`Nooit verteld` uitgebracht

Ze leven nog, de mensen die hun herinneringen over de oorlog 1940-1945 kunnen vertellen. Zeventigers en tachtigers nu, maar de herinneringen zijn nog scherp. De Heemkundevereniging Hertme heeft het initiatief genomen deze herinneringen via interviews en nagespeelde scenes op film te zetten.

Het begin

Kinderen van de St. Aegidiusschool interviewden oudere Hertmenaren over hun oorlogservaringen. Voor de Heemkundevereniging Hertme aanleiding om deze herinneringen vast te leggen. Jan Kolner is aangezocht om deze taak op zich te nemen en hij kreeg ondersteuning van Hans Mulder en Jochem Kolenbrander.

Jan Kolner (foto boven links met rechts Hans Mulder en midden Jochem Kolenbrander) vertelt: “We benaderden elf mensen die hun oorlogsherinneringen vertellen. Leo de Zeeuw die als kind met zijn broers wegens dreigende ondervoeding in Hertme terecht kwam. Max van Trommel kwam als joods onderduikerskind in Hertme terecht. Tal van Hertmenaren die nog herinneringen aan de oorlog hebben. Aan de hand van hun verhalen hebben we historisch materiaal gezocht. Daarnaast spelen 70 acteurs de verhalen na.

Ik heb nooit gedacht dat de documentaire zo groots zou worden. Het is een lowbudget film geworden omdat zowel professionele acteurs als de vrijwilligers gratis werkten. De kosten zaten in de huur van de historische kostuums en de rekwisieten. Ik heb de film al wel 100 keer gezien en wat ben ik trots op alle mensen die hebben meegewerkt. Dit resultaat is aan hen toe te schrijven.”

Documentaire `Nooit verteld`

De documentaire begint met een, in historische beelden, uitleg hoe WO II eigenlijk veroorzaakt wordt. Dan vertellen achtereenvolgens Jan Homan, Bertus Schabbink, zuster Josephine, Gerard Blenke, Max van Trommel, Riek Japink- van der Vegt, Hein Wolfkamp, Leo de Zeeuw en Simone Gerard hun herinneringen. Naast de indrukwekkende en soms schrijnende herinneringen worden scenes nagespeeld. Ze sluiten prachtig aan en geven de herinneringen diepte. Ook de onderliggende muziek voegt veel toe aan de documentaire. Het resultaat verdient een groot publiek.

De première

Over de rode loper en tussen de auto’s uit WO II door komen de genodigden naar de zaal. Veel mensen die hebben meegewerkt aan de film zijn aanwezig. Onder hen niet alleen spelers, maar ook Hertmenaren die hun huizen ter beschikking hebben gesteld, de sponsoren en de vertegenwoordiging van de gemeente Borne.

Jos Kemna opent de avond waarin hij aangeeft benieuwd te zijn hoe het publiek de film ervaart. “Het zijn een waargebeurde verhalen. Ik wil mijn dank uitspreken aan iedereen die heeft meegewerkt om deze film mogelijk te maken. De interviews die de kinderen afnamen, zijn aangevuld met nieuwe gegevens. De meeste dank gaat uit naar Jan Kolner, hij heeft weken werk gehad aan deze waardevolle oorlogsdocumentaire. Je mag trots zijn op het resultaat.

Ook wil ik een aantal mensen in het zonnetje zetten: Hans Mulder, Jan Kolenbrander, Ria Blenke, Maarten Mulder en natuurlijk Jan Kolner. Voor de heren een Oscar en Microfoon en voor Ria Blenke een Schaar als trofee voor hun werk.

Ook dank aan de sponsoren: “Zonder hen was de documentaire er niet gekomen.“

Martin Velten, wethouder

“Ik ben er trots op dat dit initiatief door vrijwilligers is gedaan. De documentaire speelt in een tijd dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Het zijn verhalen van mensen die dicht bij je staan. Mijn oom zat in het verzet, mijn vader mocht niet van zijn moeder want een in het gezin was genoeg. Zijn vader kreeg van een Canadese soldaat een embleem dat op een baret hoort met de woorden: `Dit is een vrijheidssymbool.` Dit embleem is nu voor mij een vrijheidsteken.”

Medewerkers aan de film vertellen

Ria Blenke verzorgde alle burgerkleding uit die tijd. Zij stelde haar huis ter beschikking en voor de spelers was er altijd koffie. “Ik kreeg ook een klein rolletje in de film. Ze hadden ineens een oude vrouw nodig die zat te breien. Ik had geen breiwerk voorhanden, dus ging ik maar sokken stoppen. Ik vond het wel moeilijk ineens in te vallen maar het was wel leuk. Veel spelers hebben ook meegespeeld in de Passiespelen en in Robin Hood. Ook voor de komende Passiespelen zijn er al mensen aangezocht.”

“Ik heb Jezus met acht apostelen bij mij aan tafel zitten“, stelt ze dan.

Elfriede van Baarn (foto rechts met andere medespelers): “Ik vond het indrukwekkend, heftig en bijzonder om mee te doen. Het meest indrukwekkend toen mijn `zoon` bij een razzia opgehaald zou worden. Er was veel herrie, er waren veel soldaten maar mijn zoon was gelukkig al weg. Ik vond dat heel heftig, je ervaart toch even een stukje hoe het in werkelijkheid zou zijn.”

Een paar bijzonderheden in de documentaire

Uit alle interviews blijkt wel dat ook in de oorlog Hertme een hechte gemeenschap was. Men hielp elkaar in tijden van nood. De school werd gevorderd als slaapplaats voor Duitse militairen, kinderen kregen les in een serre en voorkamer van een boerderij. Dat daardoor veel kinderen weinig onderwijs hebben gekregen, is daar een gevolg van.

Ook de opvang van een joods kind en de ondervoede kinderen bleek tamelijk gewoon te verlopen. De `kinderen` van toen spreken daar waarderend over. Max van Trommel heeft echter een levenslange weerzin in uniformen aan die tijd overgehouden, zegt hij.

In het tweede deel van de documentaire is er meer `actie` in de vorm van gespeelde scenes. In de hele film is duidelijk gemaakt welke impact een oorlog heeft in een kleine gemeenschap. Dat er geen doden zijn gevallen mag een wonder heten.

Jos Kemna sluit de première avond met een dankwoord af. Een ovationeel applaus is er voor Jan Kolner, Hans Mulder en Jochem Kolenbrander.

De film wordt nog vijf keer getoond in de zaal van Hotel Jachtlust in Hertme. Kaarten zijn verkrijgbaar via info@aegidiusschool.nl. (AM)