Kunsthistorici verdiepen zich in (Borns) blauw

Vier kunsthistorici ‘van naam’ zijn de afgelopen maanden in de betekenis van blauw in de kunst gedoken. Dit om een bijdrage te leveren aan de Textiel Biënnale Borns Blauw. Monique Hafkamp, Frederike Upmeijer, Maria Driessen en Max Put geven in hun lezing weer wat hen fascineert. “Verrassend is hoeveel kunstenaars de kleur blauw gebruiken door de eeuwen heen.” Terwijl het een moeilijke, maar uitdagende kleur is. Er ging een uitgebreid onderzoek aan vooraf. De bezoekers van de Bornse Kunstkring en het Cultureel Podium Bornse Synagoge genieten van deze ‘wetenschappelijke colleges’ in ons eigen Borne.

Blauw bloed

Dat de kleur blauw al vele eeuwen een rijke en belangrijke kleur is, is onomstotelijk vastgesteld. Denk aan het blauw om de graven van de farao’s te versieren, de mantel van Maria, het koningsblauw, het blauw van Vermeer, Delfts blauw. Voor vele ambachtslieden en kunstenaars is de kleur een symbool voor diepte, rust en lijden. Drs. Monique Hafkamp, met als specialiteit kunst- en architectuurgeschiedenis, deed onderzoek naar de relatie tussen de mens en de natuur. Zij belichtte vanuit het perspectief Blauw bloed en Nassau blauw het karakter van paleis en tuin van Het Loo.

Wereldberoemde blauwe zwembaden

Drs. Frederike Upmeijer (op de bovenste foto links, samen met Wima Witteman) is bekend van de vele cursussen en culturele reizen die ze als allround kunsthistorica verzorgt. Ze is gedoken in de kunst van de veelzijdige beroemde David Hockney. Blauw fascineert haar. “Tja, gek eigenlijk, in mijn privéleven pas ik deze kleur niet vaak in”, vertelt ze enthousiast in haar blauwe jurk. “De nu 86-jarige schilder is bekend geworden met zijn popart zwembaden, een levende genie.”

Een man die altijd blauw draagt, passend bij zijn blauwe ogen. Hij heeft het alledaagse tot kunst verheven, geïnspireerd door de oude en minder oude grote meesters. “Hij voedt de kijker op een positieve wijze met zijn werk. Je ervaart een lichtheid van het bestaan in zin werk.” Ondanks zijn leeftijd is hij is zeer vernieuwend en hij combineert klassieke kwaliteit met moderne media.

Blauw is meer dan een kleur

Kunsthistorica drs. Maria Driessen, met als specialiteit moderne en hedendaagse kunst, vond tijdens haar onderzoek dat blauw meer dan een kleur is. “Het is een uitdagende kleur en kent vele toepassingen in ons leven. Denk aan de politie-uniformen, logo’s van overheidsinstellingen en banken, de belastingenveloppe.” Het straalt rust uit en wekt vertrouwen. “Alhoewel, bij de blauwe brief kun je vraagtekens zetten...” Het werd en wordt veelvuldig, eerst met weede en later met indigo, in de textielwereld gebruikt. Een helderblauwe lucht geeft een fijn gevoel. De uitdrukking weer ‘lucht krijgen’ kennen we allemaal. Maar ook het huidige Delfts blauw, afgeleid van blauw gedecoreerd Chinees porselein, is nog steeds populair. Haar ‘college’ is deze week te volgen in de Bornse Synagoge. Zie onze Uitagenda.

Het kostbare Blauw in de kunst

Heel bijzonder is de studie van drs. Max Put, specialist op een breed historisch terrein. Publicist van vele historische artikelen in kranten en boeken. Put heeft een geheel op Borns Blauw toegesneden college ontwikkeld. “De Bornse Kunstkring is daar bijzonder content mee”, verwoordt de voorzitster Wilma Witteman. De luisteraars worden op 30 oktober meegenomen in het verhaal van de kostbaarste kleur: Blauw. Zijn onderzoek loopt van de prehistorie tot aan Picasso.

Put: “De eerste toepassing van de kleurstof blauw is in Egypte aangetroffen. Door de kostbaarheid, lapis lazuli, en de overweldigende aanwezigheid in de natuur, de hemel en de zee, kreeg de kleur vaak een symbolische betekenis.” Het was één van de primaire kleuren van De Stijl, een favoriete kleur van Van Gogh en moderne kunstenaars zoals Yves Klein. “Zij ontwikkelden zelfs hun eigen variant van blauw.” Put zet de kleur blauw in een historisch perspectief. Waardoor de bezoeker van het evenement Borns Blauw met andere ogen naar deze intrigerende kleur gaat kijken.

Blauw is tegenwoordig veruit de populairste kleur, ook bij kunstenaars. Dit is momenteel te zien in het Koetshuis. Én vanaf 23 oktober in het Kulturhus. Werk van ‘kunstenaars in spé. (YD)