Indrukwekkende en drukbezochte 4 mei-herdenking

De jaarlijkse Dodenherdenking in de gemeente Borne trok dit jaar een groot aantal belangstellenden en kende enkele bijzondere en ontroerende momenten. De herdenking begon met een drukbezochte dienst in de Oude Kerk, waar zelfs extra stoelen moesten worden bijgeplaatst om iedereen een plek te bieden.

Tijdens de dienst bracht het Twents Liturgiekoor onder leiding van Bram van der Beek indrukwekkende muziekstukken ten gehore, waaronder liederen van Huub Oosterhuis. Burgemeester Jan Pierik hield een persoonlijke toespraak waarin hij benadrukte hoe belangrijk het is om lokale verhalen uit de oorlog levend te houden. "Ik werd geraakt door de impact die gebeurtenissen van 80 tot 85 jaar geleden nog steeds hebben op mensen van nu," zei hij. "Verhalen van toen kunnen helpen om toekomstige generaties bewust te maken van de verschrikkingen van onderdrukking en oorlog."

Pierik bedankte ook zijn Duitse ambtgenoot Peter Lüttmann uit Rheine voor zijn aanwezigheid. "Samen bloemen leggen zie ik als een bekrachtiging van vrede en een bevestiging van onze gezamenlijke inzet voor veiligheid en gerechtigheid," aldus de burgemeester van Borne.

'Vergeef ons wat niet te vergeven is'

Voor het eerst sprak burgemeester Peter Lüttmann dit jaar ook zelf tijdens de herdenking. Zijn speech was krachtig en emotioneel. "Als Duitse burgemeester sta ik hier in het besef van de historische verantwoordelijkheid van mijn land. De gruweldaden die van Duits grondgebied en door Duitse daders zijn gepleegd, mogen nooit worden vergeten," zei hij. Zijn woorden eindigden in het Nederlands, wat zichtbaar indruk maakte op de aanwezigen: "Dank u wel voor uw vriendschap en verbondenheid – en vergeef ons wat niet te vergeven is."

Na deze toespraak droeg Eva Atug, winnares van de Bornse voorleeswedstrijd, een ontroerend gedicht voor. Daarna vertrokken de aanwezigen met witte rozen richting het herdenkingsmonument bij Dorset. Bij het monument werd het om 20.00 uur stil. De taptoe klonk, gevolgd door twee minuten stilte. Daarna waren verschillende kransleggingen, waaronder de gezamenlijke van burgemeester Pierik en burgemeester Lüttmann.

Eerste bloemlegging voor slachtoffers in Indonesië

Voor het eerst in de geschiedenis van de herdenking in Borne was er speciale aandacht voor de slachtoffers in Nederlands-Indië tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een belangrijk moment van erkenning, dat gepaard ging met een bloemlegging door Toon Faulhaber en Anke Jonathans – beiden met Indische roots.

De aanleiding voor dit eerbetoon kwam van Anke Jonathans: “Het is een klein gebaar in het grote geheel. Maar juist voor de mensen die het betreft, is het van grote betekenis. Veel Indische Nederlanders hebben jarenlang in stilte geleefd met hun geschiedenis. Dan doet zo’n symbolisch moment veel.”

Toon Faulhaber vertelde dat hij door het initiatief van Anke voor het eerst echt stil stond bij het verhaal van zijn familie. “Wij – Indische Nederlanders – zijn eigenlijk altijd tussen twee werelden in blijven hangen. In Nederlands-Indië waren we geen echte Indonesiërs, en in Nederland voelden we ons ook niet volledig geaccepteerd. Zeker met een kleurtje werd je soms als ‘anders’ gezien. Maar er werd niet over gesproken; aanpassen en doorgaan was de manier.”

Hij noemde het mooi dat juist nu, bij deze herdenking, ruimte ontstaat voor erkenning van dat stille verleden. “De Indische gemeenschap heeft zich altijd voorbeeldig geïntegreerd. Maar onder die aanpassing schuilt een geschiedenis van gedwongen keuzes, ontheemding en verlies. Daarom is het zo waardevol dat ook hier, in Borne, ruimte is om dat te herdenken.”

Hoewel er jaarlijks een herdenking voor de Indische slachtoffers plaatsvindt op 15 augustus in Enschede, voelde het voor beide bloemleggers bijzonder dat deze geschiedenis nu ook onderdeel was van de Bornse nationale herdenking op 4 mei. “Het geeft het gevoel dat we worden gezien,” aldus Faulhaber.

Na de officiële bloemleggingen kregen alle aanwezigen de gelegenheid om hun eigen roos te leggen en hun eer te betonen aan de slachtoffers van oorlog en geweld.

Ook in Hertme en Zenderen werd stilgestaan bij oorlogsslachtoffers

Niet alleen in Borne, maar ook in de dorpen Hertme en Zenderen stonden inwoners stil bij de slachtoffers van oorlog en geweld. Beide herdenkingen kenden een ingetogen, respectvolle sfeer en een grote opkomst.

In Hertme vond de herdenking plaats bij het graf van Hendrik Oude Egberink, dat als officieel oorlogsmonument is aangemerkt. De plechtigheid werd zoals ieder jaar begeleid door de scouts van Twickel Borne en muzikaal omlijst door muziekvereniging Sint Gregorius uit Hertme. Deze betrokkenheid van lokale verenigingen is inmiddels uitgegroeid tot een waardevolle traditie.

Leerlingen van de St. Aegidiusschool, die het monument hebben geadopteerd, hadden vooraf op school stilgestaan bij de betekenis van 4 mei. Twee leerlingen, Rafie en Luuk, lazen tijdens de herdenking een eigen gedicht voor. Jan de Vries noemde het geheel een moment van reflectie, dankbaarheid en respect. Na de twee minuten stilte klonk het Wilhelmus, waarvan het eerste en zesde couplet werden gespeeld. Daarna legden wethouder David Vermorken en Jan Oude Egberink een krans namens de gemeente en de nabestaanden. Rafie en Luuk legden bloemen namens de school.

Ook in Zenderen, bij het monument aan de Elhorst-Vloedbeldweg, vond een indrukwekkende herdenking plaats. Opvallend was het grote aantal kinderen dat de plechtigheid bijwoonde – een teken dat de betekenis van deze dag ook leeft onder jongere generaties.

De plechtigheid begon met een bijzonder welkom in het Engels voor de nabestaanden van de Britse vliegenier Gerald Hood, die hier begraven ligt. Vervolgens legden wethouder David Vermorken en de heer Ter Brugge namens het 4-mei-comité een krans. Na het blazen van The Last Post volgden om klokslag 20.00 uur de twee minuten stilte, waarna het Wilhelmus werd gespeeld.

Leerling Phileine uit groep 7 van de St. Stephanusschool mocht haar zelfgeschreven gedicht voorlezen. De overige ingezonden gedichten waren opgehangen langs het pad naar het monument, zodat ook zij zichtbaar en voelbaar aanwezig waren in de herdenking. Daarna legden de families De Ruiter en Van der Wal bloemen voor alle slachtoffers van oorlog, zowel in het algemeen als in persoonlijke nagedachtenis. Namens de school legden Nick en Sofie bloemen. De St. Stephanusschool heeft het monument geadopteerd. Tot slot mochten alle aanwezige kinderen hun bloemen leggen – een ontroerend en hoopvol slotstuk van een indrukwekkende avond.

(LL/RH/HvR/KDS)

Dodenherdenking 2025