Verbinden

31 mei 2023 - Pasen ligt al weer enkele weken achter ons. Nog vier dagen en het is Hemelvaart. Als u, als jij dit leest is het al Pinksteren geweest. Wat is er veel gebeurd in die weken. Het lijkt wel alsof een heel leven zich kan afspelen in zo’n periode. Een periode waarin een mens, dé mens, zo nadrukkelijk aanwezig is. Met alle vreugde, verdriet en angsten, maar ook met de wetenschap dat we er voor elkaar zijn.

Op 4 mei. ’s Avonds tijdens de herdenking der gevallenen, de slachtoffers van oorlogen en geweld, en met name de doden tijdens WOII. Na de bijeenkomst in de Oude Kerk, de indrukwekkende tocht door Oud Borne, de historische Stolpersteine als stille getuigen, worden er bloemen gelegd. Oud en jong, soms aan de hand van mama of papa. De verbinding is voelbaar, is zichtbaar, gesymboliseerd door de vele witte rozen, die één voor een neergelegd worden.

Verbinden en contact maken
Dat is ook te voelen als je toeschouwer bent, eigenlijk deelgenoot of deelnemer, tijdens een voorstelling, op het vliegveld, in Hangar 11, van 'De vergeten Twentse Lente'. Uiteindelijk heb je met elkaar het leven te delen en dat kan alleen als je contact maakt met elkaar. Al is het soms, heel even.

Met elkaar kunnen we wat bereiken. Dat is ook te zien in het met elkaar het verleden en heden van Borne middels plaatjes in een album vast te leggen. Er wordt heel wat geruild, geappt, gevraagd en gedeeld. Soms zit je ineens met 'iemand uit de straat' aan de keukentafel koffie te drinken en plaatjes te ruilen, zie je ineens de verbaasde blik en blijde ogen als je even de enkele plaatjes komt brengen die nog ontbreken. Het is inderdaad 'bijzonder Borne' in beeld, met een extra PLUS. Verbinding, soms even.

In de Pinksterviering van de Theresiagemeenschap, tijdens de Agapè-viering, waarin spijs en drank tijdens een maaltijd wordt gedeeld, is gesproken en gezongen over de angst van de apostelen. In vele geloofsgemeenschappen was de Bijbellezing over de angst en de H. Geest het centrale thema. De angst om naar buiten te gaan, de luiken open te zetten. En toch, uiteindelijk, juist omdat de leerlingen met elkaar zijn, durven ze het aan. In verbondenheid met elkaar, nadat de Geest de leerlingen, wij mensen, in vuur en vlam heeft gezet.

Er is weer toekomst. Met dat vooruitzicht kunnen we steeds weer op zoek gaan naar verbinding met onze medemens, onze naaste. Soms is daar slechts een roos, een plakplaatje of een zitplaats in hangar 11 voor nodig. En de mens, jij, ik.

Jan Morsink

Tussen Pasen en Pinksteren

24 mei 2023 - Met Pasen bloeiden er al pinksterbloemen, hier en daar zelfs velden vol. Hoe komen ze toch aan de naam ‘pinksterbloemen’? Misschien kunnen we ze vanwege die vroege bloei beter herdopen tot ‘paasbloemen’? Pinksterbloemen met Pasen. Zo laat de natuur Pasen en Pinksteren toch op één dag vallen!

In werkelijkheid valt het feest van Pinksteren op de negenenveertigste dag ná Pasen of de vijftigste dag ván Pasen (afhankelijk van de traditie die je volgt). Het christelijke Pinksterfeest is afgeleid van het joodse Wekenfeest (Hebr: Sjavoeot), oorspronkelijk een oogstfeest. De eerstelingen van de oogst werden aan God geofferd. Later werd dit feest gekoppeld aan de gave van de Tora aan Mozes op de berg Sinaï. Vanaf het jaar 70, het jaar waarop Jeruzalem en de tweede tempel door de Romeinen werden verwoest, zijn de beide feesten uit elkaar gegroeid.

Toch herinnert het verhaal van de uitstorting van de heilige Geest nog altijd aan de openbaring van de Tora, richtingwijzer voor het goede (samen)leven. En ook het ‘talenwonder’ uit Handelingen 2 heeft zijn wortels in het jodendom. Van de zeer gezaghebbende rabbijn Jochanan ben Zakkai (30-90 n. Chr.) is de uitspraak dat de stem van God zich tijdens de openbaring op de berg Sinaï verdeelde in de zeventig (in die tijd bekende) talen van de mensheid, zodat alle volken de woorden van de Tora zouden kunnen horen en verstaan.

Met Pinksteren krijgen mensen die woorden opnieuw te horen in hun eigen taal, woorden die door Jezus een eigen diepgang hebben gekregen, een eigen draai. Opnieuw zijn het woorden geworden waarmee mensen kunnen leven, woorden die mensen inspireren en aanzetten om een nieuwe weg in te slaan. Met Pasen kwam de gekruisigde Jezus als het ware weer tot leven in de gemeenschap van volgelingen. Zijn woorden en daden, waar zijn volgelingen tijdens zijn leven getuigen van waren geweest, werden voor hen richtinggevend. Op het Pinksterfeest brak vervolgens het inzicht door onder zijn leerlingen dat de boodschap van hun leraar verder moest gaan, de wereld in.

In onze tijd kiezen sommige volwassenen ervoor om met Pinksteren belijdenis te doen en/of zich te laten dopen (of herdopen). De tijd tussen Pasen en Pinksteren is voor hen een tijd van verlangen om erbij te horen, een tijd van verwachten, van vuur en hoop, een tijd van inzicht krijgen, óók in zichzelf.

Maar hoe zit dat nou met die pinksterbloem? Ik las ergens dat het kleine roze bloempje dat wij pinksterbloem noemen niet de echte pinksterbloem is. In vroeger tijden was het fluitenkruid de Pinksterblom. En wat wil nu het geval? Fluitenkruid bloeit ongeveer in mei, juni, soms wat eerder. Het zou toch mooi zijn als er met Pinksteren in elke Bornse kerk een bos fluitenkruid op de liturgische tafel staat te stralen. Dat fluitenkruid past ook nog eens heel mooi bij de witte kleding van de Pinksterbruidjes, die in vroeger tijden ook wel Pinksterblommen werden genoemd!

ds. Carla Borgers

emeritus doopsgezind predikant,
lid Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

'Samen Kerken' is het motto van de Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen. De diverse kerken in onze gemeente werken onder deze paraplu nauw met elkaar samen en ontwikkelen initiatieven om vanuit een christelijke inspiratie in gezamenlijkheid voor iedereen in onze samenleving een rol van betekenis te spelen.

Wekelijks geven voorgangers en betrokken leden van de kerken in een column hun kijk op de (christelijke) wereld van vandaag. Deze columns kunt u hieronder lezen.

Getuigen

17 mei 2023 - Voor christenen is geloven pas echt wanneer we er naar onze medemens toe eerlijk over zijn. Dat houdt in dat wij voor anderen open staan als mensen die gelovig leven en handelen. Mensen zullen dan soms vragen naar hoe en wat. Kinderen willen ook weten wat het geloof inhoudt en niet-christenen horen ons er soms graag over vertellen. Getuigen gaat verder dan onderwijzen. Het gaat hierbij altijd om meer dan wat wij weten. We moeten er van ons zelf overtuigd zijn dat we communiceren met alles wat we zijn en hebben. Voor sommigen is het bijna een natuurlijk proces, de liefde tot God en de naaste is dan doorleefd. Doorgaans moeten we rekening houden dat we ons niet beter, hoger of wat dan ook, achten dan de ander. Bij het getuigen komt ook motivatie.

Denk maar aan Tom Sawyer (personage van Mark Twain) die een vallei moet schilderen, en daar aanvankelijk niets in ziet. Hij overtuigt zijn vrienden dat het een zeer leuke opdracht is en die gaan met hem aan het werk. Ze krijgen er tot slot een beloning voor. Elke opdracht heeft ook aantrekkelijke, leuke kanten.

Getuigen is altijd een twee richtingen verkeer. Een professor leert ook van zijn studenten. Hij of zij die getuigenis geeft, zal ook inspiratie krijgen van wie dit getuigenis ontvangt. Goed luisteren is een kunst, tevens een substantieel onderdeel van een gesprek. We kunnen altijd leren van elkaar, van wie dan ook. Ieder die onderricht is en blijft leerling. Moeder Teresa van Calcutta vat het samen: "Je zult anderen leren vliegen, maar ze zullen niet jouw vlucht vliegen. Anderen zul je leren dromen, maar ze dromen niet jouw droom. Je zult anderen leren leven, toch leven ze jouw leven niet. Je zult ze leren zingen, maar jouw lied zingen ze niet. Je zult ze leren denken, maar ze zullen niet denken zoals jij. Maar altijd als ze vliegen, dromen, leven, zingen en denken zul je weten dat het zaad van de onderrichte en geleerde weg in hen vrucht draagt."

Onderwijzers en leraren zeggen niet voor niets dat ze het mooiste beroep hebben, juist omdat ze zien en merken dat kinderen groeien en zo steeds beter leren zelfstandig in het leven te staan. Er zijn krachten werkzaam in ons leven die we niet kunnen beheren, niet van ons zelf zijn. Op Pinksteren bidden we dat de Geest altijd met ons mag zijn en dat ons getuigen vrucht mag dragen.

Nico Hofstede

karmeliet

Het verhaal van mijn moeder

10 mei 2023 - Op het moment dat ik deze column schrijf is het 5 mei. Gisteravond was ik bij de herdenkingsbijeenkomst in de Oude Kerk waarna de stille tocht van de kerk naar het monument volgde. De twee minuten stilte vind ik altijd indrukwekkend.

Opeens dacht ik aan het verhaal van mijn moeder. Zij is achtentachtig jaar en kan het niet meer opbrengen om naar het journaal te kijken met al dat oorlogsgeweld. Ze was vijf jaar toen de oorlog uitbrak en tien toen het eindigde. Ze heeft meegemaakt dat mijn opa gevangen en hun schip in beslag werd genomen. Zij werd met mijn oma, haar broer en zusje (een peuter nog) van het schip gezet en naar een grote boerderij verwezen om maar onderdak te vragen. Dat ‘onderdak’ bestond uit een oud schuurtje bij de boerderij waar ook nog een paard in stond en die ze eerst uit moesten mesten. Geen denken aan dat er een plekje voor hen in die boerderij in het hoge Noorden was.

Mijn moeder heeft als meisje van een jaar of negen meegemaakt dat haar hondje, dat vlak naast haar stond, door een Duitse soldaat door zijn voorpoot werd geschoten en hoe ze met lappen de wond heeft verbonden. Ze heeft meegemaakt dat de geallieerden hen uit het schuurtje verjaagden omdat zij een plek nodig hadden. En hoe ze samen onder vuur hebben gelegen tijdens een gevecht tussen de Duitsers en geallieerden. Maar ze heeft ook de bevrijding meegemaakt! En dat mijn opa weer terugkwam. Hij had zijn leven te danken aan die ene Duitse soldaat die voor hem is gesprongen toen de anderen hem dood wilden schieten na zijn mislukte ontsnappingspoging. Zo heeft hij het overleefd.

Zomaar een greep uit de verhalen van mijn moeder. Geen grote helden- en verzetsdaden maar een verhaal van een kind dat doodsangsten doorstaan heeft. Een verhaal ook waaruit blijkt dat bij mensen waarvan je hulp en medemenselijkheid zou verwachten deze totaal kan ontbreken. Maar ook dat medemenselijkheid daar kan zijn waar je het niet verwacht. Dat er letterlijk iemand, die voor jou de vijand is, voor je gaat staan om jouw leven te beschermen. Het is geen verhaal zoals in de ooit razend populaire jeugdboekenseries van Piet Prins, waardoor ik als achtjarig meisje dacht dat half Nederland in het verzet zat. De meerderheid hield zich gedeisd en keek weg tot na de bevrijding.

Mia Ring

Vrijwilligers maken het verschil

26 april 2023 - Op woensdag 26 april zullen wellicht een aantal plaatsgenoten onderscheiden worden c.q. zijn, voor al het werk dat ze voor de gemeenschap doen. Het is een mooi gebaar, zeker als men er echt helemaal niet van op de hoogte was dat zoiets stond te gebeuren. Vrijwilligers, we kunnen niet zonder. Gemiddeld wordt er in Nederland 4,5 uur per week aan vrijwilligerswerk besteed. Vrijwilligers hebben over het algemeen een hoger opleidingsniveau, een kerkelijke achtergrond en zijn van middelbare leeftijd. Mensen zetten zich vooral vrijwillig in voor sport, scholen, verzorgingsorganisaties, jeugdwerk en kerken.

Achter deze kale cijfers en opsommingen zitten duizenden mensen. Je kunt ze gerust de steunpilaren van de samenleving noemen. Met hart en ziel zetten zij zich in voor anderen.

Maar niet alleen het werk dat zij doen is belangrijk. Zeker ook de sociale contacten die ze opdoen in het vrijwilligerswerk. Daardoor komt het vaak voor dat mensen, die zich inzetten voor sportverenigingen, scholen en kerken zich gelukkiger voelen dan mensen, die zich niet inzetten voor dit type organisaties. Uiteraard is het van belang dat het vrijwilligerswerk bij de persoon moet passen, qua belangstelling en qua uitvoering. De persoonlijkheid speelt hierin een belangrijke rol, wat bij de een past, is voor een ander een onmogelijkheid.

Binnen de kerken vormen de vrijwilligers de ‘grootste groep arbeidskrachten’. Zij vormen de basis in de continuïteit van alle activiteiten en verdienen daarom aandacht van een goede organisatie. Enkele reacties van vrijwilligers op de vraag: wat geeft het vrijwilligerswerk in de kerk jou?

• Ik ben geen zondagse kerkbezoeker, maar door actief iets te doen ben ik toch bezig met mijn geloof. Dat vind ik fijn!
• Verbondenheid, dankbare reacties. Versterkt je geloofsbeleving
• Omzien naar elkaar

Vrijwilligerswerk zit zo in de genen van de kerk, dat we er blind op varen. Een dank- je-wel voor alle vrijwilligers is hier dan ook echt op zijn plaats. Beste vrijwilligers, wat zijn we jullie dankbaar!! We hopen dat jullie je vrijwilligerswerk nog lang mogen en kunnen blijven doen.

Hart van goud

Uit het juiste hout

Leeft
Geeft
En draagt bij
Steunpilaar
van deze maatschappij

Handen uit de mouwen
Mannen en vrouwen
wat zijn ze prachtig
 

Vrij
en blijvend
Maar nooit vrijblijvend

Geen loze beloftes
Voegt de daad
bij het woord

Uniek in zijn soort
(door Tom uit Wormerland)

Maria Verheijen-van Alst
vicevoorzitter parochie O.L.V. Onbevlekt Ontvangen Zenderen

Druk, druk, druk?

19 april 2023 - Vroeger als kind was ik helemaal weg van het boek ‘Momo en de tijdspaarders’. Ik vond het reuze spannend. Het ging over grijze mannetjes die tijd wilden stelen van mensen. Ze deden dat door te zeggen dat mensen vaak tijd over hebben waarin ze dingen gaan doen die niet echt nodig zijn zoals hobbies of een boek lezen. De grijze mannetjes wilden die tijd wel voor hen opsparen, zeiden ze, zodat mensen die tijd weer terug konden krijgen als ze met pensioen gingen. In werkelijkheid gebruikten ze de tijd van de mensen voor zichzelf.

Veel mensen in het boek geloofden de grijze mannetjes en gaven hen al hun vrije tijd. En het gekke was: de mensen merkten het verschil niet. Ze waren wel altijd aan het werk, waren altijd druk, druk, druk, maar ze hadden totaal niet in de gaten dat ze geen tijd meer voor zichzelf hadden of voor anderen.

Natuurlijk was dit een kinderboek, maar tegenwoordig herken ik er toch iets in vanuit mijn eigen leven. Misschien geldt dat voor u ook wel. Het lijkt geregeld alsof ik te weinig tijd heb, alsof mijn tijd wordt opgeslokt zonder dat ik het in de gaten heb.

Wanneer ik naar mijn idee pas echt tijd heb, is dat vooral wanneer ik iets met aandacht doe. Niet even iets vlug vlug tussendoor, ook niet bij een spelletje op mijn mobiel (waarvan ik altijd dénk dat het zo’n lekker een momentje voor mezelf is). Maar met aandacht aan tafel eten en het gezellig hebben. Met aandacht een mooi gesprek voeren met iemand. Met aandacht tandenpoetsen, de vaatwasser uitruimen en fietsen. Door met aandacht ergens tijd voor te nemen, krijg ik het gevoel tijd te hebben. Het lijkt tegenstrijdig, maar voor mij werkt het. Hoe is dat voor u?

Kirsten Slettenaar
Remonstranten Twente

Paasmensen

12 april 2023 - We zijn in de Paastijd aangekomen. In de huidige tijd is het voor de meesten van ons niet eenvoudig om iets van het christelijk Paasfeest te ervaren. We weten er steeds minder van, we kennen de Bijbelverhalen niet meer zo goed. De jaarlijkse Passion op de televisie helpt je om wat dichter bij het Paasverhaal te komen. Vriendschap, onbaatzuchtigheid, leven uit de Bron, je leven delen in en uit liefde, sterven om te leven; het zijn thema’s die horen bij het Paasmysterie het Paasverhaal.

De zelfgave van Jezus ruim tweeduizend jaar geleden bleek het begin van nieuw leven. Hij beloofde bij ons te blijven, in de Geest, in ons hart. En zoals Maria Magdalena Jezus niet herkende in de tuinman tot Hij haar noemde bij haar naam, zo is er veel ’nieuw leven’ tussen en onder ons. Jezus vraagt ons ook nu, het leven te breken en te delen in lief en leed, te vertrouwen op de Gever van het leven. Zijn opstanding gebeurt - in ons, hier en nu -.

Oeke Kruythof schreef hierover:

Paasmensen 

Als jij mij vraagt: wie zijn dat eigenlijk

die Paasmensen van jou –

dan heb ik hier het antwoord voor je klaar

de slotsom van vele jaren:

Mirjam, een jonge vrouw

door de artsen opgegeven, nog één hooguit twee jaar

maar ze blijft trouw schrijven, warme woorden

de vele brieven naar haar pleegkind in Senegal

Johnny, een kind nog

door chemo kaal, maar hij blijft lachend spelen, dapper tot de

volgende dag, en de volgende en de volgende

Herman, zijn vrouw verward van geest en opgenomen

al jarenlang, maar hij blijft dagelijks gaan naar haar en

brengt zo leven terug in uitgedoofde ogen

Zoek kijk en luister

ze zijn er echt, de Paasmensen

dichtbij, naast en om je heen

Zij trekken lichtlijnen door de tijd

spreken woorden van een nieuwe taal

de universele taal van het komend Koninkrijk!

(Naar Jesaja 25:8, Openb. 21:4)

Als we goed kijken, zien we de wonderen van nieuw leven in elkaar en in onszelf. Ver weg in oorlogsgebieden waar mensen op de puinhopen van de verwoesting alles doen om leven mogelijk te maken, in de natuur die ieder jaar weer tot leven komt, maar ook in onze kleine kring van vrienden en familie. Overal gebeuren kleine paaswonderen, overal kiemen van nieuw Leven.

Paula Tielemans

Karmel Zenderen

Op weg naar Pasen

5 april 2023 - Komend weekend is het Pasen, prachtig zo’n lang weekend aan het begin van de lente. We kunnen eropuit trekken en genieten van de natuur die barst van nieuw leven. Ja, Pasen staat voor nieuw leven, maar niet alleen in natuur. Het is vooral het feest van geloven/vertrouwen dat er steeds weer ‘nieuw leven’, nieuwe mogelijkheden zijn, hoe hopeloos de situatie ook lijkt.

Als we om ons heen kijken wat er allemaal in de wereld gebeurt, kan het gevoel van ‘waar gaat het toch allemaal naartoe’ ons bevangen. Maar dan is er Pasen! Alleen, bij Pasen hoort ook wat eraan vooraf ging. Deze week is het de Goede of Stille week, de afsluiting van de veertigdagen tijd, de periode die met Aswoensdag begonnen is. Het is de week van gaan door het dal van de doodsheid om zo tot nieuw leven te komen.

In het evangelie lezen we dat Jezus, na de intense ervaring van zijn doop in de Jordaan, veertig dagen naar de woestijn ging om te vasten. Het was een periode van stilte en soberheid als voorbereiding op de nieuwe richting in zijn leven. Daarna ging hij rond, getuigend en levend vanuit een visioen op een beter wereld voor iedere mens. En hij ontving de kracht om te volharden waar hij in geloofde, ook al liep dit voor hem op Goede Vrijdag uit op lijden en dood. Maar dan, op Paasochtend is er toch perspectief op nieuw leven!

Ik moet hierbij ook denken aan de velen die vanuit dezelfde inspiratie als Jezus die weg gegaan zijn. Zoals Titus Brandsma die in 1942 omkwam in Dachau. Hij bleef staan voor zijn principes. En zijn afwijzing van het Nationaal Socialisme moest hij met de dood bekopen. Maar nu, 80 jaar na zijn dood, is Titus een inspiratiebron voor velen wereldwijd. En met Titus en Jezus zijn er natuurlijk vele anderen. Zij laten ons zien dat er altijd een nieuw begin is wanneer we durven vertrouwen op onszelf, op het goede in de medemens en op onze Schepper.

Ook de natuur laat dit nieuwe leven zien, ieder jaar weer. In de winter lijkt alles dood, de akkers en tuinen liggen er kaal bij en de bomen lijken wel ‘dood’. Maar zichtbaar en onzichtbaar bereidt de natuur zich voor op nieuw leven. Wie goed kijkt ziet de héle kleine knoppen al aan de bomen, en uit de grond komt, als vanuit het niets het nieuwe groen, de nieuwe bloemen. Inmiddels kunnen we er al weer volop van genieten. Die doodsheid, die rust en inkeer heeft de natuur nodig om tot nieuw leven te komen.

En wij mensen? Kan deze stille week een tijd van bezinning en voorbereiding zijn op wat er toe doet in het leven? Kan ze wellicht een nieuwe richting geven aan jouw leven?

Ik wens ieder een goede stille week toe, om daarna te meer Pasen te kunnen vieren.

Frida Koopman,

Karmelklooster Zenderen

Veertigdagentijd: tijd voor bezinning

29 maart 2023 - De ramadan is begonnen; journaals op diverse TV-zenders maakten hier melding van. Op de betekenis werd door de nieuwslezers niet ingegaan, wel dat elke vastendag na zonsondergang eindigt met een gezamenlijke maaltijd, de iftar, met dadels, vijgen, olijven en allerlei lekkere hapjes. De media besteedt ook de nodige aandacht aan het einde van de ramadan, het Suikerfeest. Hoewel men tegenwoordig liever spreekt over Eid Al Fitr, maar de hoeveelheid zoete lekkere hapjes wordt er niet minder om. Jammer dat bij de nieuwsgeving de nadruk ligt op het eten en minder op de betekenis van deze voor moslims zo belangrijke periode.

Minder aandacht besteedt de media aan het begin van de christelijke vastenperiode, ook wel veertigdagentijd genoemd. Misschien omdat het minder om lekker eten gaat? Misschien omdat het voor elke christelijke kerk verschillend is en het van oudsher meer een katholieke traditie is dan een protestantse, gebonden aan regels en traditioneel gezien gericht op onthouding?

Zo herinner ik me dat toen ik op de lagere school (nu basisschool) zat alle snoepjes en koekjes die ik kreeg in een blik werden gedaan en pas na de vasten opgegeten mochten worden. Maaltijden waren tijdens de vasten eenvoudiger, veelal zonder vlees en toetjes werden weggelaten.

Na het Tweede Vaticaans Concilie begin jaren zestig zijn de regels voor katholieken sterk versoepeld en beperkt het niet-eten (onthouding van ‘spijs en drank’) in vastentijd zich tot twee dagen: Aswoensdag en Goede Vrijdag. Met het gevolg dat bij veel katholieken het vasten geen rol meer speelt en bij anderen de afgelopen jaren meer de nadruk is gaan liggen op een persoonlijke invulling van de vastentijd: minder gericht op eten, maar meer op onthouding van prettige zaken als roken, alcohol drinken, minder op internet en tv kijken. Maar ook op bezinning.

Genoeg onderwerpen om over na te denken, zoals; wat kan ik doen aan de klimaatverandering, hoe duurzaam ben ik, koop ik biologische producten of de goedkope andere, wat is mijn standpunt over migranten, discriminatie, wat doe ik voor mijn naaste, wat doet de oorlog in Oekraïne met mij?

De lokale Raad van Kerken speelt hier op in door tijdens de Goede of Stille Week een drieluik van meditatieve bijeenkomsten te organiseren:

• maandagavond 3 april: in de Doopsgezinde Kerk, Ennekerdijk 31, samen zijn rond stille meditatie en gebed
• dinsdagavond 4 april: start in de Oude Kerk en in stilte wandelen naar de Mariakapel Koppelsbrink
• woensdagavond 5 april: verzamelen bij het Karmelitessenklooster Zenderen, in stilte langs de kruiswegstaties lopen en samen wandelen naar de Mariakapel op de Zenderense Es.

Alle bijeenkomsten beginnen om 19.30 uur. Iedereen, jong en oud is van harte welkom bij één of meerdere van deze bijeenkomsten.

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Onuitsprekelijk Paradijs

22 maart 2022 - In 2021 verscheen het boek Onuitsprekelijk Paradijs. De groene spiritualiteit van Thomas Merton. Dit boek, geschreven door dr. Kick Bras, opent met een indrukwekkend dagboekfragment van Merton, 5 juni 1960.

‘Om half drie ’s morgens - het eerste getjirp van de vogels die wakker worden - het point vierge (maagdelijke moment) van de dageraad, een moment van ontzag en onuitsprekelijke onschuld, als de Vader in stilte hun ogen opent en zij tot Hem spreken, zich afvragend of het tijd is om te ‘zijn’? En Hij zegt hun: ‘Ja (…) Mijn haren rijzen te berge en de ogen van mijn ziel zijn wijd open, ik ben aanwezig zonder het te beseffen, in dit onuitsprekelijke paradijs, en ik neem dit geheim waar, dit wijd open geheim dat er voor iedereen is, gratis, en niemand schenkt er aandacht aan’.

‘Dit onuitsprekelijk paradijs’, zo noemt Thomas Merton de plek in het bos waar zijn kluis staat en waar hij het getjirp van de wakker wordende vogels hoort. ‘O paradijs van eenvoud, zelfbewustzijn - en zelfvergetelheid, vrijheid en vrede’. Merton voelt er zich als Adam, in harmonie met de dieren, in verbondenheid met God. Maar dit paradijs wordt wel ernstig bedreigd. Door menselijke overmoed die de techniek gebruikt om het paradijs te exploiteren en aan zich te onderwerpen.

Gaandeweg zijn leven en geschriften gaat Merton zich hier steeds sterker tegen uitspreken en legt hij meer en meer de nadruk op de (on)verbondenheid van mensen met Gods schepping. Zijn groene spiritualiteit mondt uit in ecologische ethiek.

Thomas Merton, misschien wel de beroemdste monnik van de twintigste eeuw, werd geboren in Frankrijk, studeerde in Amerika en liet zich op volwassen leeftijd Rooms-Katholiek dopen. In 1941 werd hij monnik bij de trappisten in de staat Kentucky. In 1948 verscheen Mertons biografie Louteringsberg, wereldwijd een bestseller. Hij bleek een begaafd spiritueel schrijver, die mensen tot ver buiten het klooster aansprak. Veel schreef hij over contemplatief leven. Op latere leeftijd sprak hij zich meer en meer uit over maatschappelijke onderwerpen als atoombewapening, westerse economische uitbuiting van de Derde Wereld, rassendiscriminatie.

De grote ruimdenkendheid van Thomas Merton uitte zich ook in zijn intense belangstelling voor andere religies. Zo verdiepte hij zich grondig in de Oosterse mystiek. Interreligieuze dialoog was heel belangrijk voor hem en hij was hier een pionier in. Hem werd meer en meer de gelegenheid geboden zich terug te trekken in een kluis in het bos, waar hij de laatste jaren van zijn leven permanent woonde, terwijl hij correspondeerde met mensen over de hele wereld.

Tijdens een spirituele reis naar het Verre Oosten in 1968 ontmoette Merton de Dalai Lama. Zijn leven eindigde plotseling toen hij in zijn hotelkamer in Bangkok werd geëlektrocuteerd door een defecte ventilator. 53 jaar oud werd hij.

Op vrijdagavond 31 maart spreekt dr. Kick Bras over zijn boek Onuitsprekelijk Paradijs. Deze lezing in het kader van Groen Geloven vindt plaats in de Potkaamp en start om 20.00 uur na een inloop met koffie en thee vanaf 19.30 uur. Entree: vrije bijdrage.

ds. Johan Meijer

Vrijheid

15 maart 2023 - In Nederland zijn we vrije mensen. We leven in een vrij land, er is geen regime dat de bevolking onderdrukt of terroriseert, we worden niet beperkt in ons doen en laten door een burgeroorlog of een hongersnood - we leven in één van de welvarendste landen ter wereld. Toch voelt niet iedereen zich vrij. Dat kan bijvoorbeeld doordat er heel weinig geld is, of door fysieke beperkingen.

Het liefst zouden we misschien wel helemaal geen beperkingen kennen, alles doen wat we willen, alleen maar vrijheid hebben. Maar ook dat blijkt niet te werken. Vrijheid heeft een bepaalde beperking nodig in de vorm van regels en richtlijnen. Je kunt het vergelijken met een lichaam dat zonder skelet niet kan functioneren. Zo werkt het ook met regels waar je zelf voor kunt kiezen om je eraan te houden: die bieden vrijheid.

Neem bijvoorbeeld verkeersregels: je bent verplicht om binnen de bebouwde kom maximaal 50 km per uur te rijden met een auto. Als je het niet doet, kun je een straf, een boete krijgen. Als je het daar niet mee eens bent, je wilt harder, dan voel je je niet vrij. Je gaat misschien expres te hard rijden om die vrijheid te veroveren. Het ligt anders wanneer je ervoor kiest om je aan de regel te houden. Wanneer je de bedoeling van de regel inziet en het ermee eens bent: zo is het ook voor andere weggebruikers veilig. Dan voel je je ineens wel vrij, want je hebt er zelf voor gekozen. Je hoeft er niet meer voor te strijden.

Vrijheid is eigenlijk: innerlijk vrij zijn. Zelf ervoor kiezen om je aan bepaalde regels te houden. Dat kunnen verkeersregels zijn. Dat kan ook een richtlijn zijn als ‘ik wil vriendelijk zijn’. Of: ‘ik wil alles wat ik doe met aandacht doen’. Een bekend schrijver zei ooit: “Wie innerlijk vrij is, is geen slaaf meer van de dingen, maar heerst over hen…”

ds. Kirsten Slettenaar
Remonstrantse Gemeente Twente

Een gesprekje over vasten

8 maart 2023 - Inmiddels ligt de derde zondag in de vastentijd achter ons en op 22 maart begint de ramadan. “Wat houdt dat vasten en die bezinning bij jullie eigen in?”, vroeg een islamitische jongeman uit Afrika aan zijn Nederlandse pleegvader. “Kan ik het vergelijken met de ramadan? Staat het gebod om te vasten in de bijbel, zoals bij ons in de koran?” De pleegvader was er een beetje verlegen mee, is ook niet zo heel bijbelvast en zei voorzichtig iets over bijbelse profeten die soms ook vastten. Maar dat bleek geen afdoende antwoord. Hij zat er een beetje mee en vertelde me over dit gesprek. En ik ging er op mijn beurt over nadenken en lezen.

In de bijbel gaan vasten en bidden vaak samen, soms in combinatie met boetedoening vanwege bedreven kwaad. Ook in tijden van rouw werd er gevast. Toen Jezus veertig dagen in de woestijn verbleef, bereidde hij zich daar biddend en vastend voor op het verkondigen van Gods koninkrijk.

Hoewel een bijbels thema, vind je rondom het vasten niet echt duidelijke aanwijzingen in de bijbel, behalve voor bepaalde joodse feestdagen. In de bijbel klinkt er vaak een zekere achterdocht mee. Menen die gelovigen het wel als ze vasten, of is het ‘vroom gedoe’ om bij God in een goed blaadje te komen? Niet voor niets spreekt God bij monde van de profeet Jesaja: “Is dit niet het vasten dat Ik verkies: misdadige ketenen losmaken, de banden van het juk ontbinden, de verdrukten bevrijden, en ieder juk breken?” (Jesaja 58:6). Eigenlijk wordt hier gezegd: bevrijd een medemens van de last waaronder hij lijdt; dat is beter dan vasten.

En de koran? Daarin staat inderdaad dat in de maand dat de koran hen is gegeven, de islamieten gedurende een aantal vastgestelde dagen moeten vasten. Wie ziek is of op reis mag die dagen later inhalen. Wie slechts met grote moeite het vasten kan volbrengen, (bijvoorbeeld door zwangerschap of ouderdom) mag het vasten overslaan, maar moet in plaats daarvan wel de armen in zijn/haar omgeving voeden. Zo gaan vasten en het goede doen voor de medemens ook hier hand in hand.

Vasten is goed als je het met een gelovig en toegewijd hart doet, maar op gelijke hoogte staan zelfonderzoek én oog hebben voor de noden van je medemensen. In beide boeken ligt niet de nadruk op het vasten op zich. Belangrijker is het je te bezinnen op hoe jij zelf in het leven staat, hoe jij mens en medemens bent.

Carla J.M. Borgers

emeritus doopsgezind predikant,
lid Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Reiziger...

Er is geen weg. De weg maak je zelf, door te gaan.

1 maart 2023 - Antonio Machado schreef bovenstaande dichtregel. Dit soort regels, gedichten, raken mij en maken dat ik er over nadenk. Nadenken, dat kan over verschillende onderwerpen gaan. Deze column gaat over de geestelijke weg: mijn geloofsbeleving.

In mijn kinderjaren waren God, Jezus en de christelijke traditie een vast gegeven. Zonder twijfel genoot ik van de verhalen en nam ze voor waar aan. Ik was dankbaar en had een fijne jeugd. Tijdens mijn werk in het ziekenhuis was ik vaak begaan met patiënten en dacht ik na over het onrecht en het lijden dat mensen moesten ondergaan. Op de één of andere manier deed dit m’n geloof nog steeds niet wankelen. God was erbij. Ik kon tot hem bidden en zorgen bij Hem neerleggen. Maar er kwamen ook vragen in me op. Waarom werden sommige mensen toch zo getroffen?

Jaren later werd ik zelf getroffen. Door heftig verlies. En dat voelde als een confrontatie met alles wat ik tot dan toe als geloofszekerheid had aangenomen. Niet alleen verloor ik dierbaren, ook verloor ik een stuk geloofszekerheid. Ik raakte geestelijk los van datgene wat me altijd zo dierbaar was. Daarmee was ik iets kwijt en ging op zoek. Naar een ander Godsbeeld, dat ik kon verenigen met alle ervaringen. Ervaringen van verlies, onrecht, lijden, oorlogen, armoede, veraf en dichtbij.

Gaandeweg, door gesprekken, lezen, studie en vooral tijd ontstond er ruimte voor nieuwe beleving. Geloven is ook een keuze en mijn keuze is dat ik het niet kwijt wil. Het goede wil ik behouden. Een keuze overigens, die steeds opnieuw gemaakt moet worden. Het is nooit stabiel en de golfbewegingen moeten onderzocht worden. Loslaten lukte me niet of ben ik gewoon niet losgelaten? Geloven, het hiernamaals, voor mij blijft het een mysterie. Dat mag het voor me zijn. Voor nu is dat voldoende. Maar… het landschap van die geestelijke weg moet wel gevoed worden. Lezen, muziek, beelden, delen met anderen, dat is voor mij belangrijk als voeding.

Enkele keren per jaar fiets ik naar het kerkhof in Borne en dwaal tussen grafstenen. Er is één steen met een tekst die me bijzonder raakt. Het komt dicht bij mijn geloofsbeleving zoals ik die nu ervaar: 'in de oudste lagen van mijn ziel, waar hij van stenen is gemaakt, bloeit als een gaaf ontkleurd fossiel, de stenen bloem van Uw gelaat'.

Stien Weken

Leven steeds meer

22 februari 2023 - Deze week begint weer de 40 dagentijd. Na de carnaval, feest van uitbundigheid, komt er een tijd waarin we na gaan denken over en ons voorbereiden op het beslissende moment voor ons christelijk geloven. Het moment dat Jezus gedood werd en toch als levend werd ervaren door zijn leerlingen - Pasen. In de katholieke traditie wordt de eerste dag van de veertigdagentijd aswoensdag genoemd. Deze dag ervaar ik altijd als een spiritueel bijzondere dag. Dat wat we gedenken vind ik zo menselijk ervaarbaar.

'Memento, homo, quia pulvis es, et in pulverem reverteris'' ofwel 'Gedenk o mens dat ge stof zijt en tot stof zult wederkeren', zegt de priester als we met het askruisje worden getekend. Een teken van sterven en leven tegelijkertijd. Bij ons sterven en leven maken wij deel uit van de schepping. Een mens is onzegbaar vanzelfsprekend deel van de kringloop der dingen en dan toch ook weer daaruit ontsnappend met onze vragen en dromen. Wat is een vraag? Wat is een droom?

Geen stoffelijke zaken in ieder geval. Het kruisje verbeeldt die onbegrijpelijke werkelijkheid van ons 'levend zijn' voor mij. In de exacte wetenschap staat vast dat alles in de wereld uiteindelijk vervalt tot chaos, tot as. In het beeld van het kruisje mag ik geloven dat de schepping niet in chaos zal eindigen. Ik leer te geloven dat er over mij gewaakt wordt. Wij mensen trachten zinvolle verbanden te vinden in wat we ervaren en in wat we doen. Dat doen we samen met anderen. Zonder orde en zinvolle verbanden wordt leven onmogelijk We moeten steeds weer opruimen, ordenen, herstellen, opnieuw scheppen in het geloof dat we herschapen worden.

Volgens mij is dat waar het kruisje ons tot oproept. Het kruisje dat zowel as is, als verbeelding van het leven dat we nooit in woorden kunnen weergeven. Het leven dat altijd weer antwoord is op wat zich aandient. Het leven dat meer is dan ik. Het leven dat is en tegelijkertijd wordt. Chaos en leven beiden horen bij het mens-zijn. Op weg naar Pasen mag ik leren geloven, dat leven sterker is dan chaos, of anders gezegd dat liefde sterker is dan dood. Dat durven geloven is Pasen beleven.

Ik las de aanvangregels van het gedicht Tabacaria van Alvaro de Campos (Pessoa) en die verbeelden mooie gedachten om de veertigdagentijd te beginnen.

Ik ben niets.
Ik zal nooit iets zijn.
Ik kan ook niet iets willen zijn.
Afgezien daarvan koester ik alle dromen van de wereld.

Ik lees:

Alles wat wij kennen vervalt in chaos.

Wij maken deel uit van het leven.

leef je vragen en dromen

jouw en mijn leven doen ertoe

zo onderweg naar Pasen

hernieuwd worden

Bert Maathuis

geestelijk verzorger in Het Dijkhuis

Het verhaal van elke mens

15 februari 2023

Jij en ik hebben ieder een eigen mensenverhaal.

Het verhaal over wat er allemaal met je gebeurt,

hoe je bent - hoe je was - hoe je graag wilt worden.

Elk mensenverhaal is belangrijk, het jouwe maar ook het mijne.

In het verhaal spelen heel wat mensen mee en ook... God.

Hij staat aan het begin van ons verhaal.

God, jij en ik beleven het samen, soms in één klank,

heel dikwijls misschien met heel andere verwachtingen en verlangens

en toch... trekken we dezelfde richting uit.

We horen ook, verhalen van anderen, we luisteren ernaar,

er groeien vragen in ons op.

Eén vraag wordt heel belangrijk:

wie is die andere mens voor mij?

De mens in mijn nabijheid, maar ook de mens veraf, zoals de Oeigoer, de Jezidi, kortom de onderdrukte mens.

Wie is de andere mens voor mij?

Wie is dat alleenstaande kind voor mij daar in die kampen?

Het kan toch niet zijn, dat zijn verhaal mij koud laat?

Het kan toch niet zijn, dat zijn verhaal ons koud laat?

Wat wensen we hen toe?

Hoe lief zijn ze ons?

Eén antwoord is belangrijk

Zij zijn mens evenals ik,

wellicht anders, maar ook te waarderen zoals ze zijn.

Horen we, wat die mens ons zegt?

Leggen we onze persoonijke pretentie even af.

We kunnen en weten het niet alleen.

Zien we in de spiegel wie die ander is

en laten we ons bevragen.

Samen op zoek, samen delen,

Samen bouwen aan een nieuwe wereld,

zonder onrecht, zonder verdrukking, zonder ongelijkheid,

Ons verhaal is geen sprookje als we het waar maken

met daden, met ons eigen leven.

Alleen zo wordt het jouw en mijn verhaal, ons beider verhaal!

Zr. Josephine

(een verhaal, dat mij in handen viel)

Het verlangen van 2023

8 februari 2023 - En weer is er een nieuw jaar begonnen; 2023. Het klinkt en schrijft niet zo mooi als het voorgaande jaar 2022. We zullen het er mee moeten doen. Zoals elk jaar maken mensen voornemens; die binnen de kortste keren weer aan de kant worden geschoven met de meest uiteenlopende excuses. Naast voornemens hebben we verlangens, hoop, opbloeiend met de start van het jaar, alsof er wederom een nieuw begin gemaakt mag worden.

'And not to have is the beginning of desire'

Naar iets wat - geheel of gedeeltelijk - afwezig is kunnen we verlangen. We maken verlanglijstjes van wat we willen of wensen of waar we op hopen of reikhalzend naar uitkijken. Zowel op materieel als immaterieel gebied. Een boek, een huis, liefde, vrijheid, succes of erkenning. Ook naar mensen kunnen we verlangen. Leven in verlangen naar een wereld waarin het goed is, komen we al tegen in het scheppingsverhaal. Als dat verlangen heel sterk is, kan het gevoel overgaan in begeren; het voortdurend denken aan het gemis.

De joodse denker Ernst Bloch heeft ooit gezegd dat de mens gedreven wordt door het besef -Etwas fehlt - er ontbreekt iets. Vanuit het besef dat er iets ontbreekt, ontstaat verlangen dat mensen in beweging zet. Het spoort mensen aan met de huidige wereld, samenleving en/of maatschappij geen genoegen te nemen. Dit verlangen gaat gepaard met verlangen naar verbondenheid.

Wellicht gaat het niet eens om wat of wie/Wie, waar we naar verlangen maar gaat het om het verlangen zelf, dat motorwoord dat ons in beweging zet naar iets of iemand, de Ander, toe. Misschien gaat het niet om naar wat of wie we verlangen, maar dàt we verlangen.

John O’Donohue is een Ierse filosoof, dichter en kenner van de Keltische spiritualiteit. In zijn boek Eternal Echoes (1998) typeert hij de wereld als een hectische en chaotische waarin mensen niet echt thuis raken, er zijn vele vormen van isolement en uitsluiting. Moderne mensen dobberen verweesd rond op zoek naar oriëntatie en zingeving. In het boek onderzoekt de schrijver in zes hoofdstukken de meest basale van de menselijke verlangens naar zin in het leven; het verlangen om met anderen, het andere en het Oneindige verbonden te zijn.

In hoofdstuk twee gaat het over Presentie, de vlam van verlangen:

Ontwaak voor het geheim van het hier en nu

Ga de stille grootsheid van je aanwezig zijn binnen.

Heb plezier en vrede in de tempel van je zintuigen.

Ontvang bemoediging als nieuwe grenzen lonken.

Antwoord op de roep van je gave en heb moed haar pad te volgen.

Laat de vlam van woede je bevrijden van alle valsheid.

Moge de warmte van je hart je aanwezigheid doen opvlammen

Dat angst niet om je heen blijft hangen.

Moge je uiterlijke je innerlijke waardigheid weerspiegelen.

Neem tijd om stille wonderen te vieren die geen aandacht vragen

Wees getroost door de stille gelijkvormigheid van je ziel.

Moge je iedere dag ervaren als een heilig geschenk

Geweven rond het hart van verwondering.

Miek Remmers

Zonnelied

1 februari 2023 - Het Zonnelied is een gebed, geschreven door Franciscus van Assisi, een belangrijke inspirator van de huidige paus Franciscus. Hij schreef dit gebed aan het einde van zijn leven, vermoedelijk in de lente van het jaar 1225, toen hij zwaar ziek lag in San Damiano, Italië. Het Zonnelied bezingt de schepping in termen van broeder en zuster. Opmerkelijk is dat hij in het loflied niet alleen de mooie aspecten van de schepping weergeeft, maar ook ziekte en zelfs dood een plaats in het leven van de mens weet te geven.

Hoewel geschreven in voor deze tijd wat ongebruikelijk, bijna poëtisch, taalgebruik, sluit het aan bij ons huidig denken over klimaat, de grote kloof tussen arm en rijk en de veroordeling van racisme, discriminatie. Het vraagt om een eerbiedig omgaan met alle aspecten van onze schepping.

Allerhoogste, almachtige, goede Heer,

van U zijn de lof, de roem, de eer en alle zegen.

U alleen, Allerhoogste, komen zij toe en geen mens is waardig uw naam te noemen.

Wees geprezen, mijn Heer met al uw schepselen,

vooral door mijnheer broeder zon, die de dag is en door wie Gij ons verlicht.

En hij is mooi en straalt met grote pracht;

van U, Allerhoogste, draagt hij het teken.

Wees geprezen, mijn Heer, door zuster maan en de sterren.

Aan de hemel hebt Gij ze gevormd, helder en kostbaar en mooi.

Wees geprezen, mijn Heer, door broeder wind

en door de lucht, bewolkt of helder, en ieder jaargetijde,

door wie Gij het leven van uw schepselen onderhoudt.

Wees geprezen, mijn Heer, door zuster water,

die heel nuttig is en nederig, kostbaar en kuis.

Wees geprezen, mijn Heer, door broeder vuur,

door wie Gij voor ons de nacht verlicht;

en hij is mooi en vrolijk, stoer en sterk.

Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster, moeder aarde,

die ons voedt en leidt en allerlei vruchten voortbrengt, bonte bloemen en planten.

Wees geprezen, mijn Heer, door wie omwille van uw liefde

vergiffenis schenken, en ziekte en verdrukking dragen.

Gelukkig wie dat dragen in vrede,

want door U, Allerhoogste, worden zij gekroond.

Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster de lichamelijke dood,

die geen levend mens kan ontvluchten.

Wee hen die in doodzonde sterven;

gelukkig wie zij in uw allerheiligste wil vindt,

want de tweede dood zal hun geen kwaad doen.

Prijs en zegen mijn Heer, en dank en dien Hem in grote nederigheid.

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Machteloos…

25 januari 2023

Ja, dat is het woord dat goed omschrijft, hoe ik me kan voelen:
machteloos.
Ik kan zo bitter weinig doen om iets te veranderen aan de narigheid van deze wereld.
Ik weet zelfs niet eens, wat nou 'goed handelen' is,
als reactie op de oorlog die woedt in Oekraiene.
Natuurlijk, ophouden met vechten.
Maar als de partijen daar niet toe bereid of in staat zijn?
Wat dan? Meer en zwaardere wapens inzetten?
Is dat de manier waarop de vrede dichterbij zal komen?
Door kwaad met kwaad te vergelden?

Ik kan me ook machteloos voelen in conflictsituaties dichterbij huis.
Hoe reageer ik op iemand die totaal anders denkt dan ik?
Iemand die een totaal andere aanpak kiest dan ik zou doen?
Iemand die niet naar me luistert, me niet ziet staan?
We kennen, denk ik, allemaal wel iemand, aan wie we ons bij voorbaat ergeren.
Een bijna allergische reactie.
Ik zou graag vredelievend willen zijn,
maar betrap me op weinig vredige gedachten...

Machteloos…
Ik kauw op het woord…
Zou het ook iets positiefs kunnen zeggen?
Zou daarin zomaar een uitweg te vinden zijn?
Als ik mijn machteloosheid zou erkennen als een menselijk kenmerk.
Zonder macht, zonder grote invloed, kwetsbaar...
Misschien voel ik vanuit die machteloosheid
wel minder het harde tegenover elkaar staan.
Misschien ga ik wel meer op zoek naar de ruimte waar we elkaar kunnen vinden?
In het midden? Durf ik een eindje op te schuiven?
Omdat ik vanuit mijn machteloosheid eigenlijk niets te verliezen heb?

Ontwapenend, in woord en daad
machteloos, weerloos als een lam,
zo laat Jezus van Nazareth zich kennen.
Kom en volg mij op mijn weg.
Hoor je hem roepen om jou en om mij?
Om anders te handelen, onverwachte woorden te spreken.
Waaruit wel degelijk duidelijk wordt, waarvoor ik sta
maar zonder machtsvertoon.
Laat mij dan maar liever machteloos zijn.
en zo Gods werktuig van vrede.

Susan van Os-Yedema

emeritus pastoraal werker

Onvolmaakte eenheid

18 januari 2023 - Jan Morsink verwees er in zijn column van vorige week al even naar: we zitten midden in de jaarlijkse Gebedsweek voor de eenheid van de christenen. Komende zondag wordt er niet alleen gebeden, maar ook samen gevierd in de Oude Kerk in Borne. ‘Doe goed, zoek recht’ is het thema van dit jaar.

En net als elk jaar schuurt het bij mij weer: hoezo éénheid van de christenen? Alleen al over dit laatste woordje kun je van mening verschillen. Heel veel christenen schrijven het met een hoofdletter (Christenen), ik niet. Ook de uitspraak kan verschillen: kristenen of gristenen. Het is maar net bij welke ‘club’ je hoort. Om maar niet te spreken over de vele dieper liggende verschillen en strijdpunten binnen de christenheid. Hoezo éénheid?
 

Uitgerekend vanochtend luisterde ik samen met mijn partner naar een opname van de dienst van vorige week vanuit de Doopsgezinde kerk in Almelo. Eén van onze leden (Margot Vermeulen) ging voor. Wij kennen als Doopsgezinden het fenomeen lekenprekers (net als de Rooms-katholieken). Het thema van die dienst was ‘Wabi Sabi’, een Japanse uitdrukking die niet echt te vertalen is. Het gaat hier om het ‘omarmen van het onvolmaakte, het imperfecte’.

Wij hebben vooral in onze westerse wereld de neiging om te streven naar perfectie. Dat geldt voor ons lichaam, voor de kleding die we dragen, voor de inrichting van ons huis en onze tuin, voor onze vakanties, maar ook binnen het werk dat we doen vertonen we maar al te vaak een neiging tot perfectionisme. Alles moet zo volmaakt mogelijk zijn, mooi gestileerd, prachtig opgemaakt, zonder vlek of rimpel. Wabi Sabi is een levenskunst waarbij je je oefent in het accepteren en omarmen van verandering. Bijvoorbeeld het ouder worden en daarmee misschien het verlies van wat ‘men’ schoonheid noemt.

Maar ook het verouderen van spullen kun je leren zien als rijkdom van vorm en kleur. Een stuk tuin dat aan het verwilderen is ga je niet meteen te lijf met schoffel of (erger nog!) onkruidbestrijders, maar je gaat er middenin zitten en je geniet van wat er spontaan is opgekomen aan kleuren en vormen. Eigenlijk leert Wabi Sabi je op een andere manier kijken naar de mensen, naar je omgeving, naar de dingen, naar gebeurtenissen.

Ik hoop dat het mij ook op een andere manier leert kijken naar wat er gaande is onder christenen. Nee, die zo verlangde éénheid is er nog lang niet. Maar misschien kan ik, kunnen wij leren die éénheid anders te zien. Misschien niet langer als iets statisch, als een punt in de verte, als het perfecte ideaalbeeld, maar als iets dat er soms wél is en soms helemaal niet. Het zou mooi zijn als we kunnen leren genieten van het moment, van dat wat er nu is en van wat we op dit moment samen kunnen doen en vieren en dan zeggen: voor nu is het goed zo.

Morgen kijken we wat er dán is en wat er op dat moment eventueel kan. Ik kijk uit naar een mooie en warme viering van de Eenheid van christenen, maar die hoeft niet perfect te zijn.

Carla J.M. Borgers

emeritus doopsgezind predikant,
lid Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Wij, jij en ik dan?

11 januari 2023 - Het spits is er weer af. 2023 begonnen met allerlei voornemens en goede bedoelingen? Prachtig. Het hoort erbij. Traditie, net zoals midwinterhoorn blazen, kerstwensen sturen en 'völ geluk in ’n tuk” wensen. En traditie wil ik mezelf niet afnemen… nietwaar.

Terugkijkend op de jaarwisseling viel het me op dat zoveel (bekende) mensen hun licht lieten schijnen op hun ervaringen. Natuurlijk ook hun wens voor het komend jaar. Bij al die beschouwingen wordt de medemens betrokken. “We moeten, we willen dit jaar echt… En inderdaad, geen punt zetten achter die uitspraak, maar een komma; er is nog werk te doen. In 'Wintergasten' spreekt Jane Goodall, de primatoloog over haar werk en haar leven. Rustig, zonder stemverheffing. Het is een genot om naar te kijken en vooral om naar te luisteren. Ze is verbonden met de natuur en ze geeft aan dat ze zich zorgen maakt over de natuur, over de wereld. Over onze wereld, onze toekomst, onze kinderen. Die toekomst kan alleen bestaan als we zelf in actie komen.

Wij moeten aan de slag. Wij kunnen het goed maken in deze wereld, maar dat gaat niet vanzelf. Die oproep klinkt ook door in de brochure van o.a. de Raad van Kerken 'Doe goed zoek recht'. Hoe belangrijk is het dat wij samen staan voor eenheid, voor verbondenheid. Dan is het goed te realiseren hoe verdeeld en vaak ook gebroken wij zijn. Voorbeelden te over, helaas.

In de afgelopen maanden heb ik gezien hoe moeilijk het is om te erkennen dat wij, Nederlanders, samen met vele andere naties, ons schuldig hebben gemaakt aan slavenhandel. Mensen werden handelswaar, konden gekocht en verkocht worden. De term 'tot slaaf gemaakt' krijgt voor mij steeds meer inhoud. Wij hebben daar vroeger aan meegewerkt. Het gaat niet aan, vind ik, om daar nu mensen persoonlijk op aan te spreken. Wel is het belangrijk dat het besef groeit dat wij nog geen 200 jaar geleden meenden te kunnen beschikken over mensenlevens.

Dat geeft mij een ongemakkelijk gevoel. Enkele jaren geleden zag ik op Bonaire, tijdens een tocht over het eiland, kleine witte (gerestaureerde) huisjes met eigenlijk twee ramen, deurtjes erin. Soort luxe konijnenhokken. De gids vertelt dat dit slavenhuisjes zijn, waar de tot slaaf-gemaakten sliepen, nadat ze de gehele dag in het zoutmeer gewerkt hadden. Terloops vertelt ze dat de Hollandse eigenaren er wel voor zorgen dat de tot slaaf gemaakten niet konden weglopen. Hun achillespees werd doorgesneden! Dat gegeven raakte me tot in het diepst van mijn hart, mijn ziel.

En terwijl ik dit schrijf realiseer ik me hoe belangrijk het is dat ik het goede doe en het recht zoek. Ik hoop, vertrouw erop dat jij dat ook doet. Dat kunnen wij. Zoals Jane Goodall zei: “Ik heb gemerkt dat je mensen alleen kunt veranderen als je hun hart raakt. Schreeuwen heeft geen zin, want dan luisteren ze niet”.

Jan Morsink

God is een God van levenden en verlaat ons niet

4 januari 2023 - Een nieuw jaar, 2023, is weer begonnen en zoals wij vaak in december terugblikken over het afgelopen jaar, zo ook kijken velen vooruit naar het komende jaar en wat dat ons zal brengen. Een paar weken geleden was het Kerst en hebben we gevierd dat de Zoon van God geboren is op deze aarde. Het doel van de Zoon van God was en is om de mensheid te verzoenen met God en ons te vertellen over het Koninkrijk van God. Een Koninkrijk van Vrede.

Een toekomstverhaal? Of nu al werkelijkheid? Dat laatste is inderdaad zo, want met de komst van de Zoon van God is dat Koninkrijk op aarde gekomen. De Schepper van hemel en aarde heeft een welbehagen (zoveel gezongen met Kerst) in de mensen en geeft ons toegang tot dat Koninkrijk waar geen ziekte, eenzaamheid, verdriet en geen dood meer is. Als wij geloven in die God van Liefde en wat Hij in Zijn Zoon heeft volbracht dan kunnen we het jaar in met God.

We zijn dan inwoners van dat eeuwige Koninkrijk geworden en mogen dan Kinderen van de Allerhoogste zijn. De Vrede waarover gesproken wordt begint bij onszelf en we mogen daaruit leven. Door de Liefde en die Vrede mogen wij onze naasten troosten en omarmen met Liefde.

We kunnen dit jaar ingaan en kijken wat ervan komt en niemand weet hoe het allemaal gaat lopen in 2023. Zit het ons tegen dan kun je daar verschillend mee omgaan. Vanuit het Christelijk geloof is gaan met die God, Schepper van alles, de meest voor de hand liggende.

Maar niet voor iedereen is dat zo vanzelfsprekend. Er zijn genoeg mensen die de kerk hebben verlaten om verschillende redenen, waar de kerk zelf helaas vaak schuldig aan was en is. God staat boven alle kerken en is een God die Zich overal laat vinden, want Hij houdt van ons allen. Hij is geen God van doden, maar van levenden; geen God van veroordeling en straf, maar een God van erbarmen en bewogenheid met de mensen. We mogen gaan met die God en als we Hem verlaten; Hij verlaat ons nooit.

Ga met God, het is meer dan de moeite waard. Ik wens iedereen een prachtig gezegend nieuw jaar.
 

Rob Hoogerhuis

Voorganger Baptistengemeente Borne

Afscheid

28 december 2022 - Nog een paar dagen en het jaar 2022 is ten einde. Een jaar waarin we allen positieve en negatieve ervaringen hebben opgedaan. Verdriet en blijdschap hebben ons geraakt, gesterkt en soms pijn gedaan. Van dit alles blijft, ook in het nieuwe jaar, een stukje hangen, of we willen of niet. Dat stukje vraagt om verwerking, om acceptatie van hetgeen bij ons is neergelegd en om zo mogelijk het negatieve naar meer positieve gedachten en gevoelens te verhuizen.

Daarbij denk ik aan hen die afgelopen jaar een geliefde, een vriend(in), een familielid hebben verloren. Aan hen die door ziekte en of economische omstandigheden hun baan hebben verloren. Het omgaan met strubbelingen in de huiselijke en vriendenkring. Ieder heeft zo zijn/haar 'kruisje' met zich mee te dragen. Soms lijkt dit alles als een berg waarover niet heen te komen valt. En toch: de tijd gaat verder.

Het jaar 2023 staat er aan te komen. Met nieuwe uitdagingen, nieuw leven. Ja, ook met nieuwe hoop dat de wereld en ons leven 'vruchtbaar' mag zijn en ten dienste mag staan aan de verantwoordelijkheid waartoe ieder mens geroepen is.

Zware woorden; mooie gedachten. Maar zonder dat is ons leven een stuk minder waardevol. Het afscheid van 2022, met zijn eigen ervaringen, brengt automatisch met zich mee dat de bovengenoemde 'stukjes' meespelen in het nieuwe jaar. In ons doen en laten van datgene wat ons goed en menselijk lijkt, in het geloof dat ieder mens, als lid van de samenleving, medeverantwoordelijk is voor wat zich op aarde afspeelt. Tenslotte is er maar één land, dat is onze aarde. Is er maar één volk, dat is de gehele mensheid en is er maar één taal; de taal der liefde.

Miek Remmers (naar tekst van J. de Jong)

Eeuwige, maak mij tot een instrument van uw vrede

Waar haat is, dat ik liefde breng

Waar belediging is, dat ik daar vergiffenis breng

Waar onenigheid is, dat ik daar eensgezindheid breng

Waar dwaling is, dat ik daar waarheid breng

Waar twijfel is, dat ik daar geloof breng

Waar wanhoop is, dat ik daar hoop breng

Waar duisternis is, dat ik daar uw licht breng

Waar droefheid is, dat ik daar vreugde breng

Dat ik niet zo begerig ben

om vertroost te worden, maar om te troosten

om begrepen te worden maar om zelf te verstaan

om bemind te worden, maar om lief te hebben

Want

Zichzelf gevend wordt men rijk

zichzelf verliezend vindt men rede

vergevend ontvangt men vergiffenis

stervende wordt men wedergeboren in het eeuwig leven.

Franciscus van Assisi, 1182-1226

‘Een jaar later’

21 december 2022 - Het is niet altijd eenvoudig om een onderwerp voor een column te bedenken. Vooral niet in december. Sinterklaas is weer vertrokken naar Spanje en we bereiden ons voor op Kerstmis. Ieder op haar/zijn eigen manier. Maar toch wel graag een beetje feestelijk en gezellig als het kan. Toch? Ik bedacht mij opeens dat ik vorig jaar rond deze tijd ook een column schreef, met de titel: ‘Hopelijk volgend jaar….’

Ik las het nog eens door en realiseerde mij dat we toen Kerst vierden met beperkende maatregelen i.v.m. corona. Dat het mij tijdens een avondwandeling door Borne op was gevallen hoe stil en donker het was, ondanks de feestverlichting. Nu, een jaar later, niets van dit alles. Als je ’s avonds door het dorp loopt kom je mensen tegen, er wordt weer geschaatst en gelachen op de ijsbaan voor een terras en de feestverlichting zorgt voor extra gezelligheid, zo lijkt het. Wat dat betreft lijkt mijn wens ‘hopelijk volgend jaar weer’ te zijn uitgekomen.

Maar dat is dan ook het enige. Wie had toen kunnen vermoeden dat een paar maanden daarna Rusland Oekraïne zou binnenvallen. Wie had kunnen bedenken dat we toen razendsnel vluchtelingen op konden vangen. Hoe hartverwarmend het was dat er spontaan allerlei (particuliere) initiatieven van de grond kwamen om deze vluchtelingen op te vangen en voor ze klaar te staan. Bijna iedereen die ik tegenkwam had het erover, leefde mee en doen dat nog steeds. En terecht want het is verschrikkelijk wat daar gebeurt!

Maar toen kwam deze zomer Ter Apel ‘in beeld’. Omdat de doorstroming al jarenlang stokt liep het hopeloos vast. Vluchtelingen die niet opgevangen konden worden en buiten moesten slapen. Het kwam zelfs zo ver dat het Rode Kruis hulp moest verlenen. Ik keek verbijsterd naar de beelden op het journaal en social media en heb mij vaak afgevraagd hoe dit ons land mogelijk is geworden. En eigenlijk ook hoe ‘oorverdovende stil’ het in mijn omgeving eigenlijk was. En dan heb ik de uitbuiting van arbeidsmigranten nog niet genoemd.

Kwam het misschien omdat duidelijk begon te worden dat de sancties tegen Rusland ons ook behoorlijk gingen raken? Dat de uitspraak: ‘We moeten beseffen dat we samen een stukje armer zullen worden’ gewoon niet klopt? Hoezo samen? Een deel van onze bevolking merkt er weinig van, een heel klein deel krijgt alleen maar meer en een groot deel van de bevolking kan het ‘hoofd amper boven water houden’. De rijen voor de voedselbanken worden langer en langer en velen durven hun huis vanwege de energiekosten niet te verwarmen of minimaal. Zelfs het bezoek aan huisarts of tandarts wordt uitgesteld door de hoge eigen bijdrage.

Armoede veroorzaakt onverdraagzaamheid en dat heeft tot gevolg dat men op zoek gaat naar ‘zondebokken’. Het is nog nooit anders geweest. Als we nu eens beginnen met: ‘Alles zullen we eerlijk delen’, wereldwijd. Zou dat niet het begin van een heel andere toekomst kunnen zijn? Zou Maria daar ook van gedroomd hebben toen ze haar zoon in een stal of grot ter wereld bracht?

Mia Ring

Het is weer zover…

- over muziek die verbindt -

14 december 2022 - Via een Whatsapp-berichtje stuurde ik een foto van de adventskrans, het eerste kaarsje aan, met de begeleidende tekst: 'Het is weer zover...' De reactie van de jongste dochter was: "Het is weer advent!” Ze is inmiddels ver in de dertig, maar die vier woordjes 'Het is weer zover' riepen de herinnering op aan haar jaren bij het kinderkoor, waar het 'vaste prik' was om in de adventstijd dat liedje te zingen:
Het is weer zover, het is weer advent
Kijk hoe het eerste kaarsje brandt.

Woorden en noten om een leven lang mee te nemen, om te voelen dat het advent is en de verbinding te maken met je jeugdjaren, met je familie en misschien ook met dat kerstkind, waar we zo naar uitzien?

Dat doet muziek! Muziek maakt verbinding met de diepste laag in jezelf, met de oudste herinneringen daar opgeslagen en met het vermoeden van die andere wereld, die nog komen gaat! Ik heb dat vooral ervaren met mijn vader, die steeds verder verdween in de mist die we Alzheimer noemen, maar met wie ik moeiteloos de gregoriaanse gezangen kon aanheffen. Hij zong ze feilloos met zijn heldere tenorstem. In paradiso…

Inmiddels zing ik zelf ook weer in het parochiekoor en voel de verbinding, ruik bijna de sfeer die bij de adventstijd hoort: Rorate Coeli, met dat prachtige begin van het laatste couplet: Troost, troost mijn volk! Dauw die neerdaalt uit de hemel, druppels water op dorre woestijngrond, tranen die gaan stromen, verdriet dat ik mag voelen, troost die er zal zijn.

En dan de 'Oale roop' van de midwinterhoorn. Klanken die gaan over de Twentse velden, van dorp naar dorp, de boodschap: het is weer zover!

Wat is een mens toch rijk met muziek! Als je stomgeslagen bent en gesproken woorden tekortschieten, kunnen we ons altijd nog uiten in een lied. Zelf zingen of luisteren... Muziek verbindt, met jezelf, met je diepste ziel, en zo ook met de Onnoembare God. Muziek verbindt, met elkaar, zingend en spelend, oefen je de harmonie. Muziek verbindt, generaties met elkaar.

Dat gaan we weer in praktijk brengen in de laatste week van 2022, radio aan, top 2000 luisteren, je weer even jong voelen bij al die muziek uit je geschiedenis. Het is weer zover!

Een mooie adventstijd gewenst!
Susan van Os-Yedema, emeritus pastoraal werker

Moeder zijn

7 december 2022 - Vorige week werd de emancipatiemonitor 2022 gepubliceerd. Er stond o.a. in dat de komst van kinderen een kantelpunt blijft in de loopbaan van de vrouw. Een jonge moeder vertelde dat ze zich geen goede moeder voelt, als ze op het werk is. Als ze thuis bij haar kinderen is, voelt ze zich geen goede werknemer. Als ze ‘s avonds of in het weekend uitgeput op de bank ligt, voelt ze zich geen goede echtgenote. Moeders op zoek naar balans.
Vrouwen zijn meer gaan werken, in 2021 bedroeg de gemiddelde arbeidsduur van vrouwen 29,2 uur per week. Vrouwen gaan minder werken bij de komst van kinderen. De meeste ouders zouden de zorg voor de kinderen het liefst gelijk willen verdelen, maar in de praktijk besteden vrouwen meer tijd aan zorg.

Moeder worden brengt veranderingen met zich mee en het kan soms een behoorlijk stuurloos gevoel geven. Naast alle rollen komt er eentje bij. De combinatie van het moeten blijven werken voor inkomsten (hypotheek, energie) en het moederschap is niet gemakkelijk.

Hoe anders was het in de jaren 60/70 van de vorige eeuw, toen een vrouw moest stoppen met werken als ze ging trouwen en later als er een kind op komst was. Veel talenten van vrouwen werden niet verder ontwikkeld. Maar als moeder was de vrouw altijd het baken van elk kind. Al was het huishouden toen bewerkelijker dan nu.

Calvijn zei: 'Het huisgezin maakt zelfzuchtigen tot dienaren, gierigaards tot milddadigen, zwakken tot sterken, lafaards tot helden, ruwe vaders tot zachte lammeren, tere moeders tot heldinnen van moed'.

Moederschap is in het algemeen niet gemakkelijk. Een moeder is helemaal nodig, deze waardevolle taak vraagt volledige inzet en geeft daardoor ook zoveel terug. Binnenkort vieren we het moederschap van Maria. Zij is de personificatie van de vrijgevochten vrouw, een liefhebbende oermoeder. Zij wordt de meest gezegende en begenadigde onder alle vrouwen genoemd. Maria’s moederschap was onnoemlijk zwaar, zij kent het lijden door en door. Toen haar Zoon uitgescholden en mishandeld werd, ging dat heel diep door Maria heen. Haar leven was niet gemakkelijk, integendeel. Maar een zegenrijk leven is dat niet. Mensen die nooit iets meemaken in hun leven, zijn vaak vlak, zij kennen geen diepten en hoogten.

Maria kreeg de roeping om Gods Zoon te baren en op te voeden. Zij bleef haar Zoon trouw, in alle omstandigheden. Een taak voor alle moeders op deze aarde, die nabijheid en onvoorwaardelijke liefde, zoals Maria dat ons heeft voorgedaan.

Maria Verheijen - van Alst
vicevoorzitter
Parochie O.L.V. Onbevlekt Ontvangen

Leer ons de liefde voor de vrede

30 november 2022 - Advent: tijd van bezinning, tijd van voorbereiding. Tijd van toeleven naar en je inzetten voor de komst van de Vredevorst, zoals Jezus in vroeger tijden genoemd werd. Vrede op aarde zongen de engelen in het veld. We weten allemaal vrede komt niet uit de lucht vallen, dat vraagt toewijding, geven en nemen, het vraagt inzet van iedereen.

‘De Vredevorst’ leert ons wat vrede echt is. Dat vrede van doen heeft met de ander erkennen als mens, dat geven ontvangen is, dat delen vermeerderen is, en dat wij niet, nooit baas over de ander zijn. Graag ga ik bij Titus Brandsma in de leer waar het gaat over het vraagstuk vrede. Hoe leefde Titus met zijn zorg voor de vrede? Hoe doorleefde hij dit waardoor hij uiteindelijk zijn leven gaf voor de vrede? Na de eerste wereldoorlog ziet Titus de groeiende onverdraagzaamheid in Europa. In 1931 waarschuwt hij zijn lezers hiervoor. Zijn waarschuwing van toen past naadloos op onze tijd.

Wij die midden in de wereld staan, wij die meer dan we onszelf bewust zijn, worden beheerst door de publieke opinie om ons heen, laten we ons eens afvragen, of ook wij wel worden geleid door de juiste voorstellingen van hetgeen de vrede in de menselijke samenleving eigenlijk inhoudt?

Als wij de feiten goed bezien, dan moeten wij tot de erkenning komen, dat wij allen, in en door de maatschappij waarin wij leven, de oorlog hebben bevorderd en er zo schuldig aan zijn. Onze liefde voor de vrede was nog niet de ware welgeordende liefde. Wat had onze liefde voor de vrede, beter, volmaakter, werkdadiger kunnen zijn geweest? We leven anno 2022 in een vrij land, hoe komt het dat we onze vrijheid misbruiken voor zoveel lelijke taal en uitsluitende woorden en daden?

De Vredevorst zou ons vragen: Leef met liefde voor de vrede, besef wat deze (je) waard is… Nog even naar Titus luisteren: Maar het is merkwaardig, hoe door alle eeuwen heen telkens vredesherauten zijn opgestaan, vredestichters en verkondigers van de boodschap van vrede. In de gevangenis van Scheveningen, bij zijn gevangenneming in 1942 schrijft Titus: ‘God zegene Nederland, God zegene Duitsland. God geve, dat beide volkeren weldra weer in volle vrede en vrijheid naast elkander staan in zijn erkenning en tot zijn eer, tot heil en bloei van beide zoo na verwante volken'.

In deze tijd bidden wij: God zegene Oekraïne, God zegene Rusland. Maar ook God zegene de interne conflicten in Congo, Soedan, Afghanistan, in… God zegene de 10.000.000 mensen die op de vlucht zijn voor oorlog en geweld, 10 miljoen… En misschien ook wel: God zegene de interne conflicten in onze eigen kring van familie of werk. Vrede op aarde is niet iets wat de anderen moeten doen, het is van ons samen. Laten we elkaar hierin helpen. Leer ons de liefde voor de vrede.

Paula Tielemans
Karmelklooster Zenderen

Hoop

23 november 2022 - ‘De onverwoestbare menselijke geest’ is een van de vier redenen waarom Jane Goodall altijd hoop houdt. De schrijfster is vooral bekend door haar inzet om chimpansees te laten overleven. Het Gombe National Park in Tanzania is haar bakermat geworden. Tanzania, het land dat met meer dan 120 verschillende stammen samenleeft dicht tegen de evenaar aan.
 

Onlangs heb ik opnieuw kennis gemaakt met de gastvrijheid van dit land. Een cultuur die zo verbazend divers is en zo anders dan we hier in West-Europa gewend zijn. Met mijn westerse ogen neem ik op wat ik zie en dan realiseer ik me dat ik er direct een etiketje op plak. Ik denk ‘hutjes’ te zien, maar het zijn de woningen van de Maasai, die vanuit een heel ander perspectief een dak boven hun hoofd willen hebben en een plek om veilig te slapen, tussen de dieren, van de big five tot aan de jakhals.
 

Het is bijna wrang als ik lees dat er in Nederland gesproken wordt over het sluiten van kerkgebouwen omdat er bijna geen gelovigen meer zijn. Of is het omdat er nog weinig mensen naar de kerk gaan. In Tanzania zie je uit planken opgetrokken gebouwtjes met een dak van golfplaten en een eenvoudig kruis voor of op het gebouw. Of er staan een halve maan op het gebouw en drie luidsprekers op een houten paal, verbonden met enkele simpele draden. Op plekken waar je zoiets niet verwacht ineens een grote kerk, of moskee. In fraaie kleuren en veel ‘versieringen’. Lutheraan, Baptist, Zevendedags Adventist. Het geloof leeft hier op allerlei manieren op heel veel plaatsen.

Tijdens het bijwonen van een trouwceremonie in een Lutherse gemeente in Arusha is het prachtig om te zien hoe in een mengeling van Afrikaanse en westerse traditie gevierd wordt. De ongedwongen sfeer, al was de predikant wel heel leerstellig in zijn ‘preekhouding’. Het Swahili beheers ik niet, dus inhoudelijk blijft het een vraag wat er gezegd werd. Dat we onderdeel waren van het geheel voelden we. Hoopvol om te zien hoe mensen met elkaar het leven vieren.

Enkele dagen later is het de tweede zondag van de maand. Ik vier mee in de kapel van De Zwanenhof. ‘Bidden is aandachtig leven’. Meer dan 100 aanwezigen bidden, luisteren en zingen. Het is niet in een ‘kerk’, maar wel samen er voor elkaar zijn en na afloop koffiedrinken, bijpraten, aandacht hebben voor elkaar. ‘De onverwoestbare menselijke geest’ zorgt er weer voor dat menig bezoeker weer hoopvol naar huis gaat. Ik in ieder geval wel.
 

Jan Morsink
 

‘Het boek van de hoop’
Levenslessen voor een mooiere toekomst
Jane Goodall en Douglas Abrams

Groene Kerk

16 november 2022 - Sinds kort is de Protestantse Gemeente Borne een Groene kerk. Daaraan is een officieel tintje gegeven door een plaquette met de tekst 'Wij zijn een groene kerk', dat bevestigd is aan de buitenmuur van Oude Kerk, op 30 oktober jl. te onthullen. Diezelfde middag is een 'groene' boom geplant in de tuin van de Oude Kerk. Symbolisch hebben kinderen het planten van de boom afgemaakt door het plantgat vol te gooien met zand en water, zodat de boom goed kan gedijen.

Maar wat is een Groene Kerk? Dat is samen invulling geven aan de Bijbelse opdracht om goed en recht te doen omwille van de naaste en Gods schepping. Wat betekent het voor de kerk dat zij zich 'Groene Kerk' mogen noemen? Op de website ‘Groene kerken' heb ik dat even bekeken en daar staat dat een kerk zich groen mag noemen als zij actief aan de slag wil gaan met duurzaamheid, sociale rechtvaardigheid en het vergroenen van de eigen gemeenschap.

Van een 'Groene kerk' wordt verwacht dat zijn met haar leden ieder één duurzame stap zet. Dat kunnen stappen zijn op het gebied van inkopen, omgaan met geld, geloof en inspiratie, beleid, energiebesparing, opwekking van energie en omgang met de natuur. Ons gedrag ten opzichte van de schepping heeft veel invloed op het milieu en het klimaat. De Schepping waar we onderdeel van én ook afhankelijk van zijn.

Iedere geloofsgemeenschap kan een Groene Kerk worden. Samen met andere kerken op weg naar een duurzame samenleving. In deze regio zijn verschillende geloofsgemeenschappen al een Groene kerk. In Wierden is dat de Hervormde Gemeente “de Kapel”, Waterstaatskerk PKN en de statie van de H. Lebuinis te Hengelo. In Enschede de NGK (Nederlands Gereformeerde Kerk) en de Protestantse Gemeente Enschede. Landelijk zijn er in momenteel totaal 408 Groene Kerken.

Bij het planten van de 'Groene' boom kwam bij mij de gedachte op dat hoe hoger en groter de boom ook die kinderen en andere kinderen meegroeien en later aan die zondagmiddag herinnerd worden. En hoe zal het dan met het klimaat gesteld zijn? Geloof maar dat de wereld er dan heel anders uitziet. Wij weten dan waarschijnlijk wel welke kant het met moedertje aarde is opgegaan. Velen van ons houden zich ermee bezig. De meesten van ons maken zich daar wel zorgen over. En dat veroorzaakt veel reuring in de samenleving. Nu is daar ontzettend veel onzekerheid over. Maar vandaag de dag wordt gelukkig op vele fronten keihard gewerkt om de gevolgen van de klimaatverandering te beteugelen. En wie weet hoe het ons als mensheid dan gelukt is de transitie vorm te geven.

Huib de Wit

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

hoe hoger en groter de boom

Vrede en de markt

9 november 2022 - Gisteren was ik op de streekmarkt in Delden, mijn woonplaats. Elke eerste zaterdag van de maand staan de kramen achter de Oude Blasius en worden druk bezocht door mensen uit de omgeving en toeristen die Delden aandoen. Het is er gezellig, er is tijd voor een praatje, er is vaak iets lekkers te proeven en de handel gaat er vreedzaam aan toe.

Dat bezoekje aan de streekmarkt deed me denken aan die ándere markt, de grote wereldmarkt. Op die markt gaat het er heel anders aan toe. Anders dan we misschien denken is er veel geweld op die wereldwijde markt. Dat is geen geweld met wapens waarmee je mensen kunt verwonden of doden. Dat is geweld, veroorzaakt door het wapen ‘geld’.

Aan de basis van het structurele geweld in die globale financiële en economische markten ligt het neoliberale systeem dat onze wereld in zijn greep heeft en houdt. Dit systeem zorgt voor grote economische ongelijkheid en onrechtvaardigheid, maar tegelijk ook voor ecologische achteruitgang en klimaatverandering. Er is een directe link te leggen tussen economie en ecologie. De Wereldraad van Kerken heeft daar in één van haar publicaties met nadruk op gewezen.

De opwarming van de aarde heeft grote invloed op onze leefomgeving en op het welzijn van mensen. Ook mensenrechten komen onder druk te staan, zoals het recht op leven, gezondheid, huisvesting, voedsel en water. En ook armoede en ongelijkheid nemen toe. Vooral bevolkingsgroepen die toch al kwetsbaar zijn hebben het meest te lijden van de opwarming van de aarde, zoals inheemse gemeenschappen, migranten, vrouwen, ouderen, kinderen en arme mensen.

Onze ‘markt’ zorgt voor een diepe kloof tussen rijk en arm. Zelfs in ons relatief rijke land zijn velen zijn niet meer in staat om de eindjes aan elkaar te knopen. Voedselbanken zijn en blijven een bittere noodzaak. En verwarming in de wintermaanden wordt voor velen onbetaalbaar. Het geweld van de markt doet zich juist bij de allerarmsten het meest voelen. Honger, uitbuiting, werkeloosheid, slechte of geen huisvesting, slecht of geen onderwijs, beroerde gezondheidszorg, ziekten, rampen. Het zijn allemaal gevolgen van het diepe onrecht van onze vergaande markteconomie.

Nu is ‘de markt’ voor velen iets ongrijpbaars. ‘De markt’, dat zijn toch die grote beursgebouwen met al die mensen in grijze streepjeskleding en heel veel computerschermen? ‘De markt’, daar hebben wij gewone mensen toch geen invloed op, dat gaat ons toch boven de pet? Nou, ik denk het niet. ‘De markt’, dat zijn wijzelf met onze wensen en verlangens, met onze ongebreidelde zucht tot verre vliegvakanties en het kopen van spullen. Spullen die niets toevoegen aan ons geluk of aan ons welzijn. Daarbij zijn het vaak spullen die worden gemaakt uit aardolie of worden gefabriceerd in fabrieken in verre landen die draaien op elektriciteit, gewonnen uit kolen of bruinkool. Wij zijn zelf die markt. We kunnen vroom roepen en bidden om vrede in Oekraïne. Maar aan vrede op de wereldmarkt kunnen en moeten we zelf werken. Daar helpt geen bidden aan!

Carla J.M. Borgers

emeritus doopsgezind predikant,
lid Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Een andere kijk op geloven

2 november 2022 - Als het kan kijk ik zondagmorgen om half negen naar De Verwondering op NPO2. In dit programma ontmoet Annemiek Schrijver op een mooie, stille, locatie meer of minder bekende Nederlanders uit verschillende religieuze tradities die ons in een half uur iets vertellen over hun geloofsbelevenis en waardoor ze geïnspireerd worden. Een programma dat ik iedereen kan aanbevelen.

Een paar weken geleden was de schrijfster Liesbeth Goedbloed bij haar te gast. Deze schrijfster laat zich voor haar boeken inspireren door haar eigen jeugd die allesbehalve fijn was. Opgegroeid in een streng reformatorisch gezin, waar weinig ruimte was voor barmhartigheid, het woord genade niet werd gebruikt: fouten werden keihard afgestraft. Pas toen ze op haar achttiende deze kerk verliet en andere mensen buiten haar eigen kerk ging ontmoeten, realiseerde zich hoe traumatisch haar jeugd was geweest.

In het streng gelovige gezin van haar jeugd was God geen veilige haven; in zijn naam werd ze zowel door haar moeder als vader fysiek mishandeld. Bijbelteksten waren, zoals ze zegt, bedorven door verkeerde, strenge, theologische uitleg. Desondanks blijft de Bijbel, met name de psalmen, naast buiten zijn in de natuur en dansen, haar inspiratiebron. Maar deze is ze wel op een totaal andere manier gaan lezen.

Het doet me denken aan het boek Het Derde Testament van Loed Loosen. De verhalen van het Eerste en Tweede Testament liggen vast en vormen de Bijbel zoals we die kennen. Dat zijn echter geen gesloten boeken, we mogen ze plaatsen en interpreteren in onze eigen tijd. Zo geven ze vorm aan ons eigen hedendaags verhaal, ons eigen Derde Testament. Gebaseerd op wat we vroeger hebben geleerd, op onze eigen (soms traumatische) jeugdervaringen en alles wat we sindsdien hebben meegemaakt. Mooie maar ook de verdrietige ervaringen die bij het leven horen.

De afgelopen jaren hebben veel mensen de kerk verlaten omdat het hen niets meer zegt, ze teleurgesteld zijn of, zoals Liesbeth, zelfs trauma’s hebben opgelopen. Maar zij heeft niet, zoals velen, het geloof losgelaten. Nee, zij is op zoek gegaan naar een andere, bij haar passende, geloofsgemeenschap die ze heeft gevonden bij de Oud Katholieke Kerk, rijk aan rituelen en met een andere kijk op de Bijbelverhalen. God is voor haar dichterbij gekomen. Hij is niet meer die altijd negatief oordelende, bestraffende, afstandelijke God. Hij is de troostvolle God waar velen bewust of onbewust naar op zoek zijn en die je accepteert zoals je bent. Wiens naam de Joden niet uitspreken maar aanduiden met de vier letters JHWH (Jahweh) wat vrij vertaald betekent ‘Ik zal er zijn voor jou!’.

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Troost

26 oktober 2022 - Beste mensen. De nachten lengen en het wordt een donkere tijd, in vele opzichten. Velen maken zich zorgen over de asielzoekende vluchtelingen, het steeds aanhoudende oorlogsgeweld en de oorlogstaal die levend blijft, de torenhoge energierekeningen, inflatie. Anderen die ernstig ziek zijn. Op korte termijn is er niet veel beters te verwachten.

Juist in deze tijd hebben gelovigen en niet gelovigen de moed om een kaars te ontsteken. De christelijke kerken en huisgezinnen zullen op zeer korte termijn de eerste adventskaars weer ontsteken (27 november). Dat is binnenkort.

De eerste adventskaars wordt genoemd: ‘Nox praecessit’ de nacht voorbij. Maar ook voor en na de advent blijven we kaarsen en licht ontsteken, want het mag en kan met Jezus nooit zo donker worden dat je het lichtpunt niet meer ziet.

Op velerlei wijze geven mensen in onze kerken en samenleving uiting aan die hoop en aan de troost die ervan uitgaat. Dat de gegeven troost ons gaande houdt. In alle realiteit maar altijd met innerlijk perspectief.

Hartelijke groet,

Pastoor Jurgen Jansen

Troost en tederheid

19 oktober 2022 - Deze tijd van vallende bladeren wordt door veel mensen geassocieerd met sterven. In de natuur gaan veel planten dood of worden kaal. Pas in de lente ontstaat er weer nieuw leven. Daarover peinzend kwam het thema troost bij mij boven. Troosten doe je wanneer iemand verdrietig is of eenzaam. Maar wat is het eigenlijk?

Dat is nog best een lastige vraag. Want troost heeft vele gezichten. In elke situatie, bij elke ontmoeting krijgt het een eigen kleur, lading en diepgang. Zo herinner ik mij de condoleance na het overlijden van mijn moeder. Sommige mensen hoefden me alleen maar aan te kijken en ik werd diep geraakt en voelde me getroost door hun medeleven. Anderen schreven enkele treffende woorden op een kaartje die me troostten.

Wat zou nu maken dat troost ook werkelijk als troostend kan worden ervaren? Ik denk als er oprechte aandacht is voor jou en jouw situatie. En wanneer er een bepaalde mate van tederheid in de troost zit. Tederheid is namelijk een heel bijzonder iets. Het wordt gegeven om niet. Het vraagt niets, het wil niets, en het is altijd afgestemd op de ander. Of het nu is in een blik, in een aanraking, een gebaar of vriendelijke woorden, als het met tederheid gebeurt is het denk ik altijd troostend en verzachtend. Het brengt je bij jezelf met de milde boodschap: je verdriet, je pijn en moeite, het mag er zijn…

Ds. Kirsten Slettenaar
Remonstrantse gemeente Twente

Soekot

12 oktober 2022 - In de week dat deze column verschijnt in de Bornse media viert de Joodse traditie wereldwijd het Loofhuttenfeest, ‘Soekot’ in het Hebreeuws. Dit feest van zeven dagen is onderdeel van de joodse feestkalender die met name in het najaar goed gevuld is. De reeks van Joodse feest- en gedenkdagen in het najaar begon op 26 september met het Nieuwjaarsfeest. ‘Rosj Hasjana’ in het Hebreeuws: ‘Hoofd van het jaar’ letterlijk vertaald, begin van het Joodse jaar 5781.

Op 5 oktober werd de Grote Verzoendag gevierd: ‘Jom Kippoer’, ‘Dag van de Vergevingen’. In de Joodse traditie is dit de meest heilige dag van het jaar, waarop mensen hun gemeenschappelijke zonden richting medemens en de Eeuwige belijden. Van 10 tot 16 oktober wordt het Loofhuttenfeest gevierd. Hierbij wordt herdacht dat de Joden veertig jaren lang in de woestijn rondzwierven. Zij leefden toen in hutten gemaakt van palmbladeren.

In veel Joodse gezinnen wordt in deze feestweek een ‘hut van loof’ (een ‘Soeka’) nagebouwd, in de tuin, maar als men die niet heeft ook op balkons. Gedurende deze dagen wonen zij hierin, gebruiken er de maaltijden en luisteren naar de verhalen over de tocht door de woestijn. Het dak moet van takken en gebladerte van bomen en andere plantaardig materiaal zijn gemaakt en wordt binnenin versierd met bloemen en vruchten.

Soekot is een vreugdevol feest. Maar de veertigjarige woestijnreis ging ook gepaard met ontberingen, dorst, honger, ontevredenheid. Afhankelijkheid van de elementen komt tot uitdrukking in de loofhut met zijn open bladerdak. En zo kan het gebeuren dat er regen valt door het dak heen. De afhankelijkheid van het weer komt je zo dicht aan de huid. Vieren is ook herinneren. Her-inneren. Je opnieuw iets te binnen brengen. Namelijk dat wij mensen ook een zekere weerloosheid kennen. En dat niet alles maar vanzelfsprekend is, of maakbaar.

Waarom noem ik Joodse feest- en gedenkdagen in deze column? Omdat ze een belangrijke basis vormen van de ons veel bekendere Christelijke feest- en gedenkdagen. Ons Christelijke Paasfeest heeft diepe wortels in het Joodse Paasfeest: Pesach. Ons Christelijke Pinksterfeest is onlosmakelijk verbonden met het Joodse Wekenfeest, een offerfeest van de eerstelingen van de oogst, op de vijftigste Paasdag.

Na de verschrikkingen van de Holocaust voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog zeiden sommige kerken: ‘Wij moeten meer beseffen hoe onlosmakelijk wij als Christenen verbonden zijn met de Joodse traditie.’ Dit besef leeft naar mijn mening (nog) veel te weinig binnen het Christendom en is het waard om meer uitgedragen te worden, niet alleen binnen de Christelijke traditie, maar ook daarbuiten.

Na de Tweede Wereldoorlog is er in de Bornse Synagoge nooit meer een Sabbatsviering gehouden, omdat het aantal teruggekeerde Joodse mannen te weinig was om het minimum van tien (het zogeheten ‘minjan’) te halen om er nog een viering te kunnen of mogen houden. Het gebouw aan de Ennekerdijk waarin de Joodse feest- en gedenkdagen werden gevierd is bewaard en staat in ons plaatselijke midden als teken en her-innering aan die zeer edele traditie die de Joodse was en God-zij-dank nog steeds is.

ds. Johan Meijer

‘Het gaan van jouw weg’

5 oktober 2022 - Ieder mens gaat een weg door het leven die in veel dingen op die van anderen in haar/zijn omgeving lijkt, maar tegelijkertijd is het toch jouw unieke levensweg. Wat voor jou daarin belangrijk is, is mede afhankelijk van de omgeving waarin je leeft. Als voor je ouders studie en carrière belangrijk waren, is dat wellicht ook voor jou. Heb je vrienden die vooral graag feesten, bepaalde kleding belangrijk vinden, dan is de kans groot dat het voor jou ook zo is. Wat jouw wijze van voelen en denken, jouw reactie op bepaalde situaties heeft beïnvloed is vaak minder duidelijk. Wanneer er ingrijpende gebeurtenissen in je leven zijn, ga je daar meestal wel over nadenken; je wilt het begrijpen. Dan komen er vragen op als: “wie ben ik nou eigenlijk, waar gaat het voor mij om in het leven?”

In vrijwel alle religies kennen we het beeld van ‘het gaan van de weg’, ofwel de Weg (dus met een hoofdletter). Er wordt daarmee bedoeld dat je bewust in het leven wilt staan en een weg wilt gaan om te worden wie je ten diepste bedoeld bent te zijn; van binnenuit. Dat je op weg gaat zoals in onderstaand liedje: …Dat je mens mag worden in Gods ogen… Zo gezien betekent ‘mens worden’ dat je in de loop van je leven steeds meer wordt wie jij ten diepste bent. Dat is niet hetzelfde wat jij worden wil, met de doelen en beelden die je voor ogen hebt van jezelf.

Deze Weg gaan wordt ook wel verbeeld als een labyrint. Dat is een cirkel met vele kronkels; maar waarbij je altijd, na heel veel wendingen in het centrum uitkomt, ook al lijkt het soms dat je er helemaal van verwijderd bent. Het is een soort loopmeditatie, waarbij je gaandeweg nieuwe inzichten over jezelf, jouw staan in het leven kunt krijgen. Het volgende gedicht sluit daar mooi bij aan.

De Weg die je te gaan hebt  

De Weg die je te gaan hebt is je eigen weg.

Het is de levensweg die je zoekt,

die je vindt, die je kiest.

Op die weg word je ook gevonden,

als jij je laat kennen.

Op die weg word je bemind,

als je leeft met een open hart en een open hand.

Op die weg trekt altijd Iemand mee,

zichtbaar en onzichtbaar, door nacht en ontij.

Wonderlijk is die weg

die je kiest en niet kiest, ...die jou kiest.

Zoals ook het eerdergenoemde lied van Andries Govaart doet:

Dat je de weg mag gaan die je goed doet. Dat je opstaat wanneer je valt

Dat je mens mag worden in Gods ogen en die van anderen.

Weet dat de aarde je draagt, dat je gaat in het licht en de wind je omgeeft.

Dat je de vruchten van je leven proeft en gaat in vrede.

Dat alles wens ik je van harte toe.

Frida Koopman

Karmelklooster Zenderen

Van vrees naar hoop

28 september 2022 - Het zal u niet ontgaan zijn dat er in deze tijd veel onzekerheden zijn. Op wereldniveau de oorlogen, landelijk de energiecrisis, inflatie, vereenzaming. Er is een groeiende kloof tussen rijk en arm, onverdraagzaamheid, geweld en de individualisering. Je kunt er moedeloos van worden als je je door al die negatieve berichten laat meeslepen en je in een neerwaartse spiraal terechtkomt.

Door al dit negatieve zijn we vaak niet meer in staat het positieve te zien. Op heel veel situaties hebben we geen invloed. Je ongenoegen via verkiezingen kenbaar maken leidt veelal ook niet of onvoldoende tot verandering. We hopen en rekenen erop dat de overheid de kwetsbaren in de samenleving beschermt, Een actueel voorbeeld is de financiële tegemoetkoming in de energielasten. En zo zijn er nog meer regelingen, ook gemeentelijke, die de minder draagkrachtigen ondersteunen.

Alleen is gebleken dat het voor velen niet eenvoudig is om aanvragen in te dienen. Landelijk maakt 1 op de 4 met een laag inkomen geen gebruik van de regelingen, vooral de groep ouderen met een AOW uitkering (eventueel met een klein pensioentje). De oorzaken zijn veelal onbekendheid, schaamte of laaggeletterdheid. Maar het niet gebruiken leidt bij velen tot armoede, schulden en eenzaamheid. Maar er gloort hoop! De gemeente Borne heeft dit jaar een loket (Sociaal Hus) ingericht waar u geholpen kunt worden.

Toch kiezen veel mensen er liever voor om geholpen te worden door iemand uit hun directe omgeving. Dat kunnen zijn familieleden, kennissen, vrienden, maar ook de kerken in Borne zijn actief om hierbij te helpen. Mijn eerste positieve ervaringen met iemand er mee helpen heb ik al opgedaan. Over het algemeen schuift de overheid steeds meer taken af naar inzet van de burgers. Soms kan het dankzij de vele vrijwilligers die er nu nog zijn. Maar het aantal zal de komende jaren verder afnemen omdat zij vaak mantelzorger zijn geworden of vanwege afnemende gezondheid.

Vanuit de kerken zijn er ook bezoekgroepen voor kwetsbare thuiswonenden. Belangrijk is een luisterend oor, de tijd nemen en soms troostende woorden teruggeven of verwijzen naar of helpen bij regelingen. Omzien naar elkaar is een taak voor ons allen. Kijk om u heen. Ieder mens wil gezien worden. Laten we de signalen oppakken en er iets mee doen! De Bijbeltekst: ‘Wat je voor de minsten der mijnen hebt gedaan hebt je voor mij gedaan’ is met name in deze onzekere tijden van toepassing. Maar mensen hebben ook hun eigen verantwoordelijkheid. Kijk wat je zelf aan je persoonlijke situatie kunt doen. In Borne zijn veel activiteiten gratis en voor mensen met een laag inkomen zijn er gemeentelijke regelingen. Maak er gebruik van; probeer erbij te horen als het kan. Het zou mooi zijn als er een totaaloverzicht beschikbaar komt.

Kortom: Naast onzekerheid is er ook hoop mits we ons maar openstellen voor hulp en de naasten willen omzien naar elkaar. We hebben niet alles in de hand. Het is dan ook de kunst om het los te laten en soms te vertrouwen op hogere machten, de Heer, universum of welke naam we eraan willen geven. Of we steken een kaarsje op, zowel uit dankbaarheid of voor geduld of kracht.

Gerard Nordkamp

Lid Adviesraad Sociaal Domein gemeente Borne

Woorden...

21 september 2022 - ‘Het woord nemen’ of ‘er geen woord aan verspillen’... Dat is nogal een verschil. Onlangs trad minister Staghouwer af en hij hield een korte persconferentie. Hij had weinig woorden nodig om te zeggen dat hij er mee stopte. Punt. Kort en krachtig. Heel veel mensen hadden daar een mening over en ook de minister-president beantwoordde daarover vragen. Hij gaf aan dat dit aftreden zeker niet afstraalde op het kabinet en dat het een persoonlijk drama was, waarbij... En nog heel veel woorden meer had hij nodig. Kortom, onnavolgbaar.
 

Als ik als vrijwilliger op de Buurtbus Azelo-Borne rijd dan zijn er vaak weinig woorden nodig om te weten waar de passagier naar toe wil. In het begin was het letterlijk met handen en voeten communiceren en de vertaalapp op de telefoon. In de loop van de maanden is het mogelijk om meer contact te hebben. Handgebaren, gezichtsuitdrukkingen en het Engels zorgen ervoor dat we elkaar begrijpen. Korte gesprekjes volgen in de korte tijd dat we samen op weg zijn. Enkele woorden zijn voldoende om het soms onpeilbare verdriet van deze vluchtelingen te voelen. Maar ook de vreugdevolle en plezierige momenten te ervaren tijdens die gesprekjes, een concert op de Zwanenhof of Onafhankelijkheidsviering in het Kulturhus.
 

Wat zijn er de afgelopen maanden veel woorden besteed aan stikstof, boerenprotest, barricades en zelfs burgeroorlog. Op de sociale media wordt dat met kracht gedaan, vergezeld van foto’s vol met vlaggen die in ieder geval niet Nederlands zijn. Woorden, gevoegd bij beelden, willen mij overtuigen dat er iets grondig mis is. Van Rusland tot Oekraïne en Afghanistan, van Ter Apel, tot Azelo en Albergen.
 

Teksten, kreten, woorden waarin ongenoegen en het ongelijk van de ander wordt weergegeven. Woorden die mensen tot in het hart treffen. Geraakt door een kreet, een oproep. Van waar komt het verdriet, de woede, de angst, de schreeuw om aandacht? Welke betekenis geeft iemand aan het leven, aan de wereld waarin wij, waarin hij of zij leeft als hij met zo’n protestbord loopt. Is het niet een schreeuw om aandacht, een roep om gehoord te worden? Niet omdat die ander mij in de weg zit, maar omdat ik mezelf bedreigd voel in mijn levensgeluk? Omdat ik de verantwoordelijkheid zo op mijn schouders voel drukken en daar geen grip op heb?

Hoe menselijk is dat, zelfs als de teksten onmenselijk zijn, de woorden rauw en bijna dodelijk zijn. Het lijkt er soms op dat men overal een mening over heeft; ja, zelfs moet hebben. Twitter, Facebook, TikTok zijn de kanalen om te roepen, vragen te stellen aan ‘die ander’, om meningen te ventileren. Vaak anoniem en niet direct opbouwend. Ik las een Twitter-discussie over corona en vaccinaties en ik kan u zeggen dat je van zo’n gesprek zeker niet beter wordt. Het antwoord voldeed niet aan de verwachting van de vragensteller, dus werd er met nog meer geprobeerd de ander te overtuigen of eigenlijk de grond in te trappen.
 

Ik moest denken aan een bijbelverhaal waarin Jezus om een mening wordt gevraagd over een kwestie van leven of dood, een ernstige zonde. En wat doet Jezus? Hij pakt een stokje en tekent in het zand. Hij zegt niets, maar hij tekent. Zou het niet de bedoeling zijn, ik ben geen exegeet, dat Hij de ander, ons, wil laten nadenken over wát we vragen? Zijn we niet verantwoordelijk voor ons eigen handelen? Voor onze eigen woorden en dus ook antwoorden?

Vanuit de eigen verantwoordelijkheid de mensen, je naaste benaderen en vragen wat jij voor haar of hem kunt betekenen? ‘Hoe kan ik je helpen?’ Het zijn vijf simpele woorden die de ander tot mijn naaste maakt en ons samen in waarde laat. Voor mij, voor jou. Woorden doen ertoe.
 

Jan Morsink

Vrijwilliger Buurtbus Borne/Azelo
 

Vredesweek 2022

Al meer dan 50 jaar wordt in september door de Nederlandse vredesorganisatie PAX, mede in samenwerking met de Raad van Kerken, de nationale Vredesweek georganiseerd; dit jaar van 17 t/m 25 september. In deze actieweek voor vrede worden in heel Nederland, ook in Borne, allerlei activiteiten gehouden om aandacht te vragen voor vrede. Samen maken we zo een krachtig geluid voor vrede.

En wie wil er nu niet in vrede kunnen leven? Maar wellicht meer dan ooit beseffen we dit jaar dat leven in vrede niet vanzelfsprekend is. We denken daarbij in het bijzon­der aan de situatie in Oekraïne. Zoveel mensen die moeten lij­den, zoveel onschul­dige slacht­of­fers, zoveel zinloos geweld, veroor­zaakt door een invasie en door de agressie die daar­mee is verbon­den. Wat wil die agressor ermee bereiken? Aan het einde van iedere oorlog zijn er eigen­lijk alleen maar verliezers, al was het maar omdat de men­se­lijk­heid dan heeft verloren.

En niet alleen in Oekraïne, in veel andere landen is vrede ver te zoeken. Want helaas zijn er nogal wat machthebbers die koste wat het kost hun eigen belang, hun streven naar macht en rijkdom, belangrijker vinden dan het welzijn van hun medemens. Of die een dusdanige hekel hebben aan minderheden dat ze vinden dat ze deze mogen onderdrukken, martelen en zelfs vermoorden. Voor hen is leven in vrede blijkbaar dus niet belangrijk.

Ook in het klein is het niet altijd pais en vree. Conflicten liggen op de loer en we weten dat we die niet altijd kunnen vermijden. Zo mogen we daarbij denken aan alle boeren die geen vrede hebben, omdat zij in onzeker­heid verkeren over de toe­komst van hun bedrijf, dat vaak al genera­ties lang in hun familie is. Wat gaat die toe­komst hen brengen?

Wat de boeren over­komt, is eigen­lijk voor ieder van ons heel herken­baar. Als we een slecht bericht krijgen of als we slecht behandeld wor­den, in een kwaad daglicht wor­den gesteld, als we een dier­baar iemand door een ongeval moeten missen: dan wordt onze wereld op z’n kop gezet. Dan is het vaak moei­lijk de vrede te bewaren, niet opstandig te worden of er op los te slaan. De weg van de vrede, de weg naar vrede gaat niet over rozen, zeker niet als het tegenzit,
 

Is vrede dan een illusie? Nee, Als je goed om je heen kijkt zie je op veel plekken moedige mensen die zich met vallen en weer opstaan blijven inzetten voor vrede. Die zich bekommeren om hun medemens. Zij doen het thema van deze Vredesweek ‘Generatie Vrede’ eer aan, laten zien dat het anders kan. Ook wij geven de moed niet op en planten dit jaar weer een nieuwe vredesboom achter de Oude Kerk, als teken dat we er in blijven geloven. De vorige, in 2006 geplante boom, was op de vooravond van de invasie in Oekraïne door de hevige storm omgewaaid. Hoezo toeval?

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Afvinken en weer door (?)

7 september 2022 - De afgelopen weken maakte ik in korte tijd een aantal vieringen mee waar vrij intensieve voorbereidingen aan vooraf gingen. Stuk voor stuk werden het indrukwekkende vieringen. Zo was er een zondagsdienst in de Oude Kerk waarin twee bruidsparen een zegen over hun huwelijk ontvingen en was er een trouwdienst in de open lucht. Én er was de Melbuul’nviering op woensdagavond 24 augustus. Op deze drie genoemde vieringen kijk ik dankbaar en ontroerd terug. En ik neem met deze column even de tijd om ze nog een keer in me om te laten gaan,

“Ik had graag nog even willen nabeschouwen, maar ik moest al weer vlug door naar iets anders”, vertelt iemand mij aan de telefoon. We hebben het er alsnog over, over de trouwdienst met de twee bruidsparen in dit geval. En wij realiseren ons dat er in de drukte van de dingen vaak te weinig tijd is om te vieren hoe mooi of waardevol iets was. Omdat je weer dóór moet.

Is het ene voorbij, dan staat het andere al weer op stapel. Door naar de volgende viering in mijn geval. Zo ging het mij ook na de Melbuul’n Oogstdankviering, als begin van de Melbuul'ndagen.

Maar wat was het fijn dat het weer ‘gewoon’ door kon gaan. Het werd een ongewoon sfeervolle viering, zo ervoeren aanwezigen het, bleek uit hun reacties. En zo ervoer ik het zelf ook! Het was ontroerend om zo weer oecumenisch samen te kunnen zijn in die mooie ruimte van de St. Stephanuskerk, met de rakende liederen van het Borns Kleinkoor en met die práchtige (!) bloemschikking van Hans Mulders, geheel passend bij ons thema ‘jaarringen’. De overweging van pastoor Jurgen Jansen raakte en inspireerde niet alleen mij, zo bleek. Wat was het collegiaal samenwerken met hem ook fijn!

Overleg met het bestuur van de Stichting Melbuul’ndagen, afstemming met de Raad van Kerken en met de koster van de Stephanus, het maken en laten drukken van het vieringenboekje, overleg met de koordirigent... Er lag een behoorlijke to-do-lijst op mijn bureau, maar door de prettige samenwerking met alle partijen kon er gaandeweg steeds meer afgevinkt worden. Voor het Melbuul’nbestuur was dit nog maar het begin van de vijf dagen waar zij hun handen meer dan vol aan hadden. Wat een hoeveelheid vinklijstjes voor hen, zeg! Groot respect voor wat zij, samen met vele andere vrijwilligers hebben neergezet!

Nu ik dit schrijf, lijkt het al weer een poosje geleden allemaal, omdat er al weer zoveel anders volgde. En omdat er ook weer zoveel nieuws op stapel staat. Maar het kan geen kwaad om zo nu en dan even na te genieten, het er over te hebben met anderen en je gezamenlijke succes te vieren. Een mooi gebruik in de Rooms-Katholieke traditie is om elkaar ‘proficiat’ te wensen na een viering. Elkaar te feliciteren met het moois dat je samen beleefd hebt. En dat mee te nemen in je hart en er zo nu en dan nog eens vreugdevol en bewust bij stil te staan.

ds. Johan Meijer

Grenzen

31 augustus 2022 - Grenzen; we hebben het er zo vaak over. Er zijn er genoeg, een aantal voorbeelden: De landsgrens; een wiskundige grens of een uiterste rand of kant; een taal grens; administratieve grenzen. Er zijn kunstmatige en natuurlijke grenzen. Zachte en harde grenzen; zichtbare en onzichtbare grenzen. Onze eigen grens.

En dan is er de morele grens. In het hindoeïsme misschien te vertalen met Dharma. Dharma is een van de centrale, maar tegelijkertijd ook een van de complexe concepten in de Indiase religies, ook in het Boeddhisme en het Jaïnisme. Dharma betekent zoiets als ondersteuning, kosmische wet of de universele orde die het denkkader vormt van de morele grenzen en het persoonlijk leven van een hindoe. In populaire termen zou je kunnen zeggen dat Dharma het morele speelveld afbakent. Vaak wordt het gemakshalve met religie vertaald; dat is het echter niet.

Dharma is een breed begrip dat onder andere morele en sociale verplichtingen of iemands plaats in de samenleving vastlegt en daarmee de basis vormt van de morele mentale en sociale grenzen van Hindoes. Verder gaat Dharma om belangeloos handelen. Met andere woorden, elke actie houdt verband met de te vervullen plicht, zonder acht te slaan op de resultaten, want het minimaliseert de last van de karma. Kort gezegd; wat de mens zaait zal hij/zij oogsten.

Ghandi liet zien dat het belangrijk is om bij het bepalen van grenzen van het goede, reflectie en kritisch zelfonderzoek een vereiste is. Er zijn geen kant en klare instructies die blindelings kunnen worden opgevolgd, er is geen duidelijke grens tussen goed en kwaad. Om die reden vereist Dharma morele ontwikkeling, fijnzinnigheid, zelfkennis en een dapper hart om de context adequaat te doorgronden vervolgens het goede in een bepaalde situatie vast te stellen en ernaar te handelen.

Deze houding vereist een goede zelfreflectie; de splinter in andermans oog wel zien, maar niet de balk in zijn/haar eigen. Niet zelfzuchtig zijn, ook het belang van de ander; de anderen te kunnen zien. Hoe doen we dat in een onze samenleving waar eigen belang soms het grootse doel is geworden. Ieder voor zich met onze stevig bewaakte starre grenzen. Waar het ik belangrijker lijkt dan natuur of de samenleving. Waar shoppen en een goedkoop artikel scoren belangrijker is dan de menselijke omstandigheden waar het gemaakt wordt.

Het mensbeeld wat we lijken te hebben is een heel egocentrisch mensbeeld. We zijn een gezamenlijkheid kwijt. We lijken weinig te hebben wat ons samen bindt of wat we gezamenlijk als doel/visioen hebben. Misschien dat we daarom onze grenzen zo genadeloos bewaken. En glijden we af naar een maatschappij waar het recht van de sterkste gaat gelden; een verwilderd volk lijken we te worden.

Het vergt moed, inzicht, kennis en een open houding, tegelijkertijd een houding van grenzen aangeven om uit deze impasse te komen. Kunnen wij dat in onze maatschappij? In onze eigen levens? Durven wij te handelen, genoegen te nemen met minder opdat anderen ook een goed leven kunnen leven?

Miek Remmers

Bomen

24 augustus 2022 - Al jaren ben ik gefascineerd door bomen. En waarom? Zij zijn een belangrijke schakel tussen de mens en de natuur. Dieren die niet zonder bomen kunnen. En net zo goed heeft de mens heeft er ook profijt van. Maar dat is het niet alleen. Regelmatig wandel of fiets ik in deze mooie omgeving en dan vind ik de solitair staande bomen in het open veld een machtig mooi gezicht. Veelal is er een omheining geplaatst om die boom.

Waarschijnlijk om ze te beschermen tegen bedreigingen. Zo waardevol wordt het gevonden dat die boom behouden blijft En sommige zijn heel bijzonder, zoals ik laatst een exemplaar ontdekte bij de Mariakapel aan de Koppelsbrink. Deze zou reeds 200 jaar oud zijn. 200 jaar! Teruggeteld zou het begin van deze joekel liggen zo rond het jaar 1820. Weer een ander exemplaar heeft een monumentale status zoals de Kroezeboom op de Fleringer Es. Deze is misschien wel 400 jaar of nog meer oud. Onvoorstelbaar.

Ooit heb ik eens gelezen het verhaal 'Bomen' uit de verhalenbundel 'De andere kant' van Marga Minco, waarin zij met haar grootvader door het park in Amsterdam liep en hij haar wees op de bomen die daar stonden en sommige daar waarschijnlijk nog staan. Haar grootvader noemde de bomen zijn vrienden. Toen dacht ik zo voel ik dat ook.

Ondanks dat wij wel weten hoe waardevol een boom is worden deze een enkele keer niet als een vriend beschouwd. Soms worden ze gezien als een sta in de weg. En dan al gauw een keer gekapt of gekortwiekt zowel op kleine als op grote schaal. Steeds betreur ik het gemak zoals er in een aantal situaties met een boom wordt omgegaan. Natuurlijk kun je er soms niet omheen om een boom om zeep te helpen. Maar met een wat meer respect zou het toch kunnen helpen om hierin heel zorgvuldig te zijn.

Bomen hebben het door menselijk handelen sowieso niet al te gemakkelijk. En dan worden ze ook nog eens bedreigd door luchtvervuiling en de klimaatverandering. Regelmatig zie je dan dode bomen in het veld of in het bos staan. En zij hebben het vaak dan ook nog eens zwaar te verduren tijdens stormen en ook door de grote droogte, nu en in de toekomst waarschijnlijk nog meer. Daarom heb ik gedacht om eens een pleidooi voor de bomen via deze column te houden. Hopelijk levert het ook nog wat op!

Huib de Wit

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

De koffer

17 augustus 2022 - Bij op vakantie gaan hoort ook je koffer of reistas inpakken. Sommigen beginnen daar al dagen voor hun vertrek mee. Maken soms weken van tevoren lijstjes van spullen die mee moeten om toch maar niets te vergeten. Anderen wachten tot het laatste moment met het inpakken en constateren op de plaats van bestemming dat ze toch het een en ander zijn vergeten. Meestal niet zo’n probleem als je naar een plek gaat waar allerlei winkels zijn, maar minder handig als je naar een afgelegen plaats gaat waar niets te koop is. Zelf ben ik van het type dat tot de laatste dag wacht met de spullen inpakken, maar ik prijs me gelukkig dat mijn vrouw uit ander hout is gesneden en zij wel voldoende tijd neemt om alles goed voor te bereiden.

Recent stond de koffer centraal in een viering van de Theresiagemeenschap, met als thema ‘Is je koffer al gepakt?’. De viering was deze keer niet in de oude synagoge maar op een open plek in een grote tuin van een huis aan de Koppelsbrink. Omringd door mooie grote bomen die voldoende schaduw boden op deze zonovergoten zondag. Een grote rode koffer stond vooraan welke symbool stond voor de levenskoffer die we tijdens ons leven vullen met levenservaringen, mooie en minder mooie ervaringen.

Sommige ervaringen die het schaamrood op je wangen doen verschijnen als je er aan terug denkt. Een levenskoffer die nog open is en die we kunnen blijven vullen tot onze laatste reis begint, naar een wereld die we niet kennen maar wel geloven dat die bestaat. En net als bij een vakantiereis wachten we soms tot het laatst om deze koffer te vullen met belangrijke zaken. Zaken als eindelijk eens die ruzie met een familielid bijleggen, of contact opnemen met een verre vriend die je uit het oog bent verloren maar waarvan je weet dat hij graag nog eens van je wil horen. Of eindelijk eens excuses aanbieden aan die collega die je niet zo goed hebt behandeld. Of dat voorwerp teruggeven wat je hebt geleend maar nog steeds in je bezit hebt. Kleine en grote zaken die je graag zou willen rechtzetten voor je aan die laatste reis begint.

De datum van een vakantiereis is vooraf bekend. Maar dag en uur van onze laatste reis zijn niet gepland, het moment kan ons zomaar overvallen. Er is dan geen tijd meer om je goede voornemens om te zetten in acties, om je koffer te vullen. De levensles die ik die zondag heb meegenomen uit deze inspirerende viering is dan ook: Wacht niet tot het laatst met het inpakken van belangrijke zaken in je levenskoffer, stel niet uit tot morgen wat je vandaag kunt doen.

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Een mijmering tijdens de zomerperiode

10 augustus 2022 - Waarom gaan mensen zo graag op reis?
Wat is nou het mooie aan reizen?

Ik kan een heleboel verzinnen,
over de voorbereiding van de reis en over de reis zelf:
het plannen maken
fantaseren over de mooiste bestemming
je verheugen op prachtige bezienswaardigheden
dromen over een totaal ander landschap
blij zijn met je reisgezelschap
kennismaken met andere culturen
het oefenen in het lezen, spreken en luisteren in een vreemde taal
foto’s ter herinnering
berichtjes sturen naar de thuisblijvers
de zekerheid van zonnige warme dagen
vrij zijn van sleur en verantwoordelijkheden

Dat zal allemaal wel kloppen,
maar uiteindelijk vind ik het mooiste van reizen:

THUISKOMEN….
Je eigen vertrouwde woonstek voelen
slapen in het bed, dat altijd het lekkerste ligt.
Ik besef dit nog duidelijker, nu we 88 buren hebben,
die gevlucht zijn voor de oorlog in hun thuisland,
waarvoor ons diepste gebed is:
de reis naar huis te kunnen maken in vrede en veiligheid.
En tot het zover is:
dat ze even thuis mogen zijn bij ons...

Na de eerste heiligendag van Titus Brandsma op 27 juli
word ik ook door deze nieuwe heilige geïnspireerd,
die, hoe wonderlijk, pas tot rust kwam en “thuis”,
een cel van de gevangenis in Scheveningen.
Hij mocht ervaren: waar je ook bent,
thuis, onderweg, gevlucht, gevangen gezet:
met het geheimvolle gezelschap van God
is het altijd goed.

Susan van Os-Yedema
emeritus pastoraal werker

Wees er…

3 augustus 2022 - Als mens hebben we heel wat aandacht voor onszelf nodig. Jezelf verzorgen door verstandig te eten, genoeg te bewegen, er een beetje leuk uitzien. Je huis netjes houden. Jezelf ontwikkelen door cursussen of opleidingen te doen. Geld verdienen, gezellige dingen doen. Maar ook een weg vinden in je emoties. Zoeken naar wat zinvol is in jouw leven, waar je het allemaal voor doet.

Op zoveel manieren ben je in je leven bezig om jezelf te worden. Maar wanneer ben je nou jezelf? Veel mensen vinden zichzelf niet goed genoeg en lijden daaronder. Of ze werken eraan om beter te worden. Wat misschien wel hetzelfde is. Het lijkt wel alsof we allemaal gehoor willen geven aan het verlangen ‘wees er’. Wees de mens die jij ten diepste bent. Wees er gewoon maar… Het klinkt als een ultieme wens. Maar in het dagelijks leven lijkt het soms onhaalbaar. Er is zoveel wat onze aandacht vraagt. Zoveel dat we willen, moeten… Hoe kun je nou helemaal jezelf zijn? Er zijn zoals je bent?

Het kan helpen om tegen jezelf te zeggen: je mag er zijn. Gewoon zoals je bent. Met wat je kunt en met wat je niet kunt. Zoals jij bent mag je er zijn. Het helpt soms nog meer als anderen dat tegen jou zeggen. “Wat ben jij kalm/enthousiast/vriendelijk. Wat fijn dat jij zo bent”. Maar ook: “ik zie dat je boos bent. En dat is oké. Ook dat mag er zijn”.

Wees er… kijk met mildheid naar wie je bent, hoe je bent, wat je bent. En doe hetzelfde met anderen. Met jezelf ontwikkelen is niks mis. Maar doe het niet omdat je nog niet goed genoeg bent in de ogen van anderen of van jezelf. Jij mag er zijn. Zoals je bent. Wees er maar gewoon en laat zien wat er in jóu zit.

Kirsten Slettenaar.
Predikant Remonstrantse Gemeente Hengelo.

Tevredenheid door de belofte

27 juli 2022 - Vakanties zijn in volle gang en het weer laat zich al tijden van de zonnige en warme kant zien. Laten we ons gelukkig prijzen dat we mogen genieten van al dat mooie weer. Veel wordt namelijk overschaduwd door de gebeurtenissen van de huidige tijd. Veel bedreigende zaken die ons parten kunnen spelen in de nabije en verre toekomst. We zullen er mee moeten omgaan en proberen tevreden te zijn met alles wat we wel hebben, wat we nog kunnen en tevreden zijn met ons leven!

We zullen wel wat vaker beschouwender in onze waarnemingen en minder stellig in onze mening moeten worden, zodat we de kunst van het relativeren beter gaan beheersen. Dat geeft ons dikwijls een andere kijk op de vele ontwikkelingen in ons leven. We weten dat het leven ons in toenemende mate meer en meer beperkingen oplegt en dat we in alles meer met elkaar moeten samenwerken. Alle problemen die op ons af komen kunnen we alleen oplossen als de basis van ons leven is dat we elkaar accepteren en anderen geen regels opleggen omdat we vinden dat die anderen in onze ogen onverantwoord leven.

We zullen in eerste instantie bij onszelf moeten beginnen en trachten tevreden te zijn met ons leven. Is dat teveel gevraagd? Nee, want we kunnen daardoor anderen ondersteunen, hetzij geestelijk en indien mogelijk lichamelijk. Klaar staan voor anderen geeft voldoening en tevredenheid. Natuurlijk streven velen er altijd naar om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven om niemand tot last te willen zijn en alles zelf op te lossen en te regelen.

Als het echter niet meer kan moeten we leren om hulp van elkaar te accepteren en de mogelijke hulpmiddelen in te schakelen die onze moderne maatschappij ons aanbiedt. We mogen ook kijken wat onze Schepper ons heeft beloofd: Een nieuwe aarde en een nieuwe hemel. Een grootse belofte!! Onze levensweg gaat niet altijd over rozen, maar op het eind, na ons levenspad, is geen onvolmaaktheid meer, maar de belofte van het paradijs. Ook die hulp en afhankelijkheid van Hem zullen we moeten en mogen aanvaarden. We zullen meer en meer ons moeten overgeven aan Hem in de wetenschap dat God, de Schepper zelf op ons wacht aan die andere kant en dat die belofte onwankelbaar vast staat. Dat mag ons troost en tevredenheid geven op de momenten dat we het even niet zien zitten of dat we moe zijn van alle bedreigingen om ons heen.

God houdt onvoorwaardelijk van ons en in ons beloofde nieuwe leven zijn alle tranen gewist en zullen geen ziekten en dood meer zijn, noch enige onvolmaaktheid, maar een eeuwig volmaakt leven! Wat een heerlijk en veelbelovend uitzicht dat ons in ons leven hier op deze aarde mag sterken en troosten, wie we ook zijn en waar we ook zijn en of we nu jong of oud zijn, deze belofte is voor allen mensen

Rob Hoogerhuis

Voorganger Baptistengemeente Borne

Leny.

Terminale zorg in de wijk heeft altijd dicht bij mijn hart gelegen. Het is niet de makkelijkste zorg.

Een tijd geleden kreeg ik via een huisarts het verzoek of ik een intake wilde doen bij Leny. Leny heeft kanker. Het is lang goed gegaan maar nu heeft ze uitzaaiingen in haar longen. Leny is 43, heeft één zoon en is gescheiden. Ze heeft de thuiszorg lang buiten de deur gehouden. Is er eigenlijk nóg niet aan toe. Ze vertelde mij al snel dat ze alles geregeld had voor euthanasie. Alle papieren ingevuld, er hoefde alleen nog een scenarts te komen en dan kon ze een datum plannen.

Leny worstelt. Houdt mij en collega’s op afstand. Leny ligt boven, kan bijna niet meer naar de badkamer en de trap aflopen. Op een ochtend ga ik op de rand van haar bed zitten en zeg dat het verstandig is een bed beneden in de kamer te zetten. Dan komen de tranen. Diep verdriet. “Ik wil het niet, ik kan m’n zoon niet achterlaten? Hij is nog zo jong, hij is mijn alles.” Pijn, angst, zorgen, een bed beneden betekent het einde voor haar. “M’n schoonmoeder”, zegt ze, “zij geloofde nog dat ze naar de hemel ging. Maar ik kán dat niet meer geloven.”

Haar schoonmoeder (die ik ook verpleegde) had een vast vertrouwen dat alles goed kwam. Ik liet haar huilen en praten. Ze pakte m’n hand vast. Ze zei: “Ik kan geen datum prikken en afscheid nemen.” Uiteindelijk vond ze het goed dat ik de huisarts belde. Deze kwam en zij ging bij ons op het bed zitten. We luisterden samen. Na een tijd droegen we haar naar beneden en legden haar op de bank. ’s Middags werd er een hoog/laag bed bezorgd. Toen ik uiteindelijk naar de volgende cliënt reed, bad ik rijdend: “Heere God zie naar haar om. Help haar in dit zware traject.” Soms weet ik het ook niet meer, twijfel ik en weet dat ik de ‘waarom’ vraag niet hoef te stellen.

Nog twee weken heeft Leny in de kamer gelegen. Haar zoon zat aan de keukentafel te studeren. Er kwam familie langs en iedere avond kwam haar broer die ook voor haar zoon ging zorgen. Ze vond wat meer rust. Ons contact was hecht geworden. In overleg met Leny werd een morfinepompje aangesloten. Twee dagen daarna overleed ze. Lieve Leny, ik zal je niet vergeten.

Stien Weken

Rituelen en klimaat

13 juli 2022 - Het was maar een klein berichtje dat eind juni in Dagblad Trouw stond. Het ging over kerken en klimaat en was geschreven door Maaike van Houten. Ze richtte haar blik vooral op kerken aan de overkant van het Kanaal en met name op het bisdom Oxford van de Anglicaanse kerk. Net als in Nederland doen ook christenen in het Verenigd Koninkrijk volop mee aan klimaatmarsen en spreken religieuze leiders hun regeringen aan op hun verantwoordelijkheid voor het sneller stoppen met het winnen van fossiele brandstoffen.

Het bisdom Oxford van de Anglicaanse kerk doet meer. Het spreekt ook jonge ouders van dopelingen en mensen die belijdenis willen doen rechtstreeks aan. Voortaan vragen de priesters hen te beloven de schepping te beschermen en het leven op aarde te vernieuwen en als uitvloeisel van die belofte ook de jonge dopelingen hierin op te voeden. Bisschop Steven Croft van Oxford wil dat de hele Anglicaanse kerk dit gebruik gaat overnemen omdat hij vindt dat de kerk “een morele en spirituele sleutelrol” heeft bij het voorkomen van verdere opwarming van de aarde. Greenpeace gaf deze bisschop dan ook een heel groot compliment.

Het is mooi dat zo’n persoonlijk en binnenkerkelijk ritueel als een (kinder)doop of belijdenis op deze manier wordt verbreed en betrokkenen niet alleen de kerkelijke leer worden geacht te omarmen, maar ook de aarde en wat daarop leeft. Wat mij betreft nemen veel meer kerken hier een voorbeeld aan. Het is mooi dat kerken eindelijk wat in beweging lijken te komen en het niet meer alleen bij praten houden, maar echt actie gaan ondernemen. Mooi is het ook dat in de Protestantse gemeente in Borne in de zomermaanden een aantal diensten zullen worden gehouden rond het thema klimaat.

Maar Nederland bestaat niet alleen uit christenen. Sterker nog, die zijn zo langzamerhand een minderheid geworden. Zou iets als een klimaat-ritueel of aarde-ritueel ook andersgelovigen of niet gelovigen kunnen aanspreken? Tenslotte zijn er in elk mensenleven verschillende fasen en bijzondere gebeurtenissen te onderscheiden, waarbij samen gaan wonen of trouwen en de geboorte van een kind zich bij uitstek lenen voor een dergelijk ritueel.

Ieder mens heeft een persoonlijke verantwoordelijkheid ten opzichte van de aarde waarop hij of zij leeft. En waar twee mensen voor elkaar kiezen en samen verder gaan, wordt het een gezamenlijke verantwoordelijkheid om de aarde te beschermen en helpen zich te vernieuwen en die verantwoordelijkheid ook weer door te geven aan wie na je komen. Immers, het lot van onze aarde hangt vooral af van mensen die zich bewust zijn van de (klimaat)keuzes die ze maken en die dat bewuste kiezen doorgeven aan hun kinderen. Een goed gekozen ritueel zou daar volgens mij bij kunnen helpen.

Het zou mooi zijn als jullie als lezers ideeën en suggesties voor zo’n ritueel (of hoe je het ook maar noemen wilt) met anderen willen delen.

Carla J.M. Borgers

Ik blijf erin geloven

6 juli 2022 - Het is op een warme zomermiddag wanneer ik eindelijk aan deze column begin te schrijven. De ‘deadline’ is over twee dagen dus de tijd begint te dringen. Natuurlijk weet ik het ruim van tevoren en kan ik mij ook niet verschuilen achter ‘druk, druk, druk, zoveel te doen en te weinig tijd.’ Ik was niet druk en had tijd genoeg om te schrijven. Het probleem is alleen, en tijdens het schrijven worstel ik daar nog steeds mee, waarover ik in vredesnaam zou moeten schrijven. Hoe heerlijk en eenvoudig zou het zijn om in deze periode alleen over de zomer te schrijven. Iedereen een heerlijke onbezorgde vakantie met prachtig weer toe te wensen, hoe je die ook in wilt/kunt invullen. En dat de toekomst ons ‘stralend toelacht’.

Hoe anders ziet de werkelijkheid er op dit moment uit. Naast die stralende zon en heerlijke temperaturen, waar ik ook echt onbeschaamd van geniet, zie ik ook die donkere dreigende wolken. Het milieuprobleem dat bijna onoplosbaar dreigt te worden, de onrust in ons land, het onrecht, de kloof tussen arm en rijk die steeds groter wordt, de rechten van vrouwen die steeds meer in het gedrang komen en het steeds groter wordende wantrouwen tussen de bevolking en overheden. Oorlog in Europa en de VS, dat zichzelf als het voorbeeld van het vrije Westen ziet, is vijftig jaar in de tijd teruggeworpen.

De tijd van afwachten, wegduiken en denken dat het allemaal wel ‘los zal lopen’ zijn we voorbij. De verantwoordelijkheid voor de toekomst voor de generaties na ons rust op onze schouders. En hoe zwaar bovenstaande ook mag klinken, ik blijf erin geloven dat we een verschil kunnen maken. Dat we het in ons hebben om die donkere wolken te verdrijven en de toekomst voor de generaties na ons en alles wat leeft op aarde veilig te stellen. Als we er samen de schouders onder zetten, elkaar respecteren, ongeacht geloofsovertuiging, afkomst, kleur geaardheid of waar we verder ook maar in kunnen en mogen verschillen, dan blijf ik daarin geloven. Waarbij ik erop vertrouw dat de Eeuwige met ons mee zal gaan.

Ik wil eindigen met de prachtige woorden van de franciscaanse priester Richard Rohr: Christendom is een levensstijl - een manier om in de wereld te zijn die eenvoudig, geweldloos, delend en liefdevol is. We hebben er echter een gevestigde ‘religie’ van gemaakt (en alles wat daarbij hoort) en hebben de verandering van levensstijl zelf vermeden. Men zou oorlogszuchtig, hebzuchtig, racistisch, egoïstisch en ijdel kunnen zijn in het grootste deel van de christelijke geschiedenis en toch geloven dat Jezus iemands ‘persoonlijke Heer en Verlosser’ is... De wereld heeft geen tijd meer voor zulke dwaasheden. Het lijden op aarde is te groot.

Mia Ring

Protestantse Gemeente Borne

Dulce et decorum est, pro patria mori

Hoe zoet en eervol is het te sterven voor het vaderland
 

29 juni 2022 - De hedendaagse musicus Arjan Lienaerts werd, net zoals velen van ons, in de eerste dagen van de Russische inval in Oekraïne, overvallen door grote vragen. Oorlog in Europa? Die tijd was toch allang voorbij? Maar de harde realiteit laat zien: ook in het ‘beschaafde’ westen is het mogelijk dat jonge mannen naar het wrede slagveld worden gestuurd, met de ‘belofte’ dat zij een zoete en eervolle dood zullen sterven voor hun vaderland.

Wilfred Owen (1918) beschrijft in een gedicht ‘Dulce en decorum est’ hoe een jonge man in de Grote Oorlog sterft in een gasaanval. Zo afschuwelijk, zo mensonterend, zo zinloos… Hoezo zoet en eervol? Nu, in onze tijd, herneemt Arjan Lienaerts dit protest en klaagt het nationalistische streven om geweld te romantiseren aan. Het is een leugen!

“Daar staan ze weer in rijen opgesteld,
want mensen blijken toch kort van memorie.
De oude leugen wordt opnieuw verteld:
hoe zoet en eervol is het te sterven voor het vaderland!
Een land niet eens zo gek ver hier vandaan
wiens kinderen nog hunkeren naar glorie.
Nu kijken ze hun vijand glazig aan…

Wanneer de vrede ons abrupt verlaat
zoals al menigmaal in de historie
dan maakt dat van een kind nog geen soldaat…
De oude leugen is opnieuw verteld
aan kinderen die hunkeren naar glorie
Maar keren zij ooit terug van het geweld?
hoe zoet en eervol is het te sterven voor het vaderland!”

Ik woon tegenwoordig naast ruim 80 Oekraïners, vrouwen, kinderen, een enkele man. Hun dierbare zonen, mannen, kleinzonen, vrienden zijn achtergebleven om weerstand te bieden aan de brute aanval op hun vaderland. Als zij hun volkslied zingen, met een hand op hun hart, dan krijgt dat wel meer betekenis dan ons Wilhelmus bij een voetbalinterland.

Het is een groot spanningsveld:
uit liefde voor je vrije vaderland weerstand bieden aan een buurland, dat jouw bestaan als onafhankelijk land ontkent. Hier kunnen wij ons het Nederlandse verzet tegen de Duitse bezetter indenken.

Maar de hele gedachte achter de Europese samenwerking is uiteindelijk het inzicht dat die twee grote oorlogen alleen maar, aan weerskanten, ellende hebben opgeleverd. Dat dit nooit meer mag gebeuren! Onze Duitse buren, in de eerste jaren ‘de vijand’, leerden we kennen als weerloze, onschuldige slachtoffers van een machtswellustig systeem. Ontelbare jonge mannen vonden een laatste rustplaats, ver weg van huis. En zeker twee generaties ‘overlevenden’ hebben een groot trauma te verwerken. Nu, met het uitbreken van nieuw geweld, vertellen zij opnieuw hun verhalen.

Russische en Oekraïense jonge mannen: daar staan ze weer in rijen opgesteld... En hun vrouwen en moeders thuis of in diaspora vragen in angst: keren zij ooit terug van het geweld? Keren wij ooit terug naar huis? En zo ja, hoe beschadigd en gebroken? Hoezo zoet en eervol?

Afgelopen zaterdagmiddag, in de Grote Kerk op de Oude Markt in Enschede, zong Opus ’94 de première van dit nieuwe lied, op oude woorden gebaseerd. Het was goed om aan deze aanklacht mee te mogen zingen, om die grote leugen dat oorlog ergens goed voor is, te ontmaskeren!

Susan van Os-Yedema
emeritus r.k.-pastoraal werker

Titus Brandsma, heilige en held

22 juni 2022 - Het is al weer meer dan een maand geleden dat Titus Brandsma heilig is verklaard. Een bijzondere gebeurtenis want zo vaak komt het niet voor dat een Nederlander heilig wordt verklaard. De katholieke kerk kent veel bekende en onbekende heiligen; bij de Reformatie in de 16de eeuw was daar de nodige kritiek op: het zou in tegenstrijd zijn met het eerste gebod van de Tien Geboden (Gij zult alleen God aanbidden). Heilig wordt ook niet altijd als positief gezien; begrippen als schijnheilig, heilig boontje, als niet stoer liggen bij sommigen voor in de mond.

Heiligen zijn geen goden maar hebben een voorbeeldfunctie en kunnen een bron van inspiratie zijn. Dat geldt zeker voor Titus Brandsma, die ons de menselijke kant van een oorlog laat zien, nu weer heel actueel. Bijzonder daarbij is zijn onvoorwaardelijke liefde voor de medemens, waarbij hij geen onderscheid maakte tussen vriend en vijand. Bijzonder is ook om te lezen dat onderlinge kerkelijke verschillen vervaagden. Innige vriendschap en verbondenheid kwamen er voor in de plaats. Zoals Jezus het heeft bedoeld. De pater karmeliet en gereformeerde dominee Jo Kapteyn, met elkaar bevriend geraakt toen beiden gevangen zaten in kamp Amersfoort.. Samen naar Dachau, daar letterlijk aan elkaar vastgeketend en beiden kort na elkaar aldaar in 1942 overleden.

Titus Brandsma zal zeker zijn zwaktes en angsten hebben gehad: toen hij gevangen zat en deportatie naar Dachau naderbij kwam schreef hij een brief om te mogen terugkeren naar het klooster met de toezegging dat hij zich niet meer publiekelijk negatief zou uitlaten over de nazi’s. Opvallend de gelijkenis met Jezus, die in de tuin van Getsemanie ook zijn hemelse Vader vroeg om de kelk van het komende lijden aan hem voorbij te laten gaan.

Titus Brandsma zal ook wel eens steken hebben laten vallen: zo verwoordde dichter en schrijver Godfried Bomans, die colleges bij hem liep, dat zijn colleges ‘soms de splinters waren van de plank die elders was gezaagd’. Een heilige is ook maar een mens en ook zijn dagen hadden slechts 24 uur.

Titus Brandsma zijn heiligheid zit hem onder andere in zijn onverzettelijkheid tegen het onrecht wat zijn medemensen werd aangedaan door een agressor. Zijn strijd tegen dit onrecht moest hij met de dood bekopen. Deze onverzettelijkheid zien we in deze tijd bij velen in Oekraïne. Het verschil is dat zij het met wapens moeten doen omdat woorden in hun strijd helaas tekortschieten.

Het zet je aan het denken: hoe zou ik handelen in zo’n situatie, zou ik het voorbeeld van Titus Brandsma en vele andere moedige mensen durven volgen?

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Eerbied

15 juni 2022 - Eerbied voor al wat leeft; leidraad of basis van het boeddhisme. Een tegenstand kan beschouwd worden als een leermoment, die in staat stelt hartstochten te leren beheersen en meer over jezelf te weten te komen. Hoe toepasselijk voor de tijd waarin we nu leven. Eerbied voor al wat leeft! Gut laat ik nu net een artikel in de krant zien waar duizenden beesten volgespoten met antibioticum rondstrompelen om goedkoop op ons bord te eindigen. Of wat te zeggen over onze oceanen waar albatrossen dood in neerstorten omdat hun magen vol zitten met onverteerbaar plastic?

Hoezo eerbied?

De covid tijd die we hopelijk zo goed als achter ons hebben gelaten; was dat een tegenstand? Hebben we daar wat van geleerd? Hebben we onze hartstochten leren beheersen? De corona pandemie heeft ons laten inzien dat we onderdeel zijn van de natuur en de noodzaak voor een betere investering in de publieke gezondheidszorg wereldwijd. Helaas hoeven we op de politiek niet te rekenen; die zijn samen met de grote bedrijven alleen nog maar bezig met economische groei.

Het neoliberalisme helpt ons niet verder dan zakken vullen van sommigen terwijl een alleenstaande moeder in de zorg werkzaam nog geen eigen eigen huis kan kopen. Het wordt tijd voor een nieuwe droom zoals Kiza Magendane schrijft. Want ik vrees dat er van beheersen van onze hartstochten niets terecht komt. En dan bedoel ik de hebberigheid; geldzucht, macht. Er lijken mensen te zijn die onverzadigbaar zijn in hun hebzucht naar meer en meer en meer en meer.

En toch….misschien kunnen we wel de droom volgen. Blijf ik tegen beter weten in geloven dat het niet uitmaakt wat iemand gelooft of niet gelooft maar dat het uitmaakt wat iemand doet. Dan kunnen we wél een verschil gaan maken; er wordt gezegd dat we kúnnen veranderen, ook al kan niemand ons daardoor verplichten. We worden immers geconfronteerd met een onloochenbare waarheid, als we zo doorgaan gaat de wereld kapot; gaan wij mensen ten onder.

Zou het hanteren van waarden zoals in het boeddhisme ons daarbij kunnen helpen? Zoals het uitbannen van materiële verlangens, zich ethisch gedragen en het ontwikkelen van de geest? Een van de vier edele waarheden volgens Boeddha is dat de oorzaak van het lijden ligt in het verlangen of de begeerte. Boeddha heeft leidraden gegeven hoe er naar verlichting kan worden gewerkt, stappen als een leidraad voor het leven; het juiste pad, de juiste doelstelling, het juiste woord, het juiste gedrag, het juiste middel voor levensonderhoud, de juiste inspanning, het juiste bewustzijn en de juiste meditatie.

Het treft mij wéér hoe de overeenkomst is met de woorden van Jezus; volg de leefregels zoals opgesteld in Bergrede! De tekst mag dan misschien anders zijn, de intentie van de regels lijken me eenvoudig te volgen. Hoe simpel kan het zijn! En toch zo vreselijk moeilijk!

Miek Remmers

Doopsgezinde Gemeente

Laat de Liefde zegevieren

8 juni 2022 - De uitspraak 'Laat de Liefde zegevieren' is een wens als wel een opdracht van Jezus Christus aan de mensen. Het is zo vlak na Pinksteren een mooie gelegenheid om eens na te denken over hoe Pinksteren invloed heeft hoe we in ons dagelijks leven met elkaar om gaan of soms niet omgaan. Met Pinksteren is de Heilige Geest uitgestort in ons mensen. Een groot geschenk van God omdat Zijn Geest ons overtuigt van de waarheid, maar ons ook vervult van de Liefde voor Hem en voor elkaar. Door Pinksteren mogen we ervaren wat God ons heeft beloofd en dat wij door de wijsheid van Zijn Geest de Bijbel kunnen begrijpen.

Die Geest kent vele gaven, waarvan de Liefde de belangrijkste is. In ons dagelijkse leven, met mensen van verschillende gezindheid, geaardheid of ras, komen we zaken tegen waar we verschillend over denken. Het is goed om vooral de moeite en de tijd te nemen om over die verschillen samen te spreken en na te denken. Het zou wel eens zo kunnen zijn, dat we daarna anders kijken naar die verschillen. Ook is het zo dat we buiten de verschillen de overeenkomsten op moeten zoeken; we zullen daar soms erg veel moeite voor moeten doen.

Waarom, zult u zich kunnen afvragen; je kunt toch ook gewoon je eigen gang gaan en je concentreren op datgene wat jou beweegt en laat die ander zijn 'ding' doen. Ja, dat kan, maar komen we dan niet terecht in een wereld waarin ieder voor zich gaat en op den duur helemaal niet meer geïnteresseerd is in een ander mens? Al te veel worden in deze tijd hele groepen mensen onderdrukt of in een kwaad daglicht gesteld. Veelal is de oorzaak dat men zich niet verdiept in die ander en dan gaat inderdaad iedereen zijn eigen weg.

Als mensen onderling, als individuen, zijn we afhankelijk van elkaar en daar is niets mis mee; het gaat pas fout als we uitsluitend voor onszelf opkomen en denken dat wij altijd gelijk hebben en daardoor een grote onverdraagzaamheid aan de dag leggen. Veel gestelde doelen zullen dan nooit bereikt worden omdat we alleen de verschillen zien en vasthouden aan onze, veelal starre, houding. Hier komt de uitspraak van Jezus Christus van pas: 'Blijf in mijn Liefde', want als we dat doen dan werken we onder de liefde en die doet een ander geen kwaad; nee die bouwt de ander juist op en een samenwerking gebouwd op deze wijze levensweg leidt tot een hechte en vredelievende band met elkaar.

Tot slot wens ik eenieder van ons de kracht van de Liefde toe om samen onder die overgankelijke Liefde van Christus de toekomst in te gaan. Als we de Liefde naar elkaar vooropstellen dan zijn we in staat om elkaar te accepteren en de verschillen te overbruggen. We gaan samen met de Geest van God opdat die Geest mag zegevieren.

Rob Hoogerhuis

Voorganger Baptistengemeente Borne

Mater dolorosa

1 juni 2022 - Letterlijk betekent dat: moeder van Smarten. Smart-en. In meervoud. In zevenvoud. Die worden volgens de traditie als volgt opgesomd:

1. De profetie van Simeon als Maria en Jozef hun kind Jezus op zijn veertigste levensdag opdragen in de tempel. Simeon zegt dan dat Jezus een zware weg te wachten staat. Moeder Maria verstaat die woorden en bewaart ze in haar hart.
2. Maria en Jozef moeten vluchten naar Egypte, om Jezus’ leven veilig te stellen voor de afschuwelijke jaloezie van Koning Herodes die alle jongetjes van Bethlehem laat ombrengen, omdat hem gezegd is door de Wijzen uit het Oosten dat er in Judea een nieuw Koningskind geboren is.
3. Maria en Jozef maken zich doodongerust als de twaalfjarige Jezus zoekraakt in de tempel. Jezus laat zich leergierig onderwijzen door de Rabbi’s in de tempel. Gelukkig vinden de ongeruste ouders hun kind daar terug.
4. Maria ontmoet Jezus, als Hij met het loodzware kruis de weg maakt naar Golgotha, waar Hij zal sterven. Deze ontmoeting is één van de 14 kruiswegstaties.
5. Maria staat onder het kruis, waaraan haar zoon is gestorven. Hier is het beroemde lied ‘Stabat Mater Dolorosa’ uit voortgekomen, dat in vele varianten is gecomponeerd.
6. Maria omhelst het gestorven lichaam van haar zoon, nadat het van het kruis is afgenomen. Het beroemde beeld hierbij is de ‘pièta’, waarbij Maria de dode Jezus in haar armen draagt.
7. Maria is aanwezig bij de begrafenis van haar zoon.

‘Onze Lieve Vrouwe van Smarten’ wordt Maria ook genoemd, zij die zoveel verdriet en leed had om haar kind en alles wat hem werd aangedaan.

Ik ken ze, vrouwen en mannen van smarten, generatiegenoten van me. Ouders die zich heel veel zorgen maken om hun kinderen en hun toekomst. Ouders die hun kind niet kunnen vinden, omdat het spoorloos is, of omdat het geen contact meer wil met thuis. Radeloosheid en intens verdriet dat ouders vervult. Soms met de handen in het haar om het ‘hoe nu verder?’

En ik ken ook vrouwen en mannen die hun kind verloren aan de dood. Door een ongeneeslijke ziekte, of door een ongeluk, of door suïcide. Ik ken een moeder van smarten, wier zoon vorige week om het leven kwam bij een verkeersongeluk. Ik zie haar tranen, haar geschokte blik. Het kind dat zij gedragen heeft in haar eigen schoot, het is er plotseling niet meer. Wat een ontreddering! En ik zie een moeder van smarten, die precies een jaar na het overlijden van haar dochter aanwezig is bij de urnbijzetting op het Gedenkpark. Hoe zielsbedroefd is ze. Dat je dát nog mee moet maken op je hoge leeftijd.

In mijn eigen Protestantse traditie is Maria een beetje ‘achter de schermen’ geraakt, want we hebben niet zoveel met heiligen. Maar Maria als moeder, daar zit zeker een aanknopingspunt met zovele ervaringen die moeders en vaders meemaken. In allerlei soorten van smart die ouders om hun kinderen hebben, kunnen zij zich identificeren met Maria’s zielswonden. Niet zozeer als heilige, wat mij betreft, maar als mede-moeder, mede-ouder met een gebroken hart.

ds. Johan Meijer

Wisten we het echt niet?

25 mei 2022 - Op 15 mei hebben Palestijnen wereldwijd de Nakba (Arabisch voor ‘catastrofe’) herdacht, de etnische zuivering van ca. 750.000 Palestijnen door joodse milities en Israëlische troepen tussen eind 1947 en begin 1949. In die korte periode werd de Palestijnse samenleving volledig ontwricht en bijna tweederde van de Palestijnse bevolking werd vluchteling. Honderden Arabische dorpen werden met de grond gelijk gemaakt en hun inwoners belandden in de vele vluchtelingenkampen binnen Israël-Palestina of in de buurlanden.

Voor veel Palestijnen is de Nakba niet alleen een historische gebeurtenis, maar de voortdurende realiteit van apartheid, bezetting, onderdrukking en etnische zuivering. Dit jaar stonden de Nakba-herdenkingen grotendeels in het teken van de moord op de prominente Palestijns-Amerikaanse journaliste Shireen Abu Akleh. Zij werd op 11 mei doodgeschoten tijdens een Israëlische inval in het vluchtelingenkamp bij de Palestijnse stad Jenin op de bezette Westelijke Jordaanoever. In haar werk benadrukte Abu Akleh steevast dat de Nakba nog altijd niet ten einde is. Voor haar laatste afgeronde reportage bezocht zij Al Ruwayyis, één van de circa vijfhonderd dorpen van waaruit Palestijnen in 1948 werden verdreven. Palestijnen ‘verlangen er nog steeds naar om terug te keren naar hun huizen’, stelde Abu Akleh in het verslag. (Bron: The Rights Forum)

Nog altijd zijn er maar heel weinig Nederlanders die ervan weten. En óók zijn er nog altijd maar weinig kerken die aandacht besteden aan het onrecht dat sinds 1948 gaande is in de bezette Palestijnse gebieden. Veel kerken en kerkelijke organisaties kijken liever weg of verschuilen zich achter de zogenoemde ‘onopgeefbare verbondenheid’ met Israël. Ze realiseren zich kennelijk niet dat je juist je beste vriend terecht mag of zelfs móet wijzen als die kwaad doet. Als je zelfs je beste vriend niet mag aanspreken op zijn daden, wie dan wel?

Ja ik weet het, Israël framet alle kritiek op haar beleid met betrekking tot de Palestijnen als ‘antisemitisme’ en dat vinden veel mensen en organisaties lastig. Je wilt niet weggezet worden als antisemiet als je jouw zorgen uit over hoe de staat Israël omgaat met de Palestijnse bevolking. Ook organisaties als Human Rights Watch en Amnesty International hebben geen antisemitische agenda. Toch worden ook deze organisaties als zodanig geframed door Israël en zijn Nederlandse vrienden vanwege hun recente stevige rapporten waarin Israël onomwonden een apartheidsstaat wordt genoemd.

Wisten we het echt niet? Nee, misschien niet. Hoe hadden we het kunnen weten als zelfs onze eigen pers zich maar al te vaak in de luren laat leggen door het uiterst geavanceerde Israëlische mediabeleid. En toch zijn er bronnen die wél durven vertellen wat er werkelijk aan de hand is in Oost-Jeruzalem, op de Westoever, in Gaza. We kúnnen ervan weten als we ook eens andere bronnen raadplegen dan de media die zich zorgen maken over Israëlische ‘zwartboeken’ of beschuldigingen van antisemitisme. Wilt u het wél echt weten? Ik heb nog wel wat materiaal voor u en een flink aantal boektitels.

Carla J.M. Borgers, em. predikant

Raad van Kerken Borne, Hertme, Zenderen

Meimaand vol tegenstellingen

18 mei 2022 - Zittend in mijn werkkamer kijk ik uit over achtertuinen waarin de bomen en struiken zich tooien met jonge frisgroene bladeren. De zon schijnt en de temperatuur is aangenaam. De zomerkleren kunnen aan. Het is volop voorjaar. Na twee jaar hebben we weer Koningsdag kunnen vieren als vanouds en was het mogelijk om samen te komen voor de dodenherdenking op 4 mei, die een extra dimensie kreeg door de oorlog in Oekraïne. Velen bezochten een bevrijdingsfestival en ook de zomerfeesten en festivals kunnen weer gehouden worden zonder mondkapjes en anderhalve meter afstand.

Persoonlijk contact is weer mogelijk, een verjaardag, een familiefeest, een omhelzing. Daar mogen we dankbaar voor zijn. Schiphol kon de drukte niet aan van alle mensen die op vakantie wilden. Er is opluchting en een gevoel van vrijheid na twee jaar van coronamaatregelen.

Tegelijk is er nog steeds oorlog in Oekraïne, waar de strijd om de Donbas hevig woedt en de verwoestingen door raketaanvallen doorgaan, waar verhalen naar buiten komen van deportaties, executies en verkrachtingen door Russische troepen. Vluchtelingen vertellen hun verhaal. Vrijheid, democratie, mensenrechten, solidariteit, vrede en gerechtigheid zijn allerminst vanzelfsprekend, daar mogen we ons van bewust zijn. Ze vragen onze inzet en volgehouden toewijding. In gesprekken komen ook de zorgen van mensen met een smalle beurs naar voren die moeite hebben met de prijsstijgingen van energie en brandstof, van de dagelijkse boodschappen en daardoor in de schulden komen.

In deze tijd tussen Pasen en Pinksteren brandt de Paaskaars tijdens de kerkdiensten in het weekend, het Licht van Christus om ons er aan te herinneren hoe Jezus Christus is opgestaan uit de dood en hoe hij in de tijd tot zijn Hemelvaart is verschenen aan zijn leerlingen, zijn wonden zichtbaar en voelbaar, zijn lijden niet uitgewist, maar deel uitmakend van zijn verrezen lichaam en identiteit. Hij troost en bemoedigt, hij opent hun ogen en harten en herinnert hen aan hun taak om zijn werk voort te zetten. En hij laat hen weten, dat hij en God zijn Vader altijd bij hen zullen zijn door de Geest die ons zal helpen.

De Paaskaars brandt ook als teken van opstanding voor ons, als aanklacht en teken van hoop en moed daar waar oorlog en nood zijn en als aansporing voor ons om zelf lichtdragers van Christus te worden en te zijn en licht te brengen.

Pastoraal werker Annet Zoet

Parochies Jacobus en Johannes

Heilige Geest en De Goede Herder

Wij zijn de tijden

11 mei 2022 - Door de oorlog tussen Oekraïne en Rusland staat de hele wereld op scherp. We zien en horen dagelijks de berichtgevingen en voelen ons vaak machteloos bij zoveel leed. Welk appèl doet deze tijd op ons moreel of misschien spiritueel kompas? Waar is de wereld mee gebaat?

Drie mensen die ons kunnen helpen:

De kerkvader Augustinus (354-430). Hij schreef: 'Het zijn slechte tijden! Het zijn moeilijke tijden'. Dat zeggen de mensen tenminste. 'Zoals we zijn, zo zijn de tijden' [1] Als antwoord op deze constatering schrijft hij: ’Laten we liever goed leven, dan worden de tijden vanzelf goed. Wij zijn de tijden. Zoals we zijn, zo zijn de tijden'.

Etty Hillesum, een jonge joodse vrouw, gestorven in Auschwitz (1914-1943) zet haar machteloosheid om in zelfreflectie. In kamp Westerbork schreef ze: ‘Aan deze wereld, die zo vol dissonanten is, zou men niet de kleinste dissonant mogen toevoegen'. [2]

Wat later schrijft ze: ‘Het zijn bange tijden, mijn God. Vannacht was het voor het eerst dat ik met brandende ogen slapeloos in het donker lag en er vele beelden van menselijk lijden langs me trokken.--- Ik zal je helpen, God, dat je het niet in mij begeeft, maar ik kan van te voren nergens voor instaan. Maar dit ene wordt me steeds duidelijker: dat jij ons niet kunt helpen, maar dat wij jou moeten helpen en door dat laatste helpen wij onszelf. En dit is het enige wat we in deze tijd kunnen redden en ook het enige waar het op aan komt: een stukje van jou in onszelf, God. En misschien kunnen we ook eraan meewerken jou op te graven in de geteisterde harten van anderen. Ja, mijn God, aan de omstandigheden schijn jij niet al te veel te kunnen doen, ze horen nu eenmaal bij dit leven. Ik roep je er ook niet voor ter verantwoording, jij mag ons daar later voor ter verantwoording roepen'. [3]

En natuurlijk kunnen we inspiratie vinden bij onze medebroeder karmeliet Titus Brandsma, gestorven in Dachau (1881-1942) en wiens heiligverklaring 15 mei a.s. in Rome is. Titus had eerbied voor het leven. Hij leefde vanuit de overtuiging dat ieder mens kind van de Ene is, niemand uitgesloten, ook de beul en de vijand niet. Toen hij na zijn aanhouding in de gevangenis van Scheveningen zijn verweerschrift schreef, eindigde hij met de woorden: ‘God zegene Nederland. God zegene Duitsland. God geve, dat beide volkeren weldra weer in volle vrede en vrijheid naast elkaar staan in zijn erkenning en tot eer, tot heil en bloei van beide zo na verwante volkeren'.

Eerbied hebben voor alle leven.

Geen dissonant toevoegen. God opgraven in de geteisterde harten van anderen.

Goed leven.

Goddank, hoeven we niet machteloos toe te kijken, want u en ik, vandaag en iedere dag,

in Hertme, Borne, Zenderen, of waar dan ook: ‘wij zijn de tijden'.

Paula Tielemans

Karmelklooster Zenderen

[1] Augustinus / sermo 80,8

[2] Etty Hillesum, Het verstoorde leven, 29 mei 1942

[3] Idem, 12 juli 1942

Rondom Pasen op weg…

4 mei 2022 - Schrijvend in de Paasperiode kijk ik terug op een op week die ongeëvenaard is. Terwijl Europa, en vooral het oosten, op zijn grondvesten schudt zingt een Oekraïens kinderkoor in de kapel van De Zwanenhof op Palmzondag het volkslied om vervolgens met allen in de kapel het Dona nobis Pacem te zingen. Nog nooit heeft dit lied zoveel betekenis gehad voor mij als op dat moment. We zingen hartstochtelijk om vrede in de wetenschap dat een president de macht van de sterkste middels bombardementen wil bevestigen. Deze Palmzondagviering eindigen we met het lied 'God weet komt het goed'.

Om me heen kijkend zie ik veel mensen die zich inzetten om het goede te doen. Het is hartverwarmend te ervaren dat er zorg is om en voor de vluchtelingen, dat in de westerse christelijke traditie Pasen zo beleefd wordt. Met een Paastakje, met elkaar gedeeld gaan we weer naar ons huis. Weer een gewone week, of toch een Goede Week. Dan volgt Witte Donderdag. In de oude Synagoge in Borne ben ik aanwezig met een kleine groep om in een Agapè-viering om de vruchten van het graan en van de wijnstok met elkaar te delen. Op Goede Vrijdag neemt een kleine groep mensen deel aan het herdenken van het lijden en sterven van Jezus. De foto’s van de kruiswegstaties van het voormalige Karmelietessen-klooster in Zenderen geven in al zijn eenvoud een gezicht aan het lijden en sterven van Jezus van Nazareth.

Medemensen lijden en sterven op dit moment op vele plekken in de wereld, ver weg op andere continenten, maar ook dichtbij, nog geen 1.500 kilometer van ons vandaan. Het lijkt alsof op vele plekken het steeds donkerder wordt, steeds meer levenskaarsen worden gedoofd, terwijl we blijven zeggen 'God weet komt het goed'.

Tussendoor gaat het leven van alledag gewoon verder. We kijken rondom ons, verbaasd, vertederd, verdwaasd. We hopen op... Ja waar hopen we op? Vrede, tegen beter weten in. Op Paaszaterdag wordt ’s avonds in de vallende duisternis de Paaskaars ontstoken en de vijf wierooknagels van het lijden in de Paaskaars gestoken. In de donkerte toch een klein lichtje.

Dat lichtje dat op de Paasochtend ’s morgens vroeg in de grijze schemering van de zich langzaam rood-oranje kleurende morgenlucht op de kleine dodenakker van De Zwanenhof ontstoken wordt, 'Als alles duister is, ontsteek dan een lichtend vuur dat nooit meer dooft' wordt er gezongen. Het lichtend vuur geven we aan elkaar door en langzaamaan vult de gloed van het kaarslicht de kapel, zoals ook het scheppingsverhaal over ons heen komt.
'Dan zal ik leven' klinkt als een wens, een smeekbede voor allen en zeker voor de huidige bewoners van De Zwanenhof.

Terwijl we in de Tuinzaal samen eten en drinken voelen we ons de gasten van de Oekraïense bewoners van dit huis. Midden tussen oorlog en geweld vieren we Pasen, langer dan een week, want in de orthodox-christelijke kerk is Pasen een week later dan 'bij ons', en herhaalt zich het Paasverhaal volgens de Orthodoxe traditie. Midden tussen bombardement en geweld, tussen vrede en oorlog hebben miljoenen mensen samen een wens; dat de vrede, dat het leven mag winnen en overwinnen. Dat volkeren in vrede verbonden worden en blijven wensen we elkaar. Na de koude donkere natte winter breekt onstuitbaar het voorjaar aan, zoals de ochtendzon op Paasmorgen. 'God weet komt het goed' wordt onstuitbaar, 'God weet het komt goed'.
 

Zondag 24 april, orthodox Pasen

Jan Morsink

Koffiedrinken

27 april 2022 - Een tijdje geleden hadden we in het verpleeghuis een gespreksgroep met als thema koffiedrinken. We houden regelmatig gespreksgroepen in de huiskamers van de verpleegafdelingen. Bewoners geven aan dat ze het fijn vinden om eens met elkaar van gedachten te wisselen over thema’s die hen bezighouden. Dit geeft betekenis aan het leven; een zinvolle bezigheid samen. Een gespreksgroep vindt plaats onder leiding van een gespreksleider (in dit geval de geestelijk verzorger, die zorgt voor uitdaging én voor veiligheid en grenzen in het gesprek) en kent verschillende werkvormen.

Ook naar aanleiding van een verhaal of gedicht passend bij het thema gaan we met elkaar in gesprek. Vooral op afdelingen voor bewoners met cognitieve achteruitgang is het fijn dat mensen telkens weer bij het gesprek betrokken worden zodat ze alert kunnen blijven en kunnen meedoen; mensen ervaren dan echt contact en verbinding met elkaar. Want bij gesprekken tussen bewoners kan er sprake zijn van miscommunicatie of stopt men met spreken omdat de ander niet in staat is iets begrijpelijks terug te zeggen.

We zaten nu dus samen bij een gespreksgroep over koffiedrinken. In eerste instantie werd er een beetje vreemd tegen dit thema aan gekeken. Maar al gauw zat de sfeer er goed in. Er werd een koffiepot van vroeger getoond en er kwamen veel verhalen los: de één dronk altijd koffie met de buurvrouw, de ander altijd met zijn broer en schoonzus. Soms werd er nog een kaartje bij de koffie gelegd of dronk men er een borreltje bij. Ook kwam die ochtend het onvermijdelijke liedje van Rita Corita over koffie voorbij. U kent het vast… We spraken over koffie als ‘bakkie troost’. Kortom koffiedrinken zorgt voor verbinding met elkaar. Even een momentje samen.

Gelukkig drinken we in het verpleeghuis ook zoveel mogelijk de koffie samen. Samen met medebewoners, samen met personeel in de huiskamer of samen met familie gezellig in het restaurant. Tijdens het koffiedrinken wordt er gepraat met elkaar. Dat praten gaat alleen goed wanneer we elkaar ook kunnen horen. Dat we elkaar verstaan is een wonder, het goed kunnen horen is van het grootste belang, vraag dat maar aan iemand die slechthorend is. Niets is zo vervelend als telkens maar te moeten vragen of de ander zijn uitspraken herhaalt. Daarbij komt dat bij de herhaling de toon van het gesprek verandert, of je nu wilt of niet…

En dan is er ook nog het verschil tussen horen en luisteren. Echt luisteren is een kunst op zich. Horen doe je met je oren, luisteren met je hart. En het mooie van luisteren is het horen wat er níet gezegd wordt. Luisteren naar iemand dit het moeilijk heeft vinden we soms lastig. We willen advies geven of opvrolijken maar dit kan vaak helemaal niet. Wanneer je de tijd neemt naar iemand te luisteren en kunt aanvaarden hoe iets voor iemand voelt, ben je al tot steun. Luisteren is de ander zijn eigen antwoord laten vinden. Dit kan juist heel goed met een kopje koffie erbij. Ik gun iedereen koffie met een ‘luisterend oortje’.

'Wanneer je praat herhaal je alleen wat je al weet,

Maar als je luistert zou je iets nieuws kunnen leren'

(toegeschreven aan de Dalai Lama)

Sabine Pikkemaat

Geestelijk verzorger TMZ Het Dijkhuis in Borne

Laat je stem horen voor de toekomst van de kerk

20 april 2022 - Het geloof staat niet meer centraal in onze maatschappij. Twee jaar geleden noemde 20 procent van de Nederlanders zich katholiek en 15 procent noemde zich protestant. En ook over het bestaan van een God heerst bij velen steeds meer twijfel. Mensen vinden het moeilijk over hun geloof te praten. Toch roept de Paus gelovigen over de gehele wereld op hun stem te laten horen. Hij heeft afgelopen najaar een bijzondere stap gezet. “Verlos ons ervan een museumkerk te worden, mooi maar zwijgzaam, met veel verleden en weinig toekomst." Deze woorden sprak de paus aan het begin van de synode, waarin alle gelovigen om raad worden gevraagd voor de toekomst van de kerk en de wereld. En Paus Franciscus nodigt daarbij nadrukkelijk ook vrouwen uit.

Hoe is het in deze tijd vrouw te zijn in de kerk in Nederland?
De kracht van vrouwen is niet anders dan mannenkracht en Nederland is een fantastisch land. Mannen en vrouwen zijn gelijkwaardig... maar toch… Welke plek hebben de vrouwen in onze kerk? Hoe worden vrouwen zichtbaar gemaakt in de kerk?

Als parochiebestuurder en voorganger in woord- en communievieringen en bij avondwaken heb ik het gevoel dat ik mijn steentje kan bijdragen. Dit geeft mij veel voldoening. Maar welke rol mogen vrouwen in de kerk van de toekomst blijven houden? En hoe ziet de toekomst van ons geloof eruit? Het geloof, dat niet meer centraal staat.

In onze parochies zijn bijeenkomsten geweest waarin een ieder op zijn of haar eigen wijze over het geloof kon vertellen. Het waren zeer waardevolle bijeenkomsten. De uitkomsten hiervan zijn naar het bisdom gestuurd. Mocht u uw verhaal nog kwijt willen, dan kan dat online.

Aan de orde komen vragen als:

• hoe sta je in je geloof, waar hecht je waarde aan, wat vind je moeilijk?
• naar wie is de kerk verschuldigd te luisteren?
• wie zijn de reisgenoten, ook buiten de kerkelijke omgeving?
• wanneer en hoe slagen wij erin te zeggen wat ons ter harte gaat?
• hoe bevorderen wij de actieve deelname van alle gelovigen in de liturgie?
• wat is de wijze van dialoog binnen onze kerken?

Een ieder die zich geroepen voelt, gelovigen of niet-meer-gelovigen, kan tot 1 mei meedoen via www.bisdomdenbosch.nl/synode/doemee/. Ik ben heel benieuwd wat de paus met alle opmerkingen zal gaan doen. Kan hij het geloof vanaf de basis weer nieuw leven in blazen?

Maria Verheijen - van Alst
vice voorzitter
Parochie O.L.V. Onbevlekt Ontvangen

Over Pasen...

13 april 2022 - Komende zondag is het Pasen. Voor veel mensen aanleiding voor een weekendje weg, voor een gezellig ontbijt of om kinderen verstopte eieren te laten zoeken. De chocolade paaseitjes en paashazen horen ook bij de Nederlandse paastraditie. In vele soorten en maten zijn ze al lang van tevoren overal te koop.

Oorspronkelijk is Pasen ontstaan om te vieren dat al wat donker en moeilijk is ons leven, niet het laatste woord heeft. Dat het licht sterker is dan het duister, en dat er bij moeilijkheden vaak toch weer een weg ontstaat waar je ‘m niet had verwacht. Pasen wil zeggen dat er nieuwe mogelijkheden kunnen ontstaan, daar waar de situatie helemaal vast lijkt te zitten. Alsof je opnieuw tot leven komt. Soms heel anders dan eerst, vaak ook niet zoals je had gehoopt, maar toch. Dwars door alle moeilijkheden heen kan onverwacht een begaanbare weg ontstaan.

In kerken wordt Pasen gevierd aan de hand van het verhaal van Jezus. Maar ook de paaseitjes en de paashazen hebben oorspronkelijk met dit thema te maken. Een ei werd vroeger namelijk gezien als een teken van vruchtbaarheid. Er kwam immers nieuw leven uit tevoorschijn? Het kuiken kruipt vanuit het donker het licht in.

En ook de haas is geen toevallig symbool voor Pasen: als een haas al slaapt, is dat nooit meer dan enkele minuten achter elkaar. Hij is bij het minste of geringste klaarwakker. De haas is dus ook de eerste die merkt dat het ’s ochtends licht wordt. Het is de eerste die ziet dat een nieuwe dag begint, dat het licht sterker is dan het duister.

Ook is het niet toevallig dat we elkaar opzoeken met Pasen. Natuurlijk, met Tweede paasdag hebben we allemaal een extra dagje vrij, maar dat is niet het enige. Er is ook ruimte om met anderen iets te ondernemen, het gezellig te maken. Pasen nodigt uit onze verbondenheid met anderen te voelen en te voeden. En precies de verbinding met anderen maakt het leven lichter. Door met iemand over een lastige situatie te praten, krijg je vaak een andere kijk op het geheel. Door een knuffel te krijgen of te geven, door uit te kunnen huilen bij iemand, door samen iets te beleven, door met iemand anders te eten, te kletsen, te lachen wordt het leven aangenamer. Kun je er weer beter tegen.

We zoeken zo vaak de antwoorden bij onszelf, proberen alles in ons eentje op te lossen. Maar juist in de verbinding met anderen, in aandacht, in gesprek kunnen nieuwe antwoorden ontstaan. Schijnt er nieuw licht in de duisternis van onze eenzaamheid. Dit jaar wens ik iedereen met Pasen toe dat je met tenminste één iemand contact kunt maken. Al is het met een gesprekje over het weer. Ook dat kan werken als het vinden van een paaseitje waar je die niet had verwacht...

Kirsten Slettenaar

Dominee Remonstrantse gemeente Twente

Jesus Christ Superstar in de vastentijd

6 april 2022 - Op het moment dat ik deze column schrijf is de Islamitische Ramadan net begonnen; volgens de landelijke media doen hier zo’n 900.000 moslims aan mee. In de Ramadan, die maximaal 30 dagen duurt, vasten de moslims tussen zonsopgang en zonsondergang; zowel eten als drinken wordt dan niet aangeraakt. De Ramadan eindigt met het Suikerfeest, zo genoemd naar de vele zoete gerechten die dan worden gegeten.

Hoewel de media er nauwelijks aandacht aan lijken te besteden, zitten christenen ook midden in hun vastentijd, ook wel Veertigdagentijd of lijdenstijd genoemd. De christelijke vastentijd begint na carnaval op Aswoensdag, zo genoemd naar een met name katholiek ritueel waarbij de priester met as een kruisje op het voorhoofd van de gelovige maakt. Hoewel vroeger het vasten net als bij de moslims meer gericht was op minder eten, snoepen en drinken, vasten christenen tegenwoordig veelal op andere wijze: door te minderen of stoppen met een bepaalde luxe, zoals films kijken, alcohol of minder gebruik maken van social media. Feit is wel dat steeds minder christenen vasten.

De laatste week van de Veertigdagentijd heet de Goede of Stille Week. De laatste dagen van deze week zijn het belangrijkste. De donderdag is Witte Donderdag, waarop Jezus’ laatste maaltijd wordt herdacht. De vrijdag heet Goede Vrijdag, waarin Jezus’ kruisiging centraal staat. De zaterdag wordt Stille Zaterdag genoemd, omdat die dag Jezus gestorven was. De zondag, de laatste en de veertigste dag, is de allerbelangrijkste: namelijk Pasen, de dag waarop Jezus is verrezen uit de dood.

In de Veertigdagentijd wordt veel aandacht besteed aan het lijdensverhaal van Jezus. Veel Nederlanders bezoeken een uitvoering van de Matthäus of Johannes Passion van Bach; minder bekend zijn de Lucas en Markus Passion van hem. De jaarlijkse The Passion op televisie, waar bekende Nederlanders aan mee doen, wordt door bijna 3 miljoen mensen bekeken.

En in 1971 was de wereldpremière van de rockmusical Jesus Christ Superstar van Andrew Lloyd Webber, een jarenlange hit. Nog steeds, ook in Twente waar Studio65 in de vastentijd hoogtepunten van deze musical brengt in diverse kerken. Zo komen ze ook dit jaar weer naar Borne op zaterdag 9 april om 19.00 uur in de Stephanuskerk. Iedereen is welkom, de toegang is gratis maar een vrije gift wordt op prijs gesteld. De kerk is open vanaf 18.15 uur.

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Kruisweg

30 maart 2022 - Er was een jaarlijkse traditie om op de dinsdag in de Stille of Goede week een rondgang te maken langs de 14 kruiswegstaties aan de buitenmuur rond de tuin van het Carmelitessenklooster in Zenderen. En daarna was er dan een kort afsluitend samenzijn met gebed en zang in de kapel van het klooster.

Een aantal keren mocht ik er aan meewerken, en die ervaringen bewaar ik in mijn hart. Het samenwerken met pater Edgar Koning, prior van de Karmelieten, was heel fijn. We zouden in 2020 ook weer samenwerken. Maar de eerste lockdown kwam, dus de bijeenkomst kon niet doorgaan. En Edgar ontviel ons, gestorven aan corona. Dat was een zware slag voor velen.

Het samenwerken met de zusters Carmelitessen, in het bijzonder zr. Josephine de Jong, was me ook heel dierbaar. Maar de zusters verlieten begin 2020 het klooster en de kapel werd gesloten, een nog steeds voelbaar gemis. We maakten een ‘digitale kruisweg’: de beelden van de staties, de teksten in beeld en muziek van Arvo Pärt daaronder: ‘Fratres’, broeders, een eerbetoon aan Edgar Koning.

Vorig jaar hebben we een rondgang gemaakt zonder publiek. Het werd een opname waarin ik samen met Jan Cuppen de gebedsteksten mocht uitspreken. In de opname werd muziek gemonteerd.

En toen kwam een tijdje geleden de vraag: wat gaan we dit jaar doen? En daar kwam een aanbod binnen, via de voorzitter van ons pastoresconvent, collega Carla Borgers. Kerkmusicus Jan Marten de Vries meldde dat hij een programma in de aanbieding heeft, waarbij je een rondgang kunt maken langs 14 hedendaagse verbeeldingen van de kruisweg. Daarbij klinkt livemuziek van piano en cello. Wij (pastores en Raad van Kerken) werden enthousiast en gingen op het aanbod in.

'Veertien nieuwe schilderijen door Nederlandse kunstenaars.

Veertien nieuwe muziekstukken bij de kruiswegstaties.

Loop het verhaal van het lijden mee, van beeld naar beeld.

Luister, kijk, beleef.

Weer is het oorlog in Europa.
Weer worden mensen gedood of verwond.
Het lijdensverhaal van Jezus van Nazareth
is ook een verhaal van nu, van ons allemaal'.

Wij nodigen u en jou van harte uit om deze bijzondere ‘Kreuzweg’ te beleven in de Oude Kerk in Borne op dinsdag 12 april 2022. ‘Kreuzweg’ begint met een inleiding in de Potkaamp (naast de Oude Kerk), daarna gaan we naar de kerk voor de rondgang. Er zijn twee rondgangen gepland: ’s middags van 15.00 tot 16.45 uur (Potkaamp open vanaf 14.30 uur) en ’s avonds van 20.00 tot 21.45 uur (Potkaamp open vanaf 19.30 uur). We vragen geen toegangsprijs, maar bevelen wel van harte een vrije gift aan. Graag wel vooraf aanmelden via kreuzweg2022@gmail.com.

De solidariteit van de lijdende Jezus met hen die zwaar te lijden hebben, raakt me altijd weer. Die diepe bewogenheid met hen die in oorlogsgeweld leven, honger lijden, op de vlucht zijn. Die intense liefde voor hen die pijn hebben, ernstig ziek zijn, angsten doorstaan. Die liefde van God die zichtbaar en tastbaar geworden is in Hem die Zelf die weg van het lijden is gegaan.

ds. Johan Meijer

De Russen en ik...

23 maart 2022 - Het is eind jaren 50, begin jaren zestig dat ik voor het eerst hoor van 'de Russen'. In het verre Amerika is een land dat niet echt wil samenwerken met de grote Verenigde Staten Amerika en dan gaan de Russen zich met Cuba bemoeien. Op de lagere school, ik denk dat ik in de vijfde klas zit, wordt gesproken over hoe we ons kunnen verdedigen bij een aanval door de Russen. Je kan ze niet zien, maar met een atoombom kunnen ze ons wel raken. Niet kijken naar de plek waar de bom valt en je afschermen met krantenpapier. Liggend onder je schoolbank!

Weer een aantal jaren later is er de inval in Tsjechoslowakije, Praag 1968. Het is voor mij, 16-jarige, iets van toch wel ver weg, achter het IJzeren Gordijn. Weer zijn het 'de Russen'. In 1972 ga ik als Pabo-student, samen met een groep jongeren uit toen nog West-Duitsland naar West-Berlijn. We passeren het IJzeren Gordijn en bezoeken ook Oost-Berlijn. Ik ben onder de indruk van de jonge Oost-Duitse Vopo’s, jonger dan ikzelf, met die grote geweren, de staalharde blik en de verbeten stem. De enige Rus die ik zie staat bij checkpoint Charlie. Ook dan valt me op dat deze soldaat zoveel macht en arrogantie uitstraalt. Ik krijg er koude rillingen van.

Eind jaren 70 maken we een rondreis door Polen, we passeren het Oost-Duitse Gordijn en het Poolse Gordijn. Beide zijn van ijzer, al zijn ze voor mijn gevoel anders. Ook nu weer staan er soldaten, met of zonder strepen of sterren de mensen te controleren. De macht van het geweer, de autoriteit, aangestuurd door iemand die nog machtiger is. In 1989 ben ik getuige, via de televisie, van de val van de Berlijnse Muur. De muur valt, de vrijheid voor heel veel mensen lonkt en ik verbaas me over al die soldaten, die nu ineens veranderd zijn in medemensen. Het lijkt alsof, althans in Europa, de vrede zich langzaamaan over vele landen verspreid heeft. Maar niet over alle landen!

Zie ik, zien wij wat de grote bazen, en dan vooral wat militairen wel of niet doen? Begin van deze eeuw zijn er veel mensen die liever een Rus in de tuin hebben dan een kruisraket. De Russen doen wel mee, doen niet mee, zijn er gedeeltelijk bij betrokken om de Europese vrede steeds verder te verspreiden. Er gaan jaren voorbij en op 24 februari, nu drie weken geleden, beginnen de Russen met de inval in Oekraïne. Het is oorlog! De strijdkrachten trekken op. De inwoners van Oekraïne zijn overrompeld, maar hopelijk niet verloren. Ik ben verbijsterd en toch ook niet weer verbaasd. Hoe kan het dat 'de Russen' zo te werk, nee te keer gaan? Ik kan niet anders concluderen dat wanneer ‘de machthebbers’ (inclusief een Patriarch in geheime dienst) bepalen wat de waarheid is, dat ‘de mensen’ kanonnenvoer worden.

De Russen? Ik heb ze nooit echt ontmoet, maar ik denk dat het overgrote merendeel 'gewoon wil leven'. Zoals ook de Oekraïners dat willen! En dat terwijl hun leven, hun have en goed nu, in opdracht van nog geen handvol machthebbers, door strijdkrachten voorgoed vernietigd wordt. De Russen, de Oekraïners, de mensen willen geen oorlogsstrijd maar vrede, en niet alleen in hun eigen achtertuin. Einstein zei: 'Vrede kan niet bewaard worden door middel van strijdkracht. Het kan alleen bereikt worden door middel van ons verstand'.

Heer, geef wijsheid.

Jan Morsink

verbonden met De Zwanenhofviering en de Theresiagemeenschap Borne