Intimiteit en seksualiteit in zorgcentra

Het is niet gemakkelijk om over intimiteit en seksualiteit te praten als je partner of dierbare opgenomen wordt in een zorgcentrum. Toch heeft iedereen, zowel oud als jong, behoefte aan intimiteit en seksualiteit.

Karin Jobse, Marielle Vlasblom en Karla Pullen (van links naar rechts op de foto bovenaan) zijn de mensen die binnen TMZ de bewustwording zowel bij de ouderen als bij het verzorgende personeel bespreekbaar hebben gemaakt.

De werkgroep

Via een leergang leiderschap voor het middenkader over zelfstandig werken binnen TMZ, vier jaar geleden, legden Marielle Vlasblom en Karla Pullen het onderwerp intimiteit en seksualiteit bij ouderen onder de loep. Het ging hen in het bijzonder over de bewustwording dat de behoefte eraan bij het ouder zijn niet verdwijnt. In het kader van mentaal welbevinden horen deze thema’s ook. Maar daar was niet erg veel over bekend en er was ook niet zoveel aandacht voor binnen de zorginstellingen. Er werd simpelweg niet aan gedacht. “Het houdt op,” was de gedachte.

Symposium in het Theaterhotel

Vorig jaar mei was er een symposium in het Theaterhotel over het onderwerp `Bewustwording intimiteit en seksualiteit bij ouderen`. Twee jaar na de leergang is het onderwerp breed opgepakt. In dit symposium was een van de vragen: “Hoe ga je het gesprek erover aan?” Dat is bepaald niet gemakkelijk, niet voor bewoners en hun partners maar ook niet voor de medewerker. Zeker niet als de leeftijden erg verschillen, een tachtigjarige tegenover bijvoorbeeld een twintigjarige verzorgende. Dat is spannend.

Nu is het al geen taboe meer bij TMZ zorginstellingen. Het thema wordt meer verkend, waar loop je praktisch tegenaan. `Een bewoner ligt in een hoog/laag bed. De partner in een gewoon bed, hoe los je dat verschil op.` Medewerkers zoeken nu mee naar oplossingen voor dit soort praktische problemen.

Binnen TMZ moet er een lijn in deze zorgverlening komen. De werkgroep van twee personen is inmiddels aangevuld met Karin Jobse, samen hebben zij een adviesnota geschreven voor de medewerkers in opdracht van het bestuur. Het belang van de bewoners staat voorop: zij moeten zich mentaal welbevinden en zij moeten een goede verzorging krijgen.

De start van het project is het genoemde symposium. Daarna zijn workshops ontwikkeld door de opleidingscoördinator, de geestelijke verzorging en de psychologen van TMZ. De gesprekken en de dilemma’s waar de verzorgenden voor staan, worden hierin besproken. De politiek en de media besteden ook veel aandacht aan het onderwerp intimiteit en seksualiteit in het welbevinden van ouderen in verpleegtehuizen.

Uit een onderzoek kwam naar voren dat de publicaties een gesprek op gang laten komen. Het helpt voor een gesprek tussen de partners, een verzorgende en ook een gesprek met een mantelzorger.

Er is een folder ontwikkeld die nieuwe bewoners en hun partners bij intake meekrijgen zodat zij rustig en op hun gemak kennis kunnen nemen dat intimiteit bespreekbaar is. En nu is er dan de tentoonstelling.

De tentoonstelling zelf

De expositie is een vervolg op het symposium. De foto’s en verhalen: door curator Alie Lucas, de fotograaf Inge Nicolaij en schrijver Adwin de Kluyver, is voor het eerst getoond bij ZuidOostZorg in Drachten. De tentoonstelling binnen TMZ wordt gehuurd. Op drie locaties in drie series zijn de foto’s, het levensverhaal van de geportretteerden, een foto van een belangrijke plek voor hen en een gedicht te zien. Vanaf week 33 t/m week 39 in Het Dijkhuis, tot en met week 2 van 2018 in andere locaties van TMZ.

Wat hebben de inspanningen gebracht

Marielle Vlasblom, Karla Pullen en Karin Jobse zien dat hun adviezen in de praktijk worden gebracht en dat geeft voldoening. “Dit onderwerp bespreken is nodig en goed voor de bewoners. Het is een onderdeel van de goede zorg. “ Karin Jobse onderzocht in haar afstudeeronderzoek voor verpleegkundig specialist wat medewerkers nodig hebben aan vaardigheden om het gesprek over intimiteit en seksualiteit aan te gaan en er aandacht voor te hebben. Dit onderzoek liet haar aansluiten bij de andere twee medewerkers, Marielle en Karla.

Alle drie zijn ze er trots op dat hun werk bij verzorgenden en medewerkers enthousiasme voor het onderwerp heeft gebracht. Dat niet alleen heteroseksualiteit bespreekbaar is maar ook homoseksualiteit.

Naar aanleiding van de tentoonstelling komen gespreksgroepen binnen TMZ. Een van de gesprekken kan draaien om de vraag: “Wat heeft deze tentoonstelling of de verhalen erin te maken met wat intimiteit voor jou betekent. ”De tentoonstelling is een mooie manier om intimiteit bewust te worden. ”Welke ervaring je ook hebt, er mag aandacht voor zijn.”

Op een folder wordt gevraagd “Wat is uw verhaal?” Als iemand zijn of haar verhaal wil vertellen, kan dat via mail of post. Lukt dat niet, dan kan iemand het verhaal voor u opschrijven en verder verzenden. De verzorgenden kunnen van het verhaal leren.

Aandacht tijdens opleidingen verzorgenden

Tot dusverre is er eigenlijk weinig aandacht voor intimiteit en seksualiteit binnen de opleidingen voor verzorgenden op ROC ’s en Hogescholen geweest. Dit verandert nu, steeds meer studenten vragen om inlichtingen voor scripties en afstudeerprojecten. “Hoe meer je over het onderwerp weet, des te gemakkelijker kun je het gesprek aangaan. Ook negatieve ervaringen zijn er op de afdelingen. Hoe ga je daar als verzorgende mee om?” Toch moet alles nog indalen op de afdelingen. “Bepalend is het geluk van de bewoner, een goede zorg en een betere kwaliteit van leven.”

Voor de werkgroep van Marielle Vlasblom, Karla Pullen en Karin Jobse is het project een verrijking geworden. De drie doen het naast hun eigenlijke werk binnen TMZ. (AM)

Info:

i&s@triviummeulenbeltzorg.nl

info@triviummeulenbeltzorg.nl t.a.v Marielle Vlasblom