Hoe herstel je vertrouwen in het bestuur?

Uit de laatste burgerpeiling ‘Waar staat je gemeente’ blijkt dat inwoners van Borne nog minder vertrouwen hebben in de wijze waarop de gemeente wordt bestuurd dan tijdens de laatste enquête in 2019. Slechts 16 procent van de ondervraagden geeft aan vertrouwen te hebben in het bestuur en 38 procent heeft geantwoord er geen vertrouwen in te hebben. De gemeenteraad schrok ervan. GB90 stelde schriftelijke vragen en vroeg om verdiepend onderzoek. Dinsdagavond tijdens het Politiek Beraad uitten meerdere fracties hun zorgen. “Dramatisch (Kelly Bekhuis, VVD)”, “We moeten aan de bak! (Jan de Vries, GrLi/PvdA)” en “Geschrokken. Het is in feite een noodkreet: betrek ons bij de plannen en communiceer! (Ernst Janssen, D66).”
 

Landelijke trend

“Het is een thema dat ons allemaal raakt”, zei burgemeester Jan Pierik. Hij wees op de landelijke trend dat mensen steeds minder vertrouwen hebben in de overheid. Vele landelijke onderzoeken wijzen in die richting. “Ongeveer de helft van de Nederlanders geeft de politiek een onvoldoende. Veel mensen zijn kritisch en zetten vraagtekens bij de wil én het vermogen van de politiek om de grote problemen van dit moment aan te pakken. En dat straalt ook af op ons.”
 

Maar dat is niet het hele verhaal. Wat tot nu toe ontbreekt is een vergelijking met andere gemeenten. Een eventueel verschil met de gemiddelde score van gemeenten op het gebied van vertrouwen kan immers alleen lokaal verklaard worden. Wat zeggen die uitkomsten eigenlijk? Is dat zo slecht, of valt het naar verhouding wel mee en past het allemaal in de landelijke trend van neergaand vertrouwen? BorneBoeit zocht contact met Kennispunt Twente, die voor de gemeente Borne de burgerpeiling uitvoert, op zoek naar een antwoord op die vraag.
 

‘Er is wel wat aan de hand in Borne’

Onderzoeker Marcel Schroeten moest ook even zoeken, maar vond uiteindelijk dat in gemeenten van dezelfde grootte het percentage respondenten dat vertrouwen heeft in het bestuur op 29 procent ligt. Aanmerkelijk hoger dus dan in Borne, waar 16 procent antwoordde vertrouwen te hebben. Verder wees hij op het grote aantal dat zegt geen vertrouwen in het bestuur te hebben (38 procent). “Meestal antwoordt de grootste groep neutraal, ook in Borne (47 procent). Maar in vergelijkbare gemeenten zegt gemiddeld maar 15 procent expliciet géén vertrouwen te hebben. Dat zijn toch wel significante verschillen. Er lijkt wel echt iets aan de hand in Borne.”
 

Het college ziet overigens ook wel lokale oorzaken voor de slechte score. “Er zijn lokale onderwerpen aan te wijzen die zeer waarschijnlijk van invloed zijn geweest. De manier waarop wij (raad, college en organisatie) met de huisvesting van asielzoekers zijn omgegaan heeft waarschijnlijk niet bijgedragen aan het vertrouwen.”
 

Wat te doen?

Belangrijker misschien is de vraag wat je eraan kunt doen? Rose Headley (GB90) wilde ‘spelregels voor participatie’ opstellen. Bastian Drees (Borne-Nu): “Prioriteit moet nu liggen bij daden” en Jan de Vries (GrLi/PvdA) wilde op heel korte termijn met raad en college in (informeel) gesprek over de resultaten van de burgerpeiling. Doris van Loenen (Lokaal BHZ) wilde een ‘actieplan’.
 

Transparant bestuur en beleid participatie

Het college zoekt de oplossing in meer transparant en open besturen. De nieuwe (verplichte) Wet Open Overheid zou daar kansen voor bieden. In het persgesprek gaf Jan Pierik aan bij de uitvoering daarvan een ‘extra stap’ te willen zetten, maar tijdens het Politiek Beraad waarschuwde hij de gemeenteraad ervoor dat het ‘ambitieniveau niet heel erg hoog was’, omdat het standaard actief openbaar maken van stukken ook veel werkzaamheden met zich meebrengt. Hoe dan ook, binnenkort een memo over de kwestie.
 

Daarnaast komt er een nieuwe programmamanager Bestuur en Samenleving. Die zou zich dan kunnen gaan buigen over beleid op het gebied van participatie.
 

Eyeopener

Bo ter Braak (CDA - foto in tekst) hoorde het allemaal aan en had er zo haar bedenkingen bij. “Ik hoor dat wij als raad en college samen met een plan van aanpak moeten komen. Waarom betrekken we daar de samenleving niet bij, in plaats van dat we het allemaal zelf weer gaan bedenken?” Een eyeopener kennelijk. Jan Pierik: “Goede suggestie. Ik ga kijken hoe we daar vorm aan kunnen geven.” (AJ)