Tsarina komt tot leven in synagoge
28-10-2017
MARIE THERESE TER HAAR HOUDT LEZING OVER HET RUSLAND VAN 1917

Tsarina komt tot leven in synagoge

Net een week terug van haar verblijf in Rusland komt Marie Thérèse ter Haar haar lezing en eenakter over de laatste tsarina van Rusland over het voetlicht brengen. Marie Thérèse ter Haar is geen onbekende voor de synagoge. Al eerder verbaasde zij met haar lezingen en eenakters het publiek met haar grote kennis van Rusland en het Russische volk. Uit haar lezingen blijkt ook haar grote liefde voor dat land. Gisteravond liet zij het Rusland van 100 jaar geleden leven.

 

Cato van der Bij opende met een welkomstwoord de avond. De synagoge was goed gevuld met belangstellenden.

 

Rusland in 1917

In dat jaar brak de Russische revolutie uit, maar aan een revolutie gaat wel het een en ander vooraf. Vooraf komt nog even de veronderstelde overlevende tsarendochter Anastacia aan bod. Jarenlang, tot aan haar dood, beweerde een vrouw dat zij de overlevende dochter was. Uiteindelijk is via DNA-onderzoek, waar ook onze koninklijke familie aan meedeed, gebleken dat zij een Poolse wasvrouw was. Opmerkelijk was evenwel haar kennis over de tsarenfamilie.

 

De Romanov tsarenfamilie heerste 300 jaar over Rusland. Peter de Grote was de eerste, Nicolaas de tweede de laatste. Rusland werd autocratisch geregeerd, dat wil zeggen: 3% van de toplaag heerste over de rest van Rusland. De bevolking waren lijfeigenen. Deze toplaag was ook zeer conservatief, waar in de rest van Europa allerlei nieuwe ideeën opkwamen en een middenstand ontstond, bleef in Rusland alles bij het oude. Van `nieuwlichterij` wilde de rijken niets weten.

 

Via dagboeken is veel uit die tijd bewaard gebleven. De enkele meer verlichte geest kon het tij binnen de adel ook niet keren. Nicolaas de Tweede, de laatste tsaar, kwam op redelijk jonge leeftijd (26 jaar) aan de macht. Zijn vrouw, de vroegere Alix von Hessen Darmstadt, had hij al op 16jarige leeftijd leren kennen bij zijn familie in Engeland. Ook de toen twaalfjarige Alix was daar vaak. Grootmoeder Victoria van Engeland is haast de stammoeder van veel Europese adel. Beiden werden verliefd op elkaar en trouwden uiteindelijk, hoewel de familie tegen was. Door de vroege dood van zijn vader stond de familie het huwelijk uiteindelijk toe.

 

Alix werd Alexandra en gedurende hun huwelijksjaren waren zij zeer gelukkig met elkaar. Vier dochters en een zoon bekroonde het familiegeluk. Helaas bleek de zoon te lijden aan hemofilie, een erfelijke bloedziekte. Nicolaas had een zwak karakter, was liever familieman dan tsaar van alle Russen. Alexandra was sterker, kort gezegd: zij bepaalde op een gegeven moment hoe Nicolaas kon of moest handelen. Een parlement dat mee regeerde, bestond niet in het Rusland van toen.

 

Door de hemofilie van zoon Alexej kwam Grigori Raspoetin in beeld, een charismatisch man. Alexandra vertrouwde op het laatst volledig op zijn adviezen, tegen de zin van de rijke toplaag en andere familieleden. De uitwerking bleek uiteindelijk fataal. In 1905 was al eens een opstand uitgebroken, niet zozeer tegen de tsarenfamilie maar meer een roep om veranderingen. Het werd het bekende bloedbad van Petersburg. Tsaar Nicolaas was toen niet in de buurt van het plein. Veel begrip bleek hij ook niet de hebben voor de roep om verandering.

 

Tsarina Alexandra

Tsarina Alexandra had een sterker karakter dan haar man, de tsaar. Maar helaas had zij minder goede eigenschappen: ze was jaloers, enigszins hysterisch als zij haar zin niet kreeg en ze vertrouwde niemand behalve Grigori Raspoetin. Ook was zij erg godsdienstig. Een van haar uitspraken: ”God heeft maar een iemand uitgekozen en dat ben jij . Laat het volk dat maar voelen.”

 

Op de kroningsdag van Nicolaas de tweede en Alexandra in Moskou werden ongeveer 1000 mensen onder de voet gelopen. Zo weinig begrip heerste onder de adel dat de feestelijkheden rondom de kroning gewoon doorgingen. Het leek het begin van het einde. In 1905, bij en na dat bloedbad waren er wel mensen, oa graaf Sergei Witte, die aandrongen op veranderingen. Maar niets hielp, anarchie begon te broeien. Na de moord op Grigori Raspoetin, ingezet door familieleden van de tsaar, en de rampzalige oorlog tegen Japan plus de onrust in Europa, was het einde van de autocratische regeringsvorm aanstaande. Lenin nam in 1917 de macht na de revolutie over. De tsarenfamilie werd gevangen gezet en later vermoord. De rest is geschiedenis.

 

Marie Thérèse als tsarina Alexandra

Als Marie Thérèse ter Haar binnenkomt, is zij Alexandra. Via de eenakter komt het hele bovenstaande verhaal tot leven, maar wel vanuit het perspectief van Alexandra. Het onbegrip, de verwarring, de afhankelijkheid van Grigori Raspoetin wordt in beeld gebracht. Ook de liefde voor haar man en kinderen is overduidelijk. Alexandra accepteert geen enkele kritiek op zowel Raspoetin als op haar gedachtewereld. De ziekte van haar zoon, hemofilie, moet geheim blijven. Alexandra is niet te betrappen op enig inzicht in haarzelf en haar drijfveren. Het is opmerkelijk hoe Marie Thérèse ter Haar Alexandra zo levendig uitbeeldt, je ziet geen toneel maar `werkelijkheid.`

 

Ondanks de vermoeidheid van Marie Thérèse ter Haar is deze avond een verrijking voor het publiek. Een hartelijk applaus is haar deel. (AM)

 

 

© BorneBoeit. Op onze artikelen en beeldmateriaal rust copyright.
Voor meer informatie raadpleeg de spelregels.

Deel
De link is gekopieerd naar het klembord!
reageren op deze pagina

Nieuwe fase voor Méér Muziek in de Klas

Sinds enkele jaren wordt er in Borne keihard gewerkt aan het geven van nieuwe impulsen aan het...
18-03-2024

Het geheim van de kimono

Acht maanden lang vind je ‘een beetje Japan in Borne’. In het museum Bussemakerhuis,...
09-03-2024

Borne-Nu op de bres voor Koetshuisje

In de voorliggende plannen voor het Huis van Borne is geen plaats meer voor exposities in het...
06-03-2024

NEO verliest van Achilles’12

Achilles’12 startte zaterdagavond sterk in Hengelo en kreeg in de eerste minuten al een...
19-02-2024

Liefde voor het landschap

De schilder Gertjan Scholte-Albers houdt van het buitenleven. Zijn waarnemingen van het Gronings...
16-02-2024

Jong muzikaal viertal organiseert ‘lekker’ feest

De een studeert MBO-podium/evenementen, de ander HBO-rechten en de derde en vierde specialiseren...
08-02-2024