Klimaatproblematiek anders belicht

Emeritus hoogleraar geologie Salomon Kroonenberg gaat bij zijn lezing over de klimaatverandering in de komende tijd van een heel breed perspectief uit. Hij kijkt bijvoorbeeld niet alleen tot het jaar 2100, maar hij kijkt naar wat er in de loop van de aardse geschiedenis aan veranderingen in het klimaat heeft plaatsgevonden. Dat zijn nogal wat veranderingen geweest. Via een PowerPoint presentatie en met veel humor laat Salomon Kroonenberg zien dat er kanttekeningen te plaatsen zijn bij het huidige denken over klimaatveranderingen.

Opening

Bertie Velthuis opent de lezing. Ongeveer 80 mensen wonen deze lezing bij in de bibliotheek van het Kulturhus. Bertie Velthuis haalt het eerste boek dat hij van professor Kroonenberg heeft gelezen, `De Menselijke Maat` aan. “Voor de jaren 70 daalde de zeespiegel. Daarna ging die weer stijgen en vanmorgen hoorde ik op de radio dat we nu 15 cm. boven NAP zitten. Over alle veranderingen geef ik graag het woord aan Salomon Kroonenberg.”

De lezing

Salomon Kroonenberg neemt de zaal mee in zijn verhaal, ondersteund met een PowerPoint presentatie. “250 miljoen jaar geleden lag Groenland naast de Sahara. In de loop van de eeuwen verandert er veel. Er zijn temperatuurstijgingen en dalingen. Sinds deze eeuw is de gemiddelde temperatuur 4C hoger. Ook de zeespiegel staat hoger. Hoe gaat het daarmee in de toekomst?

Via een lijntje met onderbroeken, zeer groot in de 16e eeuw tot zeer minimaal in de toekomst, schetst hij op een ludieke manier hoe het kan gaan. Dat ludieke houdt hij gedurende de hele lezing wel vast.

In 1963 was het ijskoud, we beleefden toen een heel kleine ijstijd. Sinds 1976 is dat wel voorbij. Vanaf 1958 is begonnen met het meten van CO2, nu is CO2 sterk verhoogd. Maar CO2 is niet de enige factor die temperatuurstijging veroorzaakt: ook oceaanstromingen als El Nino en El Nina hebben invloed. Toch is het, ondanks de schommelingen, moeilijk te voorspellen hoe hoog de stijging van het zeewater zal uitkomen. Allerlei berekeningen geven nagenoeg hetzelfde beeld: de zeespiegel stijgt tussen de 19 tot 28 cm. per eeuw vanaf de 19e eeuw. CO2 heeft kennelijk geen invloed op de stijging.

Afsmelting van poolijs en gletsjers dan? Het ijs van Antarctica groeit, de Noordpool smelt. Dat houdt elkaar wel wat in evenwicht. De gletsjers smelten, dat klopt wel. Orkanen en hurricanes dan? Uit onderzoekingen is ook daar geen invloed van te bespeuren. Volgens diverse onderzoekers als McIntyre en McKittrick valt de conclusie te trekken dat de temperatuurswisselingen over de loop van vele eeuwen natuurlijke schommelingen zijn. Uit geologische waarneming is af te lezen dat er temperatuurschommelingen zijn geweest. Ook is nu nog aan kusten af te lezen waar in het verre verleden de zeespiegel was.

Onderzoeker Mann keek naar de graanprijzen door de eeuwen, vanaf 1300, heen. Graan is duur in koude perioden, goedkoop in warme perioden. Rond de 16e eeuw tot in de 17e eeuw heerste er een extreem koude periode, de Kleine IJstijd genoemd. Graan was extreem duur.”

Volgens Salomon Kroonenberg zitten we nu aan de top van een warme periode en stevenen we op een nieuwe ijstijd af. Er zit teveel CO2 in de atmosfeer. Maar ook zonnevlekken hebben invloed. Maar welke invloed? “We weten het niet en we snappen het nog niet. Onderzoek is noodzakelijk. In cycli van 100.000 jaar komt er een ijstijd voorbij. Hoe gaat Nederland er dan uitzien? 120.00 Jaar geleden lag Amersfoort aan zee. Over de hele wereld is te zien dat de zeespiegel toen 6 meter hoger stond. Hoe zag Nederland er toen uit? De natuur was in ieder geval anders. In totaal zijn er 20 ijstijden geweest. Het einde van een ijstijd ging gepaard met een stijging van het zeewater met 4 cm. per eeuw. Landen zaten aan elkaar, de Noordzee stond droog. Bij werkzaamheden aan de 2e Maasvlakte zijn resten van bewoning, 20 meter onder water aangetroffen. Onder het smeltende ijs van gletsjers zijn resten van bossen aangetroffen.“

Toekomst

In een nieuwe ijstijd wordt veel zoals het in het verre verleden was. Maar we kunnen ons wel voorbereiden: zuinig zijn op fossiele brandstoffen en goed kijken naar transitie in nieuwe energiebronnen. We hebben andere vormen van energie nodig.

“Bomen planten als compensatie voor vlieguren heeft geen zin. Je brengt er alleen maar nieuwe CO2 mee in de lucht. In de tropen kan het weer wel, daar brengen bomen wat verkoeling.

CO2 onder de grond stoppen heeft ook geen zin. Het kost teveel en dat geld is beter inzetbaar voor het bestrijden van hedendaagse oorlogen en humanitaire rampen.

Wat dan wel? Ons simpelweg aanpassen aan de veranderende omstandigheden: wonen in woonboten, in drijvende steden, goede dijken bouwen en de natuur zijn werk laten doen.

We kennen twee soorten onderzoek: klimaatbeleid en energiebeleid. Richten op energiebeleid is het verstandigst want het wordt kouder en energie kunnen we sparen. Er moet gekozen worden.”

Pauze en discussie

Na de pauze komen diverse vragen aan de orde variërend van de invloed van de mens tot invloed van vulkanisme. Van de invloed van methaan tot de validering van de ICPP rapporten. Van omdraaiing van het magnetische veld tot de eventuele manipulatie die door wetenschappers in doemscenario’s is beschreven. Samengevat zegt Salomon Kroonenberg dat we niet weten wat het klimaat gaat doen. Dus is het beter nu even niets te doen. Maar doe wel wat aan de problemen waar we wel wat aan kunnen doen.

Bertie Velthuis sluit de middag met een dankwoord en een fles Bornse kruidenbitter voor Salomon Kroonenberg af. (AM)