Keurslijf - Lijfgoed, Lingerie en Luxe

Pikant? Het Bussemakerhuis noemt het een intiem inkijkje in de ondermode in de periode van 1775 tot 1915. Een tentoonstelling die tot stand is gekomen in samenwerking met drs. Dirk Jan List van HiLiCoN (Historische Lingerie Collectie Nederland). Zijn collectie en stukken uit het depot van het museum worden vanaf 10 augustus tot en met 15 november 2021 getoond. Een verrassing met pikante details.

Onderbroeken voor vrouwen immoreel

De bruikleengever en samensteller van de tentoonstelling is historicus. Zijn verzameling omvat meer dan 30 jaar wetenschappelijk onderzoek. “Een interesse die ooit gegroeid is vanuit filmische beelden. “Ik maakte de constructies van hoepelrokken na. Met name de technische kant van valse billen, valse mouwen en kooiconstructies in rokken intrigeerde mij”, onthult List. De collectie groeide en is incidenteel te zien. “Het is een unieke kans dat wij met deze stukken een onthullend en soms bizar tijdsbeeld kunnen geven”, vertelt Wilma Witteman, conservator van het museum. Niemand kan zich nog voorstellen dat voor 1850 onderbroeken voor vrouwen immoreel waren of dat omstreeks 1900 de eerste bh’s op de markt kwamen.

Ideaalbeeld van de vrouw

In de 18e eeuw benadrukten vrouwen hun vrouwelijke taille en platgedrukte borsten met strakke en stijve rijglijven. Om zo te beantwoorden aan het beeld dat men van een vrouw had. Daarvoor droegen ze bizarre korsetten om wespentailles te creëren. Rond 1900, in de preutse Victoriaanse tijd, bepaalden het korset en de bh de vorm, omvang en hoogte van zowel de (valse) boezem als de taille. Met deze ‘korsetterie’ werd het ideale vrouwenlichaam ‘gestileerd’ tot een zandlopersilhouet. De expositie toont de ontwikkeling van het korset naar lingerie en luxe. Ze schetst de positie van de vrouw door de eeuwen heen. Lijfgoed ooit door mannelijke kleermakers gemaakt. Nu is lingerie door de opkomende massaproductie langzamerhand uitgegroeid tot een fashion-item. “Het is altijd, door de eeuwen heen, belangrijk geweest om een silhouet te creëren”, benadrukt List.

Valse billen met kippengaas

Rond 1850 droegen vrouwen een crinoline, een onderrok gemaakt van haardoek. Daarna volgden katoenen onderrokken, verstevigd met hoepels van balein. Door de industrialisatie komen hoepelrokken van flexibele stalen baleinen, horlogeveer, op de markt met een kooiconstructie. Soms wel tot 3,50 meter zoomwijdte. Heden ten dage handig met de anderhalve meter samenleving… Koepel, kegel of kelkvorm, met of zonder sleep, al of niet opklapbaar... de crinoline modellen zijn te zien in het Bussemakerhuis. Omstreeks 1870 volgde de tournure met alleen een opgehoogde bilpartij aan de achterkant. Daarvoor werden kussentjes en rolletjes gebruikt. Maar ook om een goede ventilatie voor de valse billen te krijgen werd kippengaas in de constructie verwerkt. Dit antieke stuk prijkt in de vitrinekast.

Bierbuik verdoezelen

Minder bekend is dat ook mannen zich in korsetten lieten rijgen. Mannen ondermode zorgde voor brede schouders en volle kuiten. Met speciale brede banden werd de bierbuik ingesnoerd en een platte buik geschapen. Naast deze bijzondere items ligt er ook het oude vertrouwde Jansen & Tilanus en Jaeger ondergoed, ook nog voor velen bekend en vertrouwd lijfgoed.

Wat vroeger verborgen bleef

Ondergoed toonde je vroeger niet. Luxueuze lingerie hangt nu gewoon open en bloot in de etalages. Vroeger was zwart praktisch. Nu heeft het een sexy image. Deze bijzondere onthullende tentoonstelling is speciaal opgezet in het kader van het Textiel Festival Twente en passend in het project de Rode Draad van Borne. “Een toppertje”, geeft Witteman aan.

De expositie toont wat vroeger verborgen bleef. Er worden filmpjes gedraaid waarin gebruik en dracht van het lijfgoed te zien is. Iedere bezoeker ontvangt een boekje met uitleg over de getoonde stukken en achtergrondverhalen. Een rondleiding is op afspraak mogelijk. Alles is coronaproof. Voor een bezoek aan het museum is het mogelijk om vooraf te reserveren. (YD)