Een man die vijftien leugens per dag zou vertellen, de ‘waarheid’ naar zijn hand zet en alles en iedereen die iets anders zegt als ‘fake news’ wegzet, maar toch gekozen wordt als president van de Verenigde Staten: Donald Trump. Het zette filosoof en theoloog Gerko Tempelman aan het denken. Bestaat ‘de waarheid’ eigenlijk wel en wat is dat dan? Wat moeten we hiervan vinden en hoe moet je ermee omgaan, legde hij zo’n 40 belangstellenden in het Filosofiecafé Twente zondagmiddag in het Kulturhus voor.
Aan het einde van de middag was de conclusie dat politiek maar voor een klein deel over feiten gaat. “Het gaat over zaken die niet zomaar te factchecken zijn. Het gaat in de politiek ook over termen, gevoel en een toekomstvisie.” De ideologie achter ‘de waarheid’, die zorgt voor een blinde vlek. “De neutrale media zijn zelf ideologisch gekleurd en daarom zien ze niet dat Trump ook de waarheid spreekt”, betoogde Tempelman. Donald Trump vertegenwoordigt de ideologie van het geld. “Het geloof in de vrije markt is net als een godsdienst. Is dat erg? Nee. Maar we moeten wel weten dat dit erachter zit. Daar hebben mensen vaak slecht zicht op.”
Bestaat ‘de waarheid’?
Tempelman begon de middag met de vraag of ‘de waarheid’ wel bestaat. De toehoorders hadden er zo hun twijfels over. De perceptie hing af van het perspectief, de context en de soms onmogelijkheid de waarheid te vinden. Bovendien werd de realiteit soms verdraaid door onze neiging er te veel over na te denken. Zelf leek hem het twijfelen aan de waarheid een ‘krankzinnige gedachte’, als je het zou zien in het licht van de geschiedenis van de filosofie. Die begon met Socrates, die de waarheid boven alles stelde, en in het hier en nu was aanbeland bij het postmodernisme, waarbij men niet meer blind achter ideologieën aanloopt, zoals het fascisme of communisme met alle gevolgen van dien.
Feiten en waarheid
Maar wat is dan ‘waarheid’ en wat is het ook niet? Waar ligt de scheidslijn tussen een mening en een feit? Tempelman had diverse voorbeelden die tot twijfelen aanzetten. Einstein’s E = MC2 kwam aardig in de buurt van een ‘universele waarheid’, totdat het tegendeel wordt bewezen. Lastiger is het met uitspraken als ‘Gij zult niet doden’ of dat het ‘Midden-Oosten er na vele miljarden uit de VS slechter aan toe is dan 17 jaar geleden’. Sommige uitspraken zijn eenvoudigweg niet te factchecken en misschien was dat dus ook helemaal niet het juiste antwoord van de media op Donald Trump. Het ging immers maar voor een deel over feiten en waarheid. “Dat is de les die ik van Donald Trump heb geleerd.” (AJ)
© BorneBoeit. Op onze artikelen en beeldmateriaal rust copyright.
Voor meer informatie raadpleeg de spelregels.