Eerste Indië-herdenking in Borne

Voor het eerst is in Borne een Indië-herdenking gehouden. Op 15 augustus stond burgemeester Jan Pierik bij het Centraal Monument stil bij het leed tijdens de oorlog in Nederlands-Indië en de gewelddadige periode daarna. Met deze plechtigheid kreeg een deel van de Nederlandse oorlogsgeschiedenis, dat lokaal nog niet eerder officieel was herdacht, voor het eerst een plaats in Borne.

Herdenking in historisch perspectief

Op 5 mei viert Nederland Bevrijdingsdag, maar voor het hele Koninkrijk der Nederlanden kwam de bevrijding pas maanden later. Op 15 augustus – dit jaar 80 jaar geleden – capituleerde Japan, waarmee een einde kwam aan de Japanse overheersing van Nederlands-Indië en de Tweede Wereldoorlog officieel voorbij was.
 

Lange tijd bleef de oorlog in Zuidoost-Azië relatief onderbelicht. Pas in 1988 werd voor het eerst een landelijke Indië-herdenking gehouden, in Den Haag, ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië en de periode direct daarna.
 

Na de oorlog was er in Nederland weinig ruimte voor dit deel van de geschiedenis. Indië was ver weg. Er was gestreden tegen een andere vijand en in Nederland had men een eigen oorlog te verwerken. De circa 300.000 repatrianten uit de voormalige kolonie leerden vooral te zwijgen over hun ervaringen en probeerden zich zo snel mogelijk aan te passen aan hun nieuwe leven. De laatste jaren groeit de aandacht voor deze geschiedenis, mede door de inzet van tweede en derde generaties. Zij kennen de impact van de oorlog uit familieverhalen of willen juist antwoorden op onbeantwoorde vragen. Hun doel: het vergroten van kennis en het bewijzen van eer aan het leed dat zoveel mensen hebben doorstaan.
 

Eerste Indië-herdenking in Borne

Naast landelijke plechtigheden ontstaan er steeds meer lokale Indië-herdenkingen. Dit jaar vond de eerste herdenking in Borne plaats. Burgemeester Jan Pierik legde bij het Centraal Monument een krans voor de slachtoffers van de oorlog in Nederlands-Indië.
 

“We hebben dit jubileumjaar veel aandacht besteed aan de persoonlijke verhalen van Bornenaren tijdens de oorlog tegen de Duitsers. Maar ook de strijd in het Verre Oosten bracht leed bij Bornse families,” zei Pierik. Hij noemde onder anderen Frits Poelakker, omgekomen bij de Slag op de Javazee, de broers Groothengel, geëxecuteerd door de Japanners, en Henk Benschop, vier jaar geïnterneerd in een Jappenkamp.
 

Pierik beperkte zijn woorden niet tot 15 augustus 1945. “In Europa was het duidelijk: de strijd was ten einde. Maar in Nederlands-Indië begon direct een nieuwe fase: de strijd om de onafhankelijkheid. Er volgde een gewelddadige periode waarbij ook Bornenaren betrokken waren, zoals de dienstplichtige Frans Timmerman en de KNIL-militairen Nikijuluw en Pattimahu.” Volgens Pierik zijn dit voorbeelden van oorlogsleed, geen volledige opsomming. “Als je je erin verdiept, ontdek je meer raakvlakken met Borne dan je zou verwachten.”

Van Borne naar Enschede

Na de plechtigheid in Borne reisde burgemeester Pierik naar Enschede, waar sinds 1960 jaarlijks een grote Indië-herdenking wordt gehouden. Daarmee is Enschede een van de plaatsen met de langste herdenkingstraditie in Nederland. (AJ/KDS)