Proosten met schoon water op Watermachientje

Het vroegere pompstation van textielfabriek Spanjaard is weer in ere hersteld. Meer dan honderd jaar stond het ‘Watermachientje’ - zoals het in de volksmond werd genoemd - verscholen in het verre buitengebied van Borne, op de hoek van de Piepersveldweg en Veldhuisweg. Ver ook van waar de Bornenaren kwamen. Dusdanig ver zelfs dat voorzitter Valentijn Thuring van de Stichting Vrienden van het Spanjaardgemaal vrijdagmiddag tijdens de officiële ‘heringebruikname’ de stelling aandurfde dat niemand van de aanwezigen hier zijn eerste meisje zou hebben gekust. Wethouder Martin Velten, uitgenodigd om de openingshandeling te verrichten, kon het beamen. “Ik heb er in elk geval geen actieve herinnering aan”, reageerde hij alert.
 

Tomeloze inzet

Dat het gemaal nu inmiddels wél veel meer in the picture staat, heeft deels natuurlijk te maken met de oprukkende woningbouw in de Bornsche Maten, maar zeker ook met de tomeloze inzet van een grote groep mensen, onder aanvoering van initiatiefnemer Peter Welles. Zij wisten met financiële steun en heel veel handen het inmiddels tot industrieel erfgoed verklaarde station een nieuw leven te geven. Waarbij ze erin slaagden het uit 1916 stammende gebouwtje volledig op te knappen, de omgeving met het achterliggende waterbassin te herontwikkelen, er een ijsvogelwand te creëren en een pomp te installeren die het water uit de aangrenzende Deurningerbeek zuivert en als drinkbaar water weer aan de voorbijganger serveert.
 

Genoeg reden dus om alle betrokkenen uit te nodigen tijdens een feestelijk samenzijn, zodat ze met eigen ogen konden zien waartoe hun bijdrage en inzet uiteindelijk leidde. Thuring kon er in zijn toespraakje dan ook geen genoeg van krijgen en hield één grote lofzang op alle partners en helpers die een rol hadden gespeeld in de totstandkoming ervan. “Het begon al meer dan tien jaar geleden met Peter Welles, die als eerste het unieke van dit stukje historie zag”, zo stak hij van wal. Om te besluiten met de opmerking uitermate trots te zijn op deze revitalisering die een brug slaat tussen het aloude leveren van water en het neerzetten van een nieuwe zuivering. “Niet voor niets is ons thema: schoon water”, zo klonk het.
 

‘Iets om trots op te zijn’

Ook de wethouder vertelde in de loop der jaren onder de indruk te zijn geraakt van het Watermachientje. “Mijn eerste kennismaking ermee was in 1981. Toen dacht ik schouderophalend: noh ja. Dat veranderde toen ik Peter Welles en zijn enthousiasme leerde kennen. In 2019 besloot de gemeente het gemaal en de omliggende grond aan te kopen. En nu kunnen we zeggen dat het industrieel erfgoed ook een educatief en recreatief rustpunt is geworden. Dat is iets om trots op te zijn en te hopen dat deze functie ook voor de komende generaties behouden zal blijven.”
 

Daarna was het de beurt aan Peter Welles zelf om als eerste op een knop op de buitenmuur te drukken waarna hij door twee kijkgaten een digitale presentatie kon volgen met historische beelden van het gemaal en de nieuwe werking ervan. Thuring en Velten hielden vervolgens een wijnglas onder het speciaal aangebrachte waterkraantje om daaruit het eerste gezuiverde drinkwater te tappen en daarmee een toost uit te brengen op de vernieuwde oogappel. Zie ook www.spanjaardgemaal.nl. (AJ/BM)