De financiële positie van Borne - 3
BEVINDINGEN EN CONCLUSIES

De financiële positie van Borne - 3

De gemeente Borne heeft in 2019 een verlies van vier miljoen moeten neerschrijven. De verwachting is bovendien dat ook het lopende jaar een miljoenentekort zal laten zien. Dit betekent dat er ingrijpende maatregelen genomen moeten gaan worden om het hoofd boven water te houden. Het Borns Onderzoek Platform (BOP) probeert in aanloop naar de ongetwijfeld vele overlegrondes die nog zullen volgen de vinger op de zere plek te leggen door diep in de cijfers te duiken, experts te raadplegen en vergelijkingen te maken met soortgelijke gemeenten. Vandaag deel 3: een verkenning van de cijfers in de achterliggende jaren, waar mogelijk aangevuld met conclusies en aanbevelingen.

 

Voor deze verkenning, die zich richtte op de jaarrekeningen 2017 t/m 2019, de meerjarenbegroting 2020-2023 én de accountantsverslagen, maakte het BOP-team gebruik van de expertise van Jan Badenhop, jarenlang werkzaam geweest bij Deloitte en daarna zelfstandig verder gegaan binnen Blinq, én Nico Busger op Vollenbroek, destijds financieel adviseur voor het college van bestuur van de Universiteit Twente en onder andere belast met de begrotingszaken.

 

‘Te weinig begrotingsdiscipline’

Volgens het onderzoeksteam leveren al deze gegevens een beeld op van een sterk verslechterende financiële positie, waarin de begrotingen tekorten laten zien die gedekt worden door onttrekkingen aan reserves. De realisatie pakt nog slechter uit: ook de werkelijke tekorten moeten uit de reserves worden gedekt. De grote afwijkingen tussen realisatie en geactualiseerde begrotingen laten zien dat er te weinig begrotingsdiscipline is. Verder is de gemeente tot 2020 niet in staat gebleken aan de rechtmatigheidseisen te voldoen. Ook de aanbevelingen voor door te voeren verbeteringen bleven liggen. En bovendien lijken de doorgevoerde bezuinigingen in een aantal gevallen in strijd met de ontwikkeling van de werkelijkheid.

 

Harde conclusies. De onderzoekers pleiten er dan ook voor om de door de accountant voorgestelde maatregelen versneld door te voeren en nader onderzoek te doen naar de hardheid en onderbouwing van de voorgestelde bezuinigingen. Bovendien is het wenselijk een vast format van baten en lasten per hoofdtaakveld te gebruiken zoals door het ministerie van Binnenlandse Zaken voorgeschreven, waarbij incidentele baten en lasten en reserves afzonderlijk zichtbaar moeten zijn. Het vergroot de transparantie en versterkt de mogelijkheid van sturing door de raad. Nu werkt de gemeente bij de meerjarenbegroting met een overzicht van saldi per programma en dat is zeer ondoorzichtig.

 

Oorzaken

Inzoomend op de afgelopen jaren blijken er diverse oorzaken aan de ontsporing ten grondslag te liggen. Zo zijn onder ‘Fysieke bedrijfsinfrastructuur’ in 2018 1,4 miljoen (en in 2019 0,5 miljoen) baten verantwoord. Vermoedelijk uit grondexploitatie van bedrijventerreinen. Dit lijken incidentele baten te zijn, want per saldo zijn er lasten geraamd. Om dit te kunnen nagaan ontbreekt nu nog de nodige informatie. Verder maakt het aandeel ‘Sociaal domein’ inmiddels de helft van de totale uitgaven uit. De werkelijke kosten liggen elk jaar hoger dan in de begroting voorzien. De grondverkopen zijn in 2019 ingestort en hebben daarmee voor circa 1 miljoen een nadelig effect op het resultaat. “Overigens wordt op dit onderdeel niet erg realistisch begroot”, aldus de onderzoekers. Ook de accountant laat zich kritisch uit over de kwaliteit van de grondexploitaties.

 

De post ‘overhead’ ten slotte vertoont structureel een forse overschrijding, elk jaar zo’n 0,6 miljoen. In 2019 werd deze post nog eens verhoogd met 0,5 miljoen vanwege een verplichte aanpassing van de voorziening voor pensioenen van wethouders. Opvallend is ook de hoge inhuur. In 2019 werden er voor 3,6 miljoen externe bureaus en medewerkers ingevlogen.

 

Ook de accountant is niet mals in zijn oordeel. Naast de opmerkingen over rechtmatigheid worden in het Sociaal domein onzekerheden geconstateerd, terwijl de gemeente geen aanvullende controles uitvoert. Verder benoemt hij onder meer dat de verbeteringen voor de ‘Basis op orde’ niet voortvarend worden opgepakt, dat er al twee jaar forse overschrijdingen zijn op investeringskredieten en dat de nadelige saldi explosief groeien. Het eigen vermogen is in drie jaar tijd met 7,5 miljoen afgenomen. Samenvattend: te weinig begrotingsdiscipline, geconstateerde problemen zijn niet of niet voldoende opgepakt en door de grote tekorten slinkt de reservepositie snel, waardoor de gemeente in de problemen komt.

 

De jaren 2020-2023

Als we de focus ten slotte richten op de komende jaren, dan blijkt er in de meerjarenbegroting 2020-2023 een aantal ombuigingen verwerkt. Opvallend daarin zijn de forse bezuinigingen, waarvan de hardheid nader onderzocht zou moeten worden. Daarnaast is er een groot bedrag uitgetrokken voor (waarschijnlijk) nieuw beleid. Per saldo komt de gemeente over de gehele periode tot 2024 nog steeds 2 miljoen tekort. Echter, rekening houdend met de verhoging OZB wordt het tekort omgezet in een verwacht voordelig saldo. De verwachte meeropbrengst is groter dan het tekort van 2 miljoen.

 

In een reactie op onze bevindingen gaf Arno Spekschoor, wethouder Financiën, BOP de complimenten voor het uitzoekwerk en zegt de conclusies in grote lijnen te kunnen onderschrijven. Ook volgens Spekschoor is er op verschillende terreinen 'veel werk aan de winkel'.

 

Volgende week gaat het college nader in gesprek met de gemeenteraad over maatregelen die genomen moeten worden om de financiële situatie beter in balans te krijgen. De verwachting is dat er ingrijpende keuzes gemaakt zullen worden om het schip te keren.

 

Een uitvoerige verslaglegging vindt u in onze special BOP-onderzoek.

 

© BorneBoeit. Op onze artikelen en beeldmateriaal rust copyright.
Voor meer informatie raadpleeg de spelregels.

Deel
De link is gekopieerd naar het klembord!
reageren op deze pagina
Gerard Schuurhof — 31 aug 2020
Alleen kunststof kozijnen....of staat er nog meer buiten de lijntjes...als het in de begroting staat geven we het gewoon uit...en als het er niet in staat ook...
Graaf — 31 aug 2020
Zijn de splinternieuwe kunststof kozijnen, die vlak voor het definitief sluiten van het AZC, nog snel geplaatst werden ,hierin ook al opgenomen?
Gerard Schuurhof — 31 aug 2020
We zouden bij elke gemeente een dergelijk onderzoek moeten doen het geld van de burger gaat in deze gesubsidieerde speeltuinen gewoon door het putje
Lichtgeel hesje — 30 aug 2020
Citaat BB 28/8/20: "Per saldo komt de gemeente over de gehele periode tot 2024 nog steeds 2 miljoen tekort. Echter, rekening houdend met de verhoging OZB wordt het tekort omgezet in een verwacht voordelig saldo. De verwachte meeropbrengst is groter dan het tekort van 2 miljoen." Citaat 8/3/20 TC gesprek met de vertrekkende Wethouder Financiën: "Mensen dachten dat de ozb-verhoging diende om de begroting sluitend te maken, maar dat geld gaat naar het nieuwe Wooldrik, een enorm project met onder meer twee nieuwe scholen". Wie houdt hier wie nu voor de gek? Overigens staat in ditzelfde interview dat een wethouder politiek heel nadrukkelijk aanwezig is en zelfs elke vijf weken door de gemeenteraad naar huis kan worden gestuurd. Wie pakt er binnen de Bornse Raad deze handschoen op, gezien het vertoonde financiële wanbeleid in de afgelopen jaren door de twee nog zittende Wethouders? Onder financiële curatele-stelling van deze functionarissen is het minste wat men van deze Raad mag verwachten!
henk — 29 aug 2020
Het lijkt er op dat de verantwoordelijken met de Noorderzon zijn vertrokken. Burgemeester als eerste en vervolgens de gemeentesecretaris en de financiële man. Kan dat zomaar? En kan men zo weer het "werk" voortzetten in een andere gemeente?
Jos Kok — 29 aug 2020
Verbaas u niet, verwonder u slechts!
Dit pleit er toch des te meer voor om op belangrijke posten kwalitatief capabele mensen te zetten en de controle aan te scherpen.
Lichtgeel hesje — 29 aug 2020
Nog maar eentje: BB 10/10/17: "Het was een Begrotingsraad zonder al te veel spektakel maandagavond. Er ligt een SLUITENDE MEERjarenbegroting, er zijn geen bezuinigingen nodig en er is zelfs ruimte voor nieuw beleid." BB 27/9/18 (dus nog geen jaar later): "Uit de meerjarenbegroting 2019-2022 blijkt dat er het komende jaar nauwelijks ruimte is om de ambities in het raads- en coalitieakkoord waar te maken. Voor 2019 wordt een tekort voorzien van een half miljoen, dat echter wel incidenteel gedekt kan worden uit de reserve. Ook de jaren erna houdt het allemaal niet over en zullen er keuzes gemaakt moeten worden, prioriteiten gesteld moeten worden, plannen wellicht voorlopig niet uitgevoerd worden dan wel gefaseerd ter hand genomen.". Nog geen 2 jaar later blijkt het helemaal een financiële bende te zijn binnen politiek Borne, ook in de afgelopen jaren! Waar blijft de publieke verantwoording voor dit wanbeleid door zowel College als Raad naar de inwoners van Borne toe??
Lichtgeel hesje — 29 aug 2020
Uit de zin "in een reactie - te kunnen onderschrijven" kan slechts de conclusie worden getrokken dat de BOP-conclusies al vôôr dit onderzoek bekend zijn geweest binnen politiek Borne, maar men hierover heeft gezwegen! In BB van 20/11/19 staat dat verhoging van de OZB voor 2020 e.v. nodig is om ambities uit het raads- en coalitieakkoord te kunnen verwezenlijken! Op 3/9/19 zegt de inmiddels vertrokken Wethouder Financiën in de informatiebijeenkomst van het College naar de Raad echter het volgende: "Oude uitspraken van de Raad: We gaan GEEN OZB-verhoging doen om de begroting sluitend te krijgen". Per saldo komt de gemeente over de gehele periode tot 2024 nog steeds 2 miljoen tekort. Echter, rekening houdend met de verhoging OZB wordt het tekort omgezet in een verwacht voordelig saldo. De OZB wordt dus wederom gebruikt als sluitpost voor de begroting, maw de eigen-woning bezitter is weer de melkkoe voor het financieren van de diverse absurde uitspattingen van dit College c.q. deze Raad!!
Nico — 28 aug 2020
Voor 3,6 miljoen aan adviseurs en inhuur... in één jaar.... je broek zakt ervan af.... ALLEMAAL gemeenschapsgeld. Wat is er voor dit astronomische bedrag gepresteerd eigenlijk of blijken die afspraken niet omschreven?
Ron Hartman — 28 aug 2020
Wat te verwachten was is dat de cijfers over 5 jaar, ook niet over de laatste 3 jaar, goed gepresenteerd zijn. Dat is ook ondoenlijk, omdat elk jaar andere benamingen zijn gebruikt voor programma's en de inhoud daarvan. Jammer dat de onderzoeker de vervuiling die gehanteerd wordt door de gemeente van primitieve, actuele en gerealiseerde bedragen, niet heeft teruggebracht tot eenduidige exploitatiecijfers in 3 kolommen naast elkaar van de W/V rekeningen van de afgelopen 3 jaar. DAT zou een nog veel onthutsender beeld opleveren. Ik snap het op zich wel, want het lijkt de betrokkenen in de afgelopen jaren vooral te doen geweest om dikke mist op te trekken. Totale incompetentie of fraude? Het makkelijkst zou zijn om maar niet van fraude uit te gaan en dus van breedschalige incompetentie aan de top. Laat DAAR dan ook de uittocht verder gaan na de vluchters van het afgelopen jaar. De ontstane schade zal toch echt in de reserves voor prestigeprojecten moeten worden geboekt.

Groen licht voor de Vloedbeltverbinding

Woensdag stemde Provinciale Staten in grote meerderheid voor het vaststellen van het Provinciaal...
27-03-2024

Lente: met een gevoel van zekerheid er weer op uit

ADVERTORIAL. Het is lente en het kriebelt weer. Zo ook voor John (echte naam bij redactie...
21-03-2024

Plaatje wordt weer compleet

Het Witte Huis aan de Grotestraat is een van de meest markante gebouwen in Borne. Hier woonde...
20-03-2024

Smartfloor meet risico om te vallen

“Een enkelband … Dat ik dat op mijn leeftijd nog mag meemaken”, grapte de...
13-03-2024

Chaos aan de Oonksweg

Sinds maandag voerde Enexis reguliere werkzaamheden uit aan de Oonksweg. Daarvoor was een...
01-03-2024

Stichting zoekt onderdak voor vluchtelingen

Afgelopen zaterdag was het precies twee jaar geleden dat de oorlog uitbrak in Oekraïne. Al...
29-02-2024