Rondje langs het cultureel erfgoed
EERSTE MONUMENTENRUN VERBINDT CULTUUR EN SPORT OP MONUMENTENDAG

Rondje langs het cultureel erfgoed

Wederom is er in deze coronatijd een creatieve oplossing gevonden om cultuur onder de aandacht te brengen. Dit jaar worden monumenten in de oude kern van het dorp en die in het buitengebied, voor de enthousiaste sportieveling, middels een hardlooproute verbonden. Voor zo’n 30 recreatieve hardlopers was het een nieuwe manier om van het landschap en ons cultureel erfgoed te genieten. Zonder een wedstrijdelement. De opzet is om sport en cultuur met elkaar in contact te brengen. Een initiatief van Eleon de Haas, cultuurmakelaar, in samenspraak met de Heemkundevereniging, Fit met Passie, een sportcoach en een gemeenteambtenaar. Voor de niet-hardlopers en liefhebbers van cultureel erfgoed valt, in eigen tempo, ook op diverse plekken in en aan de rand van de dorpen veel te ontdekken.

 

Leermonument

De titel van de landelijke monumentendag is ‘leermonument’. Van elke monument kun je wel wat leren! Meer dan anders ligt de nadruk op beleving bij en in het monument. Het thema sluit aan bij die van de Europese monumentendagen: : ‘Heritage and Education’. Voor het derde jaar zijn er speciaal voor kinderen escaperooms ingericht. Op een speelse wijze maken kinderen kennis met historische panden en hun vroegere functie. Dit jaar staan ze in Restaurant Dorset, Bussemakerhuis en bij het Spanjaardgemaal.

 

Startschot

Het Bussemakerhuis, monument en museum, is het podium voor de start en finish van de dag. Wethouder Martin Velten, geen actieve hardloper maar wel mountainbiker, benadrukt dat de gemeente mede mensen wil enthousiasmeren voor cultuur. Een verbinding tussen sport en cultuur kan dat bewerkstelligen. Met luid getoeter opent de wethouder de dag en valt het startsein voor de loop. In kleine groepen, met inachtneming van de anderhalve meter maatregel, schieten de lopers uit de startblokken. Om vervolgens na tien meter voor de Bornse Synagoge te stoppen. Het eerste monument wordt door de gids toegelicht.

 

Spanjaardgemaal opent na 40 jaar deur voor publiek

Aan de Piepersveldweg staat een uit 1916 gedateerd monument: het Spanjaardgemaal. Ooit gebouwd in opdracht van Jacob Spanjaard, die de bijnaam ‘God van Borne’ kreeg. Water was nodig voor de textielindustrie. Peter Welles, vrijwilliger bij de Stichting Spanjaardgemaal, neemt de bezoeker mee in het ‘Verhaal van Spanjaard’. En voor het eerst in 40 jaar gaat ook de deur voor het publiek open. Velen vroegen zich al jaren af wat er zich achter die deur bevond. In het voorjaar is de ruimte schoongemaakt en is er asbest verwijderd.

 

Maar het monument is niet af. Welles: ”Water was belangrijk voor de textielindustrie en Borne. Er liep een pijpleiding naar het Oude Badhuis en naar de kleigaten. Wij hebben plannen om het gemaal en de omgeving, met name de vijvers, op te knappen en het monument in ere te herstellen. Wethouder Velten wordt enthousiast:” Ik zou graag water in Borne terug willen brengen. Denk aan het gebied rond het Kulturhus. Er zou een verbinding met vijvers op de Bornsche Maten ontwikkeld kunnen worden.” Velten nodigt de Stichting Spanjaardgemaal uit om in samenspraak naar mogelijke plannen te kijken. Welles benadrukt dat in deze tijd van klimaatverandering vijvers, in verband de opslag van water, een belangrijke functie hebben. Ook het Waterschap staat positief in de planontwikkeling van de vijvers bij het Spanjaardgemaal.

 

Spookhuis, Spookhuus, Spookhoes

John Pisano, bestuurslid van Stichting Theater Cultuur Hertme, moet er aan te pas komen om duidelijkheid te geven over de naamvoering van het monument. “Het gebouw, uit 1580 heet ‘Spookhoes’. Het oudste spanbeen dateert uit 1492.” Voor het eerst is het monument ’t Oude Groothuijs, zoals het Spookhoes eigenlijk heet, in het programma van Open Monumentendag opgenomen. Het bouwwerk was sterk in verval geraakt. Het is afgebroken, verplaatst en opgebouwd.

 

Dit project werd mede mogelijk gemaakt door verschillende subsidies, zoals LEADER Zuidwest Twente en bijdragen uit fondsen, onder andere Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling. Gerrit Rikkink, werkt als vrijwilliger aan de aanleg van de elektra in het gebouw. “We werken met meerdere vrijwilligers en sponsoren aan de laatste klussen in het erfgoed. Ieder heeft zijn ding, zo is Theo Blenke onze bouwbegeleider. Nee, op dit moment is het Spookhoes nog niet open voor publiek. We streven er naar om op 10 oktober het monument officieel te openen.” Het Spookhuis heeft vroeger gediend als schuilkerk voor de katholieken. Katholieke gelovigen mochten in die tijd niet meer in het openbaar hun religie belijden. Dus gebeurde het in beslotenheid. Het Spookhuis dankt zijn naam aan de ‘witte wieven’. Wieven die zich als spook verkleedden om pottenkijkers en indringers angst aan te jagen en zodoende op afstand te houden.

 

De hardlopers rusten uit met een verfrissing op de helft van de elf kilometer route. Henriëtte van Dorp woont sinds kort in Hengelo. Ze trimt meestal in deze omgeving van Borne. “Ik las over deze run. Ik werd nieuwsgierig naar de verhalen achter de plekken waar ik zo vaak langs ren. Borne is echt oud. Wat dat betreft interessanter dan Hengelo.” Johan Lemenkuil is verrast dat hij nieuwe weggetjes heeft ontdekt. “Ik woon al vele jaren in Borne, maar ik heb weer wat ontdekt. Leuk om al die wetenswaardigheden over de plekjes te horen. De route heb ik vastgelegd. Ik ga deze met Trimbos nog een keertje lopen.”

 

Oude Kerk

En voor wie het allemaal rustig aan wilde doen was er een concert te beluisteren. In de fraai gerestaureerde Oude Kerk, in het hartje van Oud Borne, speelt met veel overgave de plaatselijke organist Jan Braakman. Op een uit 1841 door J.H. Holtgräve gebouwd orgel. In een afwisselend programma met werken van onder meer Bach en Mozart vullen de tonen de onlangs herstelde kerk. Voor velen was dit een mooie aanleiding om ook de pas gerestaureerde muurschilderingen te bewonderen.

 

En wie al dit bijzondere cultureel erfgoed vandaag heeft gemist kan de uitdaging oppakken om zelf op zoek te gaan. (YD/RH/AJ)

 

reageren op deze pagina
Johan Leeuwenkuijl — 13 sep 2020
Verrassend hoeveel monumenten en oude boerenerven er zijn in Borne en z'n prachtige directe omgeving. Bij elke stop werd met veel passie iets over het verleden verteld. Door de trotse bewoner, beheerder of door Henk Passies van 'Fit met passie'. Hij slaagde erin om al die monumenten in een 11 km wandelroute op te nemen. Vandaag die route waar mogelijk en toegestaan opnieuw gefietst. Voor herhaling vatbaar dit initiatief.

Monumentendag 2020

© BorneBoeit. Op onze artikelen en beeldmateriaal rust copyright.
Voor meer informatie raadpleeg de spelregels.

Deel
De link is gekopieerd naar het klembord!

Nieuwe fase voor Méér Muziek in de Klas

Sinds enkele jaren wordt er in Borne keihard gewerkt aan het geven van nieuwe impulsen aan het...
18-03-2024

Het geheim van de kimono

Acht maanden lang vind je ‘een beetje Japan in Borne’. In het museum Bussemakerhuis,...
09-03-2024

Borne-Nu op de bres voor Koetshuisje

In de voorliggende plannen voor het Huis van Borne is geen plaats meer voor exposities in het...
06-03-2024

NEO verliest van Achilles’12

Achilles’12 startte zaterdagavond sterk in Hengelo en kreeg in de eerste minuten al een...
19-02-2024

Liefde voor het landschap

De schilder Gertjan Scholte-Albers houdt van het buitenleven. Zijn waarnemingen van het Gronings...
16-02-2024

Jong muzikaal viertal organiseert ‘lekker’ feest

De een studeert MBO-podium/evenementen, de ander HBO-rechten en de derde en vierde specialiseren...
08-02-2024