Een hechte vriendschap, een bijzonder cadeau

Ze behoorden tot de pioniers van het damesvoetbal bij NEO. Tonnie de Boer (links op de foto) was er vanaf het begin in 1975 bij, Marjo van Duist sloot zich een jaar later aan. Ze speelden met veel plezier in het team dat een echte vriendinnenclub werd. Tussen Marjo en Tonnie, die beiden op links hun plek hadden, ontstond een hele hechte vriendschap. Ieder jubileum werd gevierd, de vriendschap werd gekoesterd. Ze trokken veel samen op, ook buiten de voetbal waar hun gezamenlijke passie bleef liggen.

Maar met de gezondheid van Marjo ging het niet goed. Ze had last van extreme vermoeidheid en kreeg steeds meer beperkingen. Uiteindelijk werd drie jaar geleden ontdekt dat ze nierfalen had. Haar nierfunctie bleek toen nog maar 19 procent te zijn. Dialyse volgde en eigenlijk was er maar één mogelijke oplossing: niertransplantatie.

De beslissing van Tonnie

“Ik miste m’n vriendin en maatje”, vertelt Tonnie. “Op een gegeven moment hoorde ik dat het beste was om een levende donor te vinden.” De gedachte speelde om als vriendin Marjo één van haar nieren te geven. “In m’n hart zei ik ‘ja’.” Ze dacht er toch lang over na. “Als ik zeg dat ik het doe en de mogelijkheid bestaat, dan kom ik er ook niet meer op terug. Dat zou ik niet over m’n hart kunnen verkrijgen.” Ze werd best heen en weer geslingerd tussen emoties, vertelt in dat proces gehuild te hebben en in paniek geraakt te zijn. Maar vervolgens hakte ze de knoop door en besloot aan Marjo een nier af te staan.

“Ik weet nog precies waar ze het vertelde”, zegt Marjo. “Het was heel mooi. Ze sloeg een arm om me heen en zei: ‘wat zou je er van vinden als ik jou een nier zou schenken?’ Ik krijg nog tranen in m’n ogen als ik er aan denk! ‘Weet je dat wel zeker?’, vroeg ik.” Tonnie was echter vastberaden niet op haar beslissing terug te komen en het proces kon beginnen.

Geen match, of toch wel?

Er volgde een bloedonderzoek om te kijken of er een ‘match’ was en het medisch gezien mogelijk zou zijn. De uitslag was een enorme domper, er was geen match! Bij een ‘transplantatie door de bloedgroep heen’ zou Marjo een zware behandeling moeten ondergaan om haar bloed schoon te maken van antistoffen die ze tegen het bloed van Tonnie had. De specialisten durfden het niet aan. Het ging niet door! Voor Marjo bleef er niets anders over dan op de transplantatiewachtlijst te komen en te hopen op een donornier van een ander.

Daarvoor moest ze opnieuw gekeurd worden, dit keer in Groningen. Daar bleken de artsen anders te denken over het eerdere plan om van Tonnie een nier te krijgen. “De kans van slagen is veel groter bij een levende donor. Ze zeiden dat we beter daarmee door konden gaan.” Marjo vertelde het aan Tonnie. “Dat vond ik wel heel moeilijk. Zou ze er nog wel achter staan?” Door omstandigheden kwam het Tonnie op dat moment even niet goed uit, maar ze bleef bij haar beslissing. In november van 2016 bezochten ze samen een informatieavond over niertransplantatie en kort daarna werd alles in gang gezet.

De aanloop naar de operatie

Eerst moest er iets met die antistoffen van Marjo gebeuren. In Groningen werd opnieuw getest. “Toen bleek dat ik helemaal geen antistoffen tegen het bloed van Tonnie had! Dat was wel een hele bijzondere uitslag!” Tonnie kon daarna voor een tweedaags onderzoek en testen naar Groningen. Ook bij vervolgonderzoek bleken alle seinen op groen te staan. In september 2017 wisten Marjo en Tonnie dat ze eind januari onder het mes zouden gaan.

Marjo zegt het aftellen zo ver mogelijk weggestopt te hebben. Er kon tenslotte nog van alles gebeuren. Eén van hen zou de griep kunnen krijgen bijvoorbeeld en dan zou het allemaal weer niet doorgaan. Tonnie had er wonderlijk genoeg helemaal geen last van. Sterker nog: de dag voor de operatie had ze haar zinnen nog gezet op een avondje uit in Groningen met het gezin van Marjo en een meegereisde gezamenlijke vriendin. Ze was teleurgesteld dat het niet mocht van het ziekenhuis. Van zenuwen totaal geen sprake bij de nuchtere Tonnie.

Emoties

Op 23 januari ging eerst Tonnie de operatiekamer in. De artsen kwamen Marjo vertellen dat de operatie goed was gegaan en vervolgens werd ze ook de OK ingereden en geopereerd door hetzelfde team. Toen Tonnie terug was op de kamer kreeg Marjo’s man een telefoontje van de chirurg dat de operatie geslaagd was. “Toen begon ik te janken en iedereen jankte met me mee.” Marjo, die op een andere kamer in het ziekenhuis lag, belde zodra het kon Tonnie. “Eigenlijk best nuchter.” Ook toen de vrouwen elkaar de volgende dag in levende lijve zagen bleven de heftige emoties nog uit.

Tonnie mocht naar huis en ook de familie van Marjo vertrok. “Toen ik alleen was begon het. Janken, janken, janken!”, beschrijft Marjo. En ook bij Tonnie kwamen toen pas de emoties. “Het huis was vol met slingers, bloemen en kaarten. Er zijn zoveel mensen geweest die hebben meegeleefd. Toen kreeg ik het helemaal te kwaad.” Een paar dagen later mocht ook Marjo naar huis. Die avond speelde FCTwente en Tonnie werd opgehaald om samen naar de wedstrijd op TV te kijken. Voor het eerst weer samen, heel toepasselijk met als aanleiding het voetbal.

‘Een wonder’

Een maand later kijken beide vrouwen terug op een spannende en heftige periode. De nierfunctie van Marjo is terug op 65 procent. Ze merkt het verschil en heeft veel meer energie. Tonnie zegt niets te merken van het missen van een nier en is goed herstellende van de operatie. Allebei natuurlijk super blij dat de transplantatie zo goed is verlopen. “Het is toch wonderlijk dat zo’n transplantatieteam mijn nier eruit haalt, ’s middags bij Marjo er weer in zet en dat die nier gewoon weer werkt? Het is en blijft een wonder.”

Niertransplantatie van een levende donor komt wel vaker voor. Meestal van een familielid van de patiënt. Dat een vriendin dit offer wil brengen is bijzonder. “Ik denk niet dat ik ooit iets terug kan doen. Ik ben haar m’n hele leven dankbaar.” Volgens Tonnie hoeft dat helemaal niet. Zij heeft haar maatje weer terug, om samen weer van het voetbal en het leven in het algemeen te genieten.

Ze hebben de recente discussie rondom de donorwet gevolgd. “Ik reageer bijna nooit, maar laatst heb ik op Facebook wel een reactie gegeven op iemand die zei geen donorcodicil te willen. Hoe zou je reageren als je zelf wat hebt? Wat doe je dan?” Ook Tonnie heeft de discussies soms met verbazing gevolgd. “Ik ben het levende bewijs van hoe het kan zijn. Hoe jammer is het als je organen verbrand worden of begraven terwijl je er levens mee kunt redden? En dan denk ik: als je toch hersendood bent hoef je niet eens te herstellen van een operatie!” (AJ)