Diversiteit troef tijdens Open Monumentendag

De Open Monumentendag 2021 in Borne is met een nieuwe activiteit gestart. Het is nu namelijk ook mogelijk om in groepsverband met een gids langs diverse gebouwen, panden en monumenten te fietsen. Een extra programmaonderdeel naast de monumentenrun. Samen de historie beleven en de verhalen van de gids volgen. Zoals gebruikelijk stonden voor de individuele bezoeker op deze zaterdag de deuren van veel monumentale panden open. Immers het erfgoed is van ons allemaal. Op drie locaties konden kinderen naar hartenlust puzzelen. Om te ervaren dat de historie het waard is om gekoesterd te worden. Het landelijke thema is dit jaar: Mijn monument is jouw monument.

Monumentenrun

Om 10.00 uur gaf burgemeester Jan Pierik bij het Bussemakerhuis het startschot voor de monumentenrun. Een loopevenement langs zo’n veertien monumenten, binnen en buiten de bebouwde kom. Pierik benadrukte de unieke combinatie van verschillende activiteiten in één evenement. ”We hebben veel juweeltjes in Borne. Sommige liggen verscholen. Geniet daarvan vandaag.” Op diverse locaties geven gidsen achtergrondinformatie. Bewoners van monumenten vertellen over de historie van het pand.

De run is georganiseerd door de Heemkundevereniging en Henk Passies. Passies die grapte: “Ik ben zelf een monument geworden vandaag.” Hij vierde zijn zestigste verjaardag. In drie groepen vertrokken zo’n veertig lopers voor deze recreatieve tocht, zonder wedstrijdelement. Joyce Olde Weghuis liep voor de tweede keer mee. “Wekelijks trim ik in een loopgroep. Vandaag rennen en iets zien en horen vind ik een mooie combinatie. Het is interessant en leerzaam. We moeten onze monumenten goed bewaren.”

Nieuw: fietstocht langs monumenten

Even later gaf Pierik het startsein voor de fietsers. Een nieuwe activiteit: een fietstocht onder begeleiding van een gids langs diverse monumenten. Twaalf kilometer fietsen langs monumenten in Oud Borne en oude boererven in het buitengebied, waaronder Rabo Scheele, het spookhuis in Hertme, erve Bartelink en Weleveld met het Jachthuis. In twee groepen vertrokken dertig enthousiaste fietsers. De dames Maas en Vis benadrukten: “Eindelijk weer een evenement in Borne waar we aan kunnen deelnemen.” Fietsen in een groep vinden ze gezellig, je hoort eens wat anders, zeggen ze.

Verrassingsdozen voor kinderen 

Bij het Bussemakerhuis, de Bornse Synagoge en het Dorset Mansion House staat een verrassingsdoos met daarin vragen over het pand, maar ook over Borne zelf. De vragen kunnen actueel zijn, maar ook over vroeger gaan. Bij het Bussemakerhuis is het hoofdonderwerp textiel. De antwoorden van de vragen schrijf je niet op met pen en papier, maar leg je uit op een letterbord. Gwenda Kimp legt uit: ‘’In dit etui van Aap Noot Mies zitten verschillende letters. Er zitten precies genoeg letters in om alle antwoorden uit te leggen, maar ook om van elk geraden woord één letter te pakken en hier een nieuw woord van te maken.” Een puzzel.

Bij de synagoge gaan de vragen voornamelijk over het geloof. Er wordt gevraagd hoe een ster heet die is afgebeeld in een map. Deze hangt ergens in het gebouw. Op deze manier zijn kinderen actief aan het zoeken naar de oplossingen. Ook bij Dorset liggen puzzels op de kinderen te wachten. Het pand deed decennia geleden dienst als gemeentehuis. Nu is boven nog een trouwzaal.

Kerken

De Doopsgezinde Kerk staat al bijna twee eeuwen in Borne. Voordat deze kerk is gebouwd was er nog geen vrijheid van godsdienst. Men kwam bijeen in een schuilkerk. Er is een korte periode geweest, in de Nederlanden, dat mensen vanwege hun geloofsovertuiging werden vervolgd en gedood. Na deze periode bleef het een tijd rustig en zei men: ‘Laat ze maar, als ze maar niet in de openbaarheid treden’. Zo ontstonden de schuilkerken. De boerderij, die als schuilkerk fungeerde, is in de jaren zestig afgebroken. De grondwet van 1848 bracht reeds een verregaande godsdienstvrijheid.

In de Stephanuskerk zijn de glas-in-lood ramen door een en dezelfde persoon gemaakt. Dit is vrij uniek in Nederland. Je ziet hier afbeeldingen van de apostelen. Aan iedere kant zes, in totaal twaalf. Onder de voeten van de apostel staat zijn naam. Vanaf het altaar gezien staan rechts mannen afgebeeld en links vrouwen. Van bovenaf gezien heeft de kerk de vorm van een kruis. De bovenkant van de doopvont is in 1901 gemaakt door edelsmid Jan Bron uit Utrecht. In de doopvont zitten twee schalen. In één zit het doopwater; in de ander zat ooit een gat. Dat is inmiddels gedicht. Het water dat hierin werd gegoten liep via een pijp omlaag. Deze pijp komt tussen de fundamenten van het kerkgebouw uit. Gids Martin Tiehatten legt uit: ‘’Dit is omdat gewijd water op gewijde grond moet worden uitgegoten. De kerk is op gewijde grond gebouwd. Je laat Gods water over Gods akker lopen.’’ Sylke Hesselink heeft om twee uur al veel bezoekers in de Oude Kerk mogen ontvangen. Jong, oud, toeristen. “Maar ook inwoners uit Borne die nog nooit in deze kerk zijn geweest”, verklaart ze.

Belevingscabine

Hoe was het om in 1900 te werken in een weverij? Het publiek kan dit tot 13 september ervaren in de belevingscabine die naast het Bussemakerhuis staat. Compleet met een luchtvochtigheid van 80 procent, bij een temperatuur van 30 graden en 100 decibel lawaai. Een situatie van geconcentreerd werken en bij verstoringen snel handelen is nagebootst. Door het oplossen van een puzzel in die atmosfeer ervaar je het leven van de fabrieksarbeider.

Enthousiaste fietsers en lopers

Na twee uur passeren de eerste groepjes fietsers en lopers één van de laatste monumenten: de Klopjeswoningen. Jan Immerman vertelt op een boeiende wijze over het leven van de Klopjes. De lopers staan hijgend te luisteren. Ze hebben met veel plezier meegelopen. De dames Vis en Maas vonden het geweldig. “We wonen hier al lange tijd. We hebben nu dingen gezien die we niet kenden. Zoals het Oude Theehuis. Volgend jaar gaan we zeker weer mee!” (YD/MK/RH)

Monumentendag 2021