gaten in de trui dan werden de gaten gestopt. Waren er meer stoppen dan trui overgebleven, dan werd het restant gebruikt om het dek schoon te maken. Een trui moest verschrikkelijk gestonken hebben door de visafval, maar ook door de lichaamsgeur van niet hygiënisch gewassen mannen.

Niet alleen volwassen mannen werkten op de vissersboten., ook kinderen. Pas in 1900 toen de Leerplichtwet is aangenomen, werkten minder kinderen op de schepen. Zij droegen dezelfde truien, maar dan op hun maat aangepast.

 

De boeken Visserstruien

Foto’s zijn wel overgebleven: en via die foto’s heeft Stella Ruhe haar project Vissertruien gestart. In vissersplaatsen in Nederland vond zij via musea, archieven en particulieren, soms door toeval, die. Dan begint het uitzoeken: hoe zit het patroon in elkaar. Foto’s werden vergroot, een patroon wordt nagetekend en Stella Ruhe breit een proeflap. Dan moeten er ervaren breisters worden gevonden, dat is niet zo gemakkelijk maar via een werving lukt het om 40 breisters te vinden. Zij breien alle truien die Stella zo zorgvuldig nagetekend heeft en het patroon ingetekend.

Het hele project resulteerde in drie boeken: twee met in totaal 100 beschrijvingen van patronen voor volwassenen en een boek met 40 patronen voor kinderen. De truien zijn nu zowel in Vlaardingen als op Texel te bewonderen. Stella Ruhe is nog niet klaar met het project. Binnenkort gaat ze naar Engeland en zelfs Alaska staat op haar programma.

 

Muzikale intermezzo

Zowel voor als na de lezing speelt het duo Ungus, bestaande uit George Hudepohl en Erik Borst Ierse muziek. (AM)

 

Info: meer informatie over visserstruien vindt u op www.vissertruien.nl

 

 

© BorneBoeit. Op onze artikelen en beeldmateriaal rust copyright.
Voor meer informatie raadpleeg de spelregels.

Deel
De link is gekopieerd naar het klembord!
reageren op deze pagina

Nieuwe fase voor Méér Muziek in de Klas

Sinds enkele jaren wordt er in Borne keihard gewerkt aan het geven van nieuwe impulsen aan het...
18-03-2024

Het geheim van de kimono

Acht maanden lang vind je ‘een beetje Japan in Borne’. In het museum Bussemakerhuis,...
09-03-2024

Borne-Nu op de bres voor Koetshuisje

In de voorliggende plannen voor het Huis van Borne is geen plaats meer voor exposities in het...
06-03-2024

NEO verliest van Achilles’12

Achilles’12 startte zaterdagavond sterk in Hengelo en kreeg in de eerste minuten al een...
19-02-2024

Liefde voor het landschap

De schilder Gertjan Scholte-Albers houdt van het buitenleven. Zijn waarnemingen van het Gronings...
16-02-2024

Jong muzikaal viertal organiseert ‘lekker’ feest

De een studeert MBO-podium/evenementen, de ander HBO-rechten en de derde en vierde specialiseren...
08-02-2024