Afscheid van het AZC in Azelo

Een man met een gebroken vleugel op een muur. Chaos aan zijn voeten die hem lijkt neer te trekken en om zijn hoofd gemengde gevoelens en gedachten. Wat er achter de muur ligt is onduidelijk. Het is het heel persoonlijke schilderij van de Irakese kunstenaar Ali Al-Bladawi. Uit dankbaarheid schenkt hij het, samen met het portret van een vrouw waar evenveel over na te denken is, aan locatiemanager van het AZC Azelo Remko Kootstra. Ali’s vrouw Dalya legt uit waarom.

In Azelo bleek de kamer van Ali en Dalya te klein om te kunnen schilderen en tekenen. Ali zocht de vloer van de gang op om toch met zijn kunst bezig te zijn. Medewerkers van het COA merkten het op en besloten Ali een atelier te geven in de villa die bij het AZC hoort. “Hij voelde zich beter toen hij begon te schilderen. Het is goed voor hem. Bedankt voor alles wat jullie hebben gedaan. Jullie doen zo je best om ons gelukkig te maken”, zegt Dalya geëmotioneerd. Op de vraag aan Ali hoe belangrijk het kunnen schilderen voor hem is hoeft hij niet lang na te denken. “Het is alles! Het helpt honderd procent om dingen te kunnen verwerken.”

Schilderijen naar andere locatie, Azelo gaat sluiten

Remko Kootstra vindt het bijna vanzelfsprekend. “Voedsel en onderdak is de basis. Maar we kijken naar iedereen individueel, naar wat ze nodig hebben.” “Het is misschien normaal voor jou”, weerspreekt Dalya hem, “maar niet voor ons. In ons land helpen mensen als je geld hebt. We komen hier met niets. Het is fijn dat mensen aardig zijn tegen ons.” Om hun dankbaarheid te tonen worden beide schilderijen aan het COA geschonken. Waar ze een plek zullen krijgen is nog maar de vraag. In ieder geval niet in Azelo, want per 1 november dit jaar sluit daar de opvang. “We zullen ze een mooi plekje geven in een ander AZC”, belooft Remko. “De schilderijen geven goed weer wat er aan de hand is in de wereld en waarom we ons werk doen.”

Ondanks de goedkope materialen waarmee Ali moet werken, wordt ook in de Nederlandse kunstwereld de kwaliteit van zijn werk opgemerkt. Er liggen zelfs al uitnodigingen voor exposities in Rusland en Griekenland. Voorlopig behoren die niet tot de mogelijkheden. Ali en Dalya wachten nog op een beslissing over hun verblijfsstatus.

‘Bijzonder en uniek gebouw’

Het kleine ateliertje van Ali, dat voor hem een wereld van verschil maakte, was waarschijnlijk in een andere locatie niet mogelijk geweest. Het voormalige jongensinternaat in Azelo heeft in vergelijking met nieuwe gebouwen meer ongebruikte ruimtes. “Het is een bijzonder en uniek gebouw. Met karakter, mogelijkheden en uitdagingen”, vindt Kootstra (foto rechts). “Ik zeg altijd: in Azelo moet je aan het werk, je moet de gebreken van het gebouw goedmaken met de kwaliteit van de dienstverlening.”

Emoties

De staat van het gebouw is een van de redenen waarom het COA heeft besloten de locatie af te stoten, nu de asielzoekersstroom duidelijk vermindert. Op een dinsdagmiddag kreeg de locatiemanager de beslissing te horen en de volgende morgen werd het besluit medegedeeld aan het personeel. Het was slikken. “Er kwamen wel wat emoties los.” Voor de vaste medewerkers betekent de beslissing dat ze naar een andere locatie zullen moeten, voor de mensen met een los dienstverband en de vele vrijwilligers betekent het dat er een einde komt aan hun werk voor de asielzoekers. “Maar het tekende het team dat ze vrijwel meteen de vraag stelden hoe dat dan moest met de bewoners.”

Betrokkenheid

Remko Kootstra is zelf al 18 jaar in dienst van het COA. Het opbouwen en afbouwen van opvanglocaties hoort erbij. Hij zag in al die jaren de opvang veranderen. “Het gaat sneller. Verblijfsduren worden korter. Dat betekent minder hechting, maar ook dat is onderdeel van het werk.” Dat neemt niet weg dat ook voor Remko de verhalen van asielzoekers nog steeds indruk maken. “Het doet me nog steeds veel, hoor. Neem zo’n Ali en Dalya, dat zijn echt toonbeelden van mensen die zich willen ontwikkelen en die gun ik het echt. Maar we moeten ook wel mensen opvangen waarvan ik denk ‘wat heb je hier te zoeken?’” Sinds Azelo weer in gebruik werd genomen, eind 2014, zijn er relatief weinig incidenten geweest. “Er zijn mensen met psychische problemen en natuurlijk gebeurt er wel eens wat. Daar probeer je bovenop te zitten, maar je houdt niet alles tegen.”

Azelo geldt als positief voorbeeld

Bij het hoofdkantoor van het COA staat het AZC Azelo bekend als een positief voorbeeld van integratie met de samenleving. “Er is in Borne absoluut maatschappelijk draagvlak. Er zijn mensen in ons team die daar aandacht voor hebben en er de tijd voor nemen. Vroeger was een AZC een gesloten instelling, maar dat is eigenlijk heel raar. Je bent onderdeel van de samenleving.”

Het draait allemaal om respect voor elkaar. Alle lof van Remko Kootstra wat dat betreft naar zijn eigen team, maar ook naar de Bornse samenleving. “Ik denk dat we het gezamenlijk mooi hebben gehad. We deden het met elkaar.” Toestanden als in Enschede, waar omwonenden uit protest varkenskoppen geplaatst hadden bij een beoogde AZC locatie zijn Azelo bespaard gebleven. Remko: “Dat was weer zo’n grens die opgeschoven werd. Daar kun je niks mee. Boos zijn is prima, maar doe het op een faire manier. In Borne heb ik eigenlijk nooit klachten gehoord die ik niet kon plaatsen.”

Herinnering

Waar de toekomst Remko zal brengen is ook voor hem op dit moment een groot vraagteken. Misschien wel ergens waar ook de schilderijen van Ali een mooi plekje kunnen krijgen. Voor zowel Ali en Dalya als voor Remko zal Azelo tot de geschiedenis horen. Een geschiedenis waar ze in ieder geval alle drie met warme gevoelens aan terug zullen denken. (AJ)