Joffers op de brandstapel

Twee adellijke dames, verdacht van doopsgezinde overtuiging, worden op 13 november 1544 op de brandstapel ter dood gebracht. Journalist Henk Boom heeft in zijn boek `Martelaressen van Adel` feit en fictie omtrent het leven van de joffers (freules) in beeld gebracht. In museum Bussemakerhuis is aan de hand van veel originele stukken, waaronder het vonnis, iets over het leven van de freules in beeld gebracht.

Overzicht van de tentoonstelling

Het is gelukt om het originele vonnis en de bevelen van de overheden tentoon te stellen. Liesbeth Hassink: “Het voelt heel bijzonder dat je over straat loopt, in de 21^ste eeuw met het originele, in een prachtig handschrift, vonnis en uitvoeringsbevel dat in de 16^e eeuw geschreven is. Ik ben blij dat het in de tentoonstelling zichtbaar is." (foto boven)

In de gang wordt al snel duidelijk dat Karel V, de koning en zijn zus Maria van Hongarije, de landvoogdes, met harde hand probeerden de protestantse geloofsovertuiging een halt toe te roepen. Portretten van Karel en Maria en beelden van adellijke joffers plus hun korte levensbeschrijving geven een eerste beeld.

Twee belangrijke boeken `Wonderboeck` van David Joris en het `Martelarenboek` (foto rechts) van de doopsgezinden zijn ook tentoongesteld. Deze boeken werden in de tijd van de freules veel gelezen. Ook in latere tijden zijn en blijven de boeken gelezen.

Het `Wonderboeck`

Het `Wonderboeck` is een wat wonderlijk fenomeen. Het is geschreven door Davis Joris en uitgegeven in 1542. Hij zou in deze moderne tijd als een goeroe worden beschouwd. Menno Simons, een van de grondleggers van de doopsgezinden (de mennonieten) was een bewonderaar van hem.

In zijn eigen woorden: “Ik spreek uit Gods mond, ongeloof aan mij is die zonde tegen den Heilige Geest welke noch in deze eeuw noch in den toekomenden vergeven zal worden. Ik alleen weet wat ter zaligheid nodig is. Wie zich hoeden wil voor de toorn Gods moet naar mij luisteren en mijn raad opvolgen.” De illustraties in het boek zijn van zijn hand, van beroep was David Joris kunstenaar. Het boek werd veel gelezen in doopsgezinde kringen, net als het boek der Martelaren. In de ‘Doopsgezinde kamer’ is het boek te vinden. Ook het boek der Martelaren ligt er met de gravure van Jan van Luiken opengeslagen.

Andere voorwerpen

Niet alleen handgeschreven brieven, missiven en boeken zijn te bewonderen. In vitrines liggen ook een pistool, een goedendag en een strijdbijl uit die tijd. Ze komen uit een particuliere collectie en zijn in bruikleen afgestaan. De doopsgezinde kamer is ingericht als in de tijd van de freules (foto rechts).

Spanjaardkamer beneden

In de kamer met het grote doek en wapen van Spanjaard wordt een TV film vertoond. In die kamer kan men in alle rust naar de film kijken en koffie en dergelijke bestellen. Het hele museum Bussemakerhuis is in de sfeer van de Freules ingericht.

De Freules van Beckum zijn bijzonder omdat het nooit voorkwam dat leden uit de adel tot een brandstapel werden veroordeeld. Hun lot heeft eigenlijk altijd vragen opgeroepen en tot de verbeelding van de mensen gesproken. Het recente boek `Martelaressen van adel` van Henk Boom getuigt daarvan.

Het boek Martelaressen van adel

Henk Boom beschrijft in zijn boek de feiten en verzinsels rondom de Freules van Beckum in hun tijd. Het is een tijd van oorlogen, onrust rond het geloof, de harde hand van de koning, Karel V, en de landvoogdes, Maria van Hongarije. Allen die het niet eens waren met de Rooms Katholieke leerstellingen werden hardhandig vervolgd. In zijn boek ligt de nadruk op de doopsgezinden. Henk Boom heeft uitgebreid onderzoek in de archieven gedaan. Het boek geeft veel inzicht in de turbulente tijden maar geeft ook aan dat over de freules in wezen weinig bekend is. Zijn zij slachtoffers geworden van een heel andere strijd? Het mooi uitgevoerde, uitstekend gedocumenteerde boek ligt inmiddels in de winkels.

Tenslotte

Op zondag 25 november om 14.30 uur geeft Henk Boom een lezing over zijn boek waarin de vragen die hij in zijn boek stelt aan de orde komen. Via de website van het Bussemakerhuis wordt aangegeven dat er rondleidingen gegeven worden door de tentoonstelling en de haast naastgelegen doopsgezinde kerk De Vermaning.

In de kerstvakantie is er voor kinderen een spannende bijeenkomst waar Hans Nijhof in kostuum over de doopsgezinde freules vertelt. Aanmelden via de website. Het museum is, in tegenstelling tot andere jaren, in de kerstvakantie geopend.

Van 3 november tot en met 2 februari is de tentoonstelling in het Bussemakerhuis. Openingstijden zijn van dinsdag tot en met zondag van 14.00 tot 17.00 uur. (AM)