Op het Dorsetplein staan nu verhalen die je bijblijven

Op het Dorsetplein staan sinds maandag levensgrote portretten van mensen die opgroeiden in gezinnen waar liefde en onveiligheid vaak hand in hand gingen. De buitententoonstelling KIND VAN toont de verhalen van negentien volwassen kinderen van ouders met psychische aandoeningen of verslavingsproblematiek – een groep die in Nederland nog te weinig zichtbaar is. Borne is de eerste Twentse gemeente waar de reizende tentoonstelling te zien is. De aftrap ging gepaard met een indrukwekkend programma in het Kulturhus.

De expositie is een initiatief van Stichting Open Mind en laat zien wat het betekent om als kind op te groeien bij een ouder die er emotioneel of fysiek niet voor je kan zijn. De persoonlijke verhalen op de borden zijn krachtig, rauw en kwetsbaar. Ze tonen de lange schaduw die zulke jeugdjaren vaak werpen op het verdere leven, maar ook de veerkracht waarmee mensen proberen los te komen van patronen die ze als kind hebben aangeleerd.

“Mijn leven draaide niet om mij”

Eén van de geportretteerden is Anne van der Kaaden. Zij groeide op met een moeder die psychisch ziek is en verslaafd. “Als kind had ik geen ruimte om mezelf te zijn. Alles draaide om mijn moeder. Zelfs haar bestaan leek afhankelijk te zijn van mij: ‘Als jij goed voor mij zorgt, dan blijf ik leven’, zei ze. Vanuit die boodschap leefde ik jarenlang.”

Pas toen ze op haar achttiende het huis verliet, begon Anne te beseffen dat haar jeugd allesbehalve normaal was. “Ik voelde me schuldig dat ik wegging. Alsof ik haar in de steek liet. Maar tegelijkertijd liep ik helemaal vast. Ik had niet geleerd wie ik zelf was en wat ik nodig had in het leven. Hoe ik grenzen aan kon geven en hoe ik kon en mocht kiezen voor mijn eigen behoeftes. Ik ontwikkelde zelf psychische klachten en kreeg paniekaanvallen. Toen ben ik hulp gaan zoeken.”

Therapie, en vooral een ‘veilige ander’, bleken haar redding. “Ik kreeg als veertienjarig meisje contact met een gezin waar ik mezelf mocht zijn. Waar ik terecht kon en waar ruimte was voor mijn verhaal, zonder oordeel. Dat heeft me gered. Mede dankzij hen kon ik patronen leren doorbreken.”

Anne schreef een boek over haar leven: Uit de kluwen. Dat ze nu haar verhaal deelt, doet ze niet alleen voor zichzelf. “Het gaat me om herkenning, erkenning en bewustwording. Pas als je weet waar bepaald gedrag vandaan komt, kun je het veranderen. Het stoppen van een patroon begint bij jou. En dat lukt alleen als we leren praten over wat erachter zit. Deze tentoonstelling helpt daarbij. Daardoor wordt het zichtbaar – en dat is nodig.”

“Iedereen worstelt op zijn eigen manier”

Tijdens de opening in het Kulturhus deelden ook Peter en Manouk Pierik hun persoonlijke verhaal met het publiek. Zij zijn niet zelf in de tentoonstelling opgenomen, maar komen wel uit de regio (Enschede). Peter is ervaringsdeskundige en werkt bij de Veiligheidsregio Twente. Zijn dochter Manouk is – volgens de officiële definitie – een KOPP-kind: kind van een ouder met psychische problemen.

Hun verhaal biedt een andere invalshoek: een voorbeeld van hoe openheid binnen het gezin juist tot verbinding kan leiden. “We wilden graag een positief verhaal brengen,” vertelt Peter. “Veel verhalen zijn schrijnend – terecht ook – maar het is belangrijk te laten zien dat het ook anders kan.”

Dochter Manouk benaderde haar vader met de vraag of ze samen iets wilden bijdragen. “Dat hebben we gedaan. Want hoe verschillend de verhalen ook zijn, de kern is vaak hetzelfde: veel mensen worstelen op hun eigen manier. Kinderen kunnen daarin in de knel raken. Dan helpt het als we elkaar écht willen begrijpen, zonder oordeel.”

Schokkende cijfers, hoopvolle reacties

Volgens tourmanager Guusje Veenhoven van Stichting Open Mind is de tentoonstelling hard nodig. “Toen we begonnen, ging het nog om 1 op de 6 kinderen die opgroeit met psychische of verslavingsproblematiek. Inmiddels is dat 1 op de 4. De urgentie is dus alleen maar toegenomen.”

De reacties uit het publiek bevestigen dat. “Mensen schrikken vaak van de cijfers, maar zijn ook blij dat het onderwerp eindelijk zichtbaar wordt. Wat we veel horen is: ‘Wat goed dat dit hier staat’. Dat geeft hoop. Want zichtbaarheid is de eerste stap richting verandering.”

Naast de tentoonstelling is er ook een aanvullend programma in Borne, met onder meer een boekentafel in de bibliotheek, theatervoorstelling De kracht van kwetsbaarheid (11 september) en filmavond Samen uit de schaduw (9 oktober). Ook zijn er wekelijks spreekuren van zorgorganisaties Tactus, Mediant en Impluz in het Sociaal Hus, speciaal bedoeld voor mensen met vragen over KOPP/KOV, voor zichzelf of iemand uit hun omgeving.

KIND VAN is tot en met 4 augustus te zien op het Dorsetplein in Borne. Daarna reist de tentoonstelling door naar andere Twentse gemeenten. Meer informatie en hulpverlening is te vinden via: linktr.ee/KIND.VAN.RegioTwente (KDS/AJ)